Morgunblaðið - 29.01.2006, Blaðsíða 42

42 SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
I
Í Morgunblaðinu föstudaginn 25.
nóvember 2005 er á bls. 8 grein eftir
Sigursvein Þórðarson: „Húsið Lukka
í Eyjum fer með hlutverk í „Ernin-
um“. Er hér átt við hinn danska fram-
haldsþátt í sjónvarpi RÚV, sem mikl-
ar vinsældir hefur hlotið. Sæmundi H.
Björnssyni, fyrrum flugumsjónar-
manni, þótti þetta heldur snubbótt
grein, þar sem ekkert var getið um,
hver byggði húsið né frumbyggja
þess. Varð það að samkomulagi milli
okkar frænda, að ég reyndi að bæta
úr þessu með stuttri grein, sem hér
fer á eftir.
II
Föðursystir mín, Sigurveig G.
Sveinsdóttir, fæddist í Reykjavík 10.
janúar 1887 og lést þar 21. mars 1972.
7. apríl 1923 giftist hún Birni Sæ-
mundssyni Brimar (1898–1979),
bónda og útgerðarmanni á Skálum á
Langanesi. Var þetta annað hjóna-
band hennar. Áður var hún gift Hans
Isebarn (1894–1974), þýskum manni.
Þau Björn og Sigurveig eignuðust
fimm börn saman, þau: Kristínu B.
Björnsdóttur, f. 10. mars 1924, húsfrú
í Reykjavík; Svein M. Björnsson, list-
málara, f. 19. febrúar 1925, dáinn 28.
apríl 1997; Sæmund H. Björnsson, f.
20. október 1926, flugumferðarstjóra;
Elínu Th. Björnsdóttur, f. 24. júlí
1928, vefnaðarkonu; Guðjón Knút
Björnsson, f. 1. maí 1930, lýtalækni.
III
Árið 1932 skildu þau Björn og Sig-
urveig og tók þá fjölskylda hennar að
undirbúa byggingu íbúðarhúss á
Strembutúni í Vestmannaeyjum, en
það átti Guðrún Runólfsdóttir amma
mín (1860–1949). Hús þetta stendur
við Dalaveg og er 138 fermetrar að
stærð, hæðin 69 ferm., en kjallarinn
69 ferm. með einu íbúðarherbergi.
Geymsla var 76 rúmmetrar, en
hænsnahús 673 rúmmetrar. Faðir
minn, Sveinn M. Sveinsson (1891–
1951) þá forstjóri Tv. Völundar hf. tók
að sér að greiða fyrir efni og vinnu-
laun, en Ársæll Sveinsson (1893–
1969) föðurbróðir minn, útgerðar-
maður að Fögrubrekku í Vestmanna-
eyjum tók að sér að sjá um verkið.
Yfirsmiður hefur líklegast verið
frændi okkar Magnús Ísleifsson
(1875–1949) í London (húsheiti í Ve.),
en hver teiknaði húsið, það er mér
ókunnugt um. Í maí 1933 leggur
Veiga frænka af stað með barnahóp-
inn frá Skálum með Súðinni og kom
til Vestmannaeyja eftir viðkomu á
Seyðisfirði, þar sem hún átti vinafólk.
Fluttu þau í sumarbústað ömmu
minnar í Strembutúni til að byrja
með, en síðan í hið nýbyggða íbúðar-
hús strax og það var fullgert. Bygg-
ingarfulltrúinn í Ve. segir húsið „tekið
út“ árið 1934, en þegar Veiga flytur
loks í þetta nýja hús, þá hrópar hún:
„Ég er svo hamingjusöm með þetta
hús, að ég skíri það bara „Lukku“.
Síðan býr hún í „Lukku“ í 15 ár, þar til
hún flytur til Reykjavíkur árið 1949.
IV
En hvernig gekk Veigu frænku að
koma upp þessum stóra barnahóp í
Lukku? Hún var hörkudugleg kona,
en fyrstu árin naut hún stuðnings
bræðra sinna og móður, sem rak bú-
skap, tvær kýr og nokkrar kindur.
Þegar eldri bræðurnir komast á ung-
lingsár var vinnu að hafa hjá Ársæli
frænda, Sveinn var fyrst háseti á bát
Ársæls, Leifi, þegar hann var 14 ára,
en á Skaftfellingi, bát Helga Bene-
diktssonar var hann kokkur 16–17 ára
á heimsstyrjaldarárunum 1941–42.
Frá þeim tíma segir glöggt í bók
Matthíasar Johannessen: M-Samtöl
V. bindi, bls. 100–125. Sæmundur fór
aftur á móti á síld, þegar hann hafði
aldur til. Sveinn og Sæmundur luku
báðir stýrimannaprófi, en Knútur fór
í Flensborg og þaðan í Menntaskól-
ann á Akureyri, þaðan sem hann varð
stúdent 1951. Síðan lá leið hans í
læknisfræði í HÍ og þaðan í sérfræði-
nám í lýtalækningum í Svíþjóð. Afi
minn, Sveinn Jónsson (1862–1947) og
þriðja kona hans, Elín Magnúsdóttir
(1877–1933), tóku að sér uppeldi
þeirra þriggja barna, sem hún átti
með Hans Isebarn, Clöru, Ingólfs og
Júlíönu. Ég vann í sjö vikur hjá Ár-
sæli frænda sumarið 1943 og var þá
boðinn í sunnudagsmat til Veigu
frænku. Var það afbragðsmáltíð,
hænsnakjöt svo ljúffengt, að það
bráðnaði næstum því upp í manni.
V
2. júní 1949 selur faðir minn Stefáni
Vilhjálmssyni (1890–1973) fasteign-
ina við Dalaveg (Lukku), en hann sel-
ur síðan 14. maí 1951 Ingólfi Guðjóns-
syni (1913–1999) frá Skaftafelli í Ve.,
en síðan selur Ingólfur Brynjólfi Sig-
urbjörnssyni (f. 1951) eignina 24. maí
1976. Núverandi eigendur „Lukku“
eru hjónin Kristín Valtýsdóttir og
Gunnar Árnason og er þar m.a. rekin
hestaleiga, a.m.k. á sumrin og er
þetta nú auðkennt Dalavegur 1. Þau
hjón hafa haldið húsinu mjög vel við
og bætt á margan hátt, svo að til fyr-
irmyndar er. Þar sem öll börn Veigu
voru nú uppkomin og flutt vestur til
Reykjavíkur, var ekki um annað að
gera fyrir Veigu en halda einnig á
brott úr Eyjum. Flytur hún búslóð
sína með Álseynni, skipstjóri Óskar
Gíslason (1913–1983), til Reykjavíkur.
Í sömu ferð var einnig búslóð barns-
föður hennar Sigfúsar Johnsen
(1886–1974), en sonur þeirra er Bald-
ur Johnsen læknir (f. 22.10.1910).
Bílar voru tiltækir á bryggjunni í
Reykjavík að flytja búslóðir þeirra
Veigu og Sigfúsar til heimila þeirra í
Reykjavík, en svo illa tókst til, að bú-
slóð Sigfúsar var flutt til Veigu og öf-
ugt. Má því fullyrða, að örlagadísirnar
séu ekki gersneyddar skopskyni.
VI
Faðir minn hélt aldrei á lofti þeim
stuðningi, sem hann veitti systkinum
sínum eða vandalausum. Gjöfinni
fylgdi aðeins eitt skilyrði: „Segðu
engum frá þessu.“ En fyrirmyndin
var ekki langt undan heimili hans að
Tjarnargötu 36, því Pétur Halldórs-
son (1887–1940) borgarstjóri reisti
húsið Tjarnargötu 34 yfir móður sína
Kristjönu Pétursdóttur Guðjónsen
(1863–1939) árið 1925. Þaðan hefur
hugmyndin um að reisa húsið
„Lukku“ yfir systur sína Sigurveigu
vafalaust komið. Ég man vel eftir
Pétri Halldórssyni. Hann var frum-
kvöðull að jólaböllum þeim, sem
nefnd voru „Félagsleysingjaböllin“
og voru ætluð börnum þeirra manna,
er hvorki voru Frímúrarar, Oddfell-
owar eða í viðlíka félagssköpum.
Þetta voru jólaböll á Hótel Borg og
hlakkaði ég til allt árið að komast í
þennan fagnað, fá sítrón, súkkulaði og
rjómatertur, svo og annað góðgæti,
enda snemma mikill matmaður. „Káti
karlinn“ eins og við bræður kölluðum
Pétur Halldórsson, var valmenni mik-
ið, af honum geislaði góðmennskan
svo, að við lá að andlitið væri eins og
sól, sem brýst fram úr skýjum, er
hann heilsaði okkur börnunum. Pétur
Halldórsson varð skammlífur, lést að-
eins 53 ára og varð mörgum harm-
dauði. Mér finnst Reykjavík aldrei
hafa orðið söm eftir andlát hans.
„Gleðigjafinn mikli“ var horfinn,
meira að starfa Guðs um geim.
VII
Eins og fyrr getur, fluttist Sigur-
veig frá Vestmannaeyjum árið 1949
og átti síðan heimili ýmist í Reykjavík
eða Hafnarfirði í 23 ár, eða þar til hún
lést 21. mars 1972 að Hrafnistu í
Reykjavík. Sr. Bragi Benediktsson,
mágur minn, minntist hennar í Mbl.
29. mars 1972. Löng lífsbarátta var að
baki, hún vafalaust hvíldinni fegin.
Við Andrés Andrésson, klæðskeri og
miðill, (1887–1970) hittumst í Róma-
borg á Ólympíuleikunum sumarið
1960 og ræddum þá m.a. um Veigu
frænku, sem þá var enn í fullu fjöri og
við leituðum skýringa á hennar sér-
stæða lífshlaupi. Þá segir Andrés:
„Hún átti svo erfitt „Karma“. Þeir
skilja þetta orð, sem vel eru að sér í
indverskum trúarbrögðum, ég er
þeim ókunnugur.
Heimildir:
Læknatal, Gunnlaugur Haraldsson: Læknar
á Íslandi, Þjóðsaga EHF, 2000.
Skipstjóra- og stýrimannatal, Ægisútgáfan
1979–1980, Guðm. Jakobsson.
Matthías Johannessen, M-Samtöl, V. bindi,
Almenna bókafélagið, 1985.
Fasteignamat ríkisins.
Sýslumannsembættið í Vestmannaeyjum.
Byggingarfulltrúinn í Vestmannaeyjum.
Skólaskýrslur Menntaskólans á Akureyri
1950–1951.
Alþingismanntal 1845–1995, skrifstofa Al-
þingis gaf út, Rvík 1996.
Greinarhöfundur og Sigurveig G. Sveinsdóttir á góðri stundu.
Systkinin frá Sveinsstöðum, börn Sveins Jónssonar og Guðrúnar Runólfsdóttur: Í fremri röð frá vinstri: Sveinn Magnús
Sveinsson (1891–1951), Ársæll Sveinsson (1893–1969), og Sigurður Sveinsson (1895–1964). Standandi frá vinstri: Sig-
urveig Sveinsdóttir (1887–1972) og Júlíana Sveinsdóttir (1889–1966).
Saga hússins „Lukku“ í
Vestmannaeyjum o.fl.
 
 






       


 

  

 



   
 
 
 

   
  
 

 
 
 
 




 

Morgunblaðið/Sigurgeir
Húsið „Lukka“ í Vestmannaeyjum, Dalavegur 1. Þar segir, að Hallgrímur Örn Hallgrímsson hafi átt heima sem ungur
maður í Eyjum. Örninn er sýndur í Sjónvarpinu.
Pétur Halldórsson borgarstjóri.
Eftir Leif Sveinsson
Höfundur er lögfræðingur í Reykjavík.