Morgunblaðið - 31.01.2006, Blaðsíða 4
4 ÞRIÐJUDAGUR 31. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
REYKINGAR ERU
EKKI GRENNANDI
Reykingar eru alls enginn megrunarkúr
og sígarettan versti einkaþjálfari sem
völ er á. Ertu að misskilja eitthvað?
AÐ mati bandarískra sérfræðinga
sem vinna að hernaðaráætlunum er
eina mögulega ógnin sem gæti steðj-
að að öryggi Íslands ef hingað kæmi
flugvél á valdi flugræningja. F-15
orrustuþoturnar fjórar sem staðsett-
ar eru á Íslandi eru hins vegar óvopn-
aðar og hafa ekki heimild til að skjóta
niður slíka vél. Ef öryggi Íslands yrði
ógnað myndu bandarísk stjórnvöld
ekki reiða sig á þann liðsafla sem er á
Íslandi til að uppfylla varnarskuld-
bindingar sínar, heldur flytja viðbót-
arherafla til landsins.
Þetta kemur fram í grein eftir Val
Ingimundarsson sagnfræðing, sem
birt er í nýútkomnu fræðitímariti um
varnar- og öryggismál, sem gefið er
út af Royal United Services Institute
(RUSI) í Lundúnum, en sú stofnun
sinnir rannsóknum og ráðgjöf í ör-
yggis- og varnarmálum.
Valur setur fram þá spurningu
hvort komið sé að endalokum banda-
rísk-íslenska „öryggissamfélagsins“.
Heldur hann því fram í niðurstöðum
sínum að fræðilega séð sé hið sögu-
lega varnarsamband
Íslands og Bandaríkj-
anna hægt og sígandi
að liðast í sundur.
Stuðningur við
stríðið í Írak hafði
engin áhrif
Í grein sinni fjallar
Valur um þróun sein-
ustu ára í samskiptum
Íslands og Bandaríkj-
anna í varnarmálum og
segir hann að ágrein-
ingurinn um þá stefnu
Bandaríkjamanna að
draga úr varnarviðbún-
aðinum á Íslandi hafi
stigmagnast í alvarlega kreppu árið
2003 eftir tilraunir Bandaríkjastjórn-
ar til að fjarlægja orrustuþoturnar
fjórar frá Íslandi.
Ágreiningur um varnarsamskipti
þjóðanna hafi síðan færst yfir á per-
sónulegra stig á árunum 2003 til 2004
og segir í greininni að Bush-stjórnin
hafi litið á Davíð Oddsson sem „sig-
urvegarann“ vegna stuðnings hans
við utanríkisstefnu Bandaríkjanna.
Vitnar Valur þar til samtals við
ónafngreindan embætt-
ismann í Þjóðaröryggis-
ráðinu. Segir Valur að
eftir að Davíð hvarf af
vettvangi stjórnmál-
anna í október 2005,
megi gera ráð fyrir að
bandarísk stjórnvöld
séu síður reiðubúin til
málamiðlana um fram-
tíð Keflavíkurstöðvar-
innar en áður.
Í heimildarskrá
greinarinnar vitnar Val-
ur m.a. í viðtöl við
ónafngreinda embætt-
ismenn í bandaríska ut-
anríkisráðuneytinu og
Þjóðaröryggisráði Bandaríkjanna og
við embættismenn innan íslenska
stjórnkerfisins. Valur heldur því fram
að stuðningur íslenskra stjórnvalda
við hernað Bandaríkjamanna í Írak
hafi engin áhrif haft á ákvarðanir
Bandaríkjastjórnar um að færa F-15
orrustuþoturnar frá Íslandi. Valur
víkur m.a. í grein sinni að þeirri fyr-
irvaralausu ákvörðun Bandaríkja-
manna að fjarlægja P-3 Orion eftir-
litsflugvélarnar frá Íslandi á árinu
2004 en varnarliðið notaði slíkar vélar
við að halda úti eftirliti með ferðum
kafbáta og skipa úr rússneska flot-
anum norðaustur af landinu. Valur
segir að ríkisstjórn Íslands hafi verið
mjög brugðið við þessa ákvörðun.
Engu að síður hafi stjórnvöld ekki
mótmælt henni, þar sem gengið var
út frá þeirri forsendu að Orion vél-
arnar væru nauðsynlegar bandarísk-
um hagsmunum en vera orrustuþotn-
anna á Íslandi þjónaði hins vegar
öryggishagsmunum Íslendinga. Í
greininni er einnig fjallað um að
bandarísk stjórnvöld hafi á sama tíma
og þau reyndu að sannfæra Íslend-
inga um þörfina á að draga úr varn-
arviðbúnaði vegna breyttra aðstæðna
í heiminum, sýnt áhuga á að auka tví-
hliða samskipti landanna í efnahags-
og orkumálum, m.a. með því að
hvetja bandarísk fyrirtæki til fjár-
festinga á Íslandi s.s. í áliðnaði og við
þróun nýrra orkugjafa. Varnarmála-
ráðuneytið hafi sýnt áhuga á sam-
vinnu við Íslendinga í orkumálum og
líti sennilega á það sem uppbót handa
Íslendingum vegna áætlana um
brotthvarf meginhluta herliðsins frá
landinu.
Valur Ingimundarson fjallar um ágreining Íslands og Bandaríkjanna
um varnarmálin í fræðitímariti um öryggis- og varnarmál
Bandaríkjamenn tregari til mála-
miðlana eftir brotthvarf Davíðs?
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Valur Ingimundarson
ÞORGERÐUR Katrín Gunn-
arsdóttir menntamálaráðherra og
Sigríður Anna Þórðardóttir um-
hverfisráðherra undirrituðu í gær
umsókn til UNESCO um að Surts-
ey verði samþykkt inn á heims-
minjaskrá Sameinuðu þjóðanna
sem náttúruminjar. Til þess að
komast inn á skrána þurfa við-
komandi náttúru- og menning-
arminjar að vera einstakar á
heimsmælikvarða.
Ákvörðunin um að tilnefna
Surtsey á heimsminjaskrána á sér
ekki langan aðdraganda, en í des-
ember síðastliðnum samþykkti
ríkisstjórnin tillögu mennta-
málaráðherra og umhverf-
isráðherra um þetta efni. Gerður
var samningur við Náttúru-
fræðistofnun Íslands um að stofn-
unin tæki saman skýrslu fyrir til-
nefninguna, en tilnefningin verður
afhent skrifstofu heimsminjasamn-
ingsins í París á morgun.
Fram kom í máli Jóns Gunnars
Ottóssonar, forstjóra Nátt-
úrufræðistofnunar, við undirrit-
unina, að þrátt fyrir að lítill tími
hefði verið til stefnu hefði verið
ákveðið að láta slag standa.
„Ástæða þess að við ákváðum að
leggja út í djúpu laugina var fyrst
og fremst sú að okkur þótti þetta
mjög þýðingarmikið verkefni, að
koma þessari best þekktu eld-
fjallaeyju á heimsminjaskrá
UNESCO,“ sagði Jón Gunnar.
Hann benti á að Surtsey hefði ver-
ið friðuð frá árinu 1965 sem hefði
gert mönnum kleift að fylgjast
með landnámi lífvera og þróun líf-
ríkis þar frá upphafi. „Þetta gerir
að verkum að þarna eigum við
einstaka rannsóknarstofu,“ sagði
Jón Gunnar.
Fyrirvarinn skammur
Þorgerður Katrín Gunn-
arsdóttir sagði við undirritunina
að nú væri hafin mikilvæg vegferð
Surtseyjar inn á heimsminja-
skrána. Hún sagði samstarf
menntamála- og umhverfisráðu-
neytisins í málinu hafa verið far-
sælt. „Fyrirvarinn var skammur
en við kláruðum þetta eins og allt-
af þegar við Íslendingar förum í
skemmtileg og metnaðarfull verk-
efni,“ sagði hún. Gaman yrði að
fylgjast með framvindu málsins.
Teljist umsóknin fullnægjandi
hefst um hálfs annars árs ferli við
að fara yfir og meta umsóknina,
sérstöðu Surtseyjar og hvort hún
teljist það einstök á heims-
mælikvarða að hún verði sam-
þykkt á skrána og hvort Íslend-
ingar standi nægilega vel að
varðveislu hennar, segir í frétta-
tilkynningu vegna umsóknarinnar.
Starfsmaður Umhverfisstofn-
unar í Vestmannaeyjum
Sigríður Anna Þórðardóttir um-
hverfisráðherra ávarpaði sam-
komuna einnig og þakkaði sér-
staklega Surtseyjafélaginu sem
hefði í gegnum tíðina skipulagt
rannsóknir í Surtsey. „Við Íslend-
ingar bárum gæfu til þess á sínum
tíma að koma þessum málum fyrir
með þeim hætti sem raun ber
vitni. Við eigum gríðarlega mikið
af efni um það stórkostlega nátt-
úrufyrirbæri sem Surtsey er,“
sagði Sigríður Anna.
„Þetta er líka merkilegt skref
vegna þess að þetta eru fyrstu
náttúruminjarnar sem við sækjum
um að fara með inn á heims-
minjaskrá UNESCO,“ sagði Sig-
ríður Anna. Kvaðst hún hafa
ákveðið, í samvinnu við Vest-
mannaeyjabæ, að í framtíðinni
yrði starfsmaður Umhverfisstofn-
unar staðsettur í Vestmanna-
eyjum. Stefnt væri að því að við-
komandi starfsmaður hefði
daglega umsjón með friðlandinu
og þar yrði aðstaða fyrir hann,
þar á meðal sýningaraðstaða.
Þetta yrði eflaust til þess að
fjölga ferðamönnum á staðnum en
Vestmannaeyingar byndu vonir
við að heimsóknum ferðafólks
fjölgaði vegna nálægðarinnar við
Surtsey.
13 náttúrusvæði á
heimsminjaskrá
Nú eru 13 náttúrusvæði á
heimsminjaskrá UNESCO vegna
eldvirkni og þar af eru nokkrar
eyjar og eyjaklasar. Sem dæmi
má nefna Galapagos-eyjar,
Aeolinas-eyjar, Krakatá og
Hawaii-eyjar.
Tveir ráðherrar undirrituðu í gær umsókn um að Surtsey verði samþykkt á heimsminjaskrá SÞ
„Þetta er mjög
þýðingarmikið
verkefni“
Morgunblaðið/RAX
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir tekur við eintökum af umsókninni úr
hendi Jóns Gunnars Ottóssonar, forstjóra Náttúrufræðistofnunar Íslands.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
RÍKISSTJÓRNIN hefur skipað
nefnd til að fara yfir lög um Kjara-
dóm og kjaranefnd. Er henni ætlað
að gera tillögur um breytingar á lög-
unum í ljósi reynslunnar og ábend-
inga sem fram hafa komið um ann-
marka á þeim.
Nefndinni er sérstaklega ætlað að
skoða hvort ástæða sé til að breyta
fyrirkomulagi launaákvarðana
Kjaradóms og kjaranefndar. Meðal
annars verði hugað að þeim viðmið-
unum og fyrirmælum sem þessum
úrskurðaraðilum eru sett í lögunum
fyrir launaákvarðanir sínar. Þá verði
einnig farið yfir hverra laun skuli
ákveðin af sérstökum úrskurðaraðil-
um og hvernig skipan þeirra skuli
háttað.
Forsætisráðherra hefur skipað
Jón Sigurðsson fyrrverandi ráðherra
formann nefndarinnar. Aðrir í nefnd-
inni eru: Páll Þórhallsson lögfræðing-
ur í forsætisráðuneytinu, Aðalsteinn
Árni Baldursson samkvæmt tilnefn-
ingu Frjálslynda flokksins, Svanfríð-
ur I. Jónasdóttir samkvæmt tilnefn-
ingu Samfylkingarinnar, Svanhildur
Kaaber samkvæmt tilnefningu
Vinstri hreyfingarinnar græns fram-
boðs og Þórunn Guðmundsdóttir og
Gunnar Björnsson samkvæmt til-
nefningu Sjálfstæðisflokks.
Nefnd fer
yfir lög um
Kjaradóm og
kjaranefnd
TÆP 95% aðspurðra íbúa Fjarða-
byggðar telja að gott verði að vinna
hjá Alcoa Fjarðaáli á Reyðarfirði, en
það er um tveimur prósentustigum
meira en fyrir ári síðan, að því er fram
kemur í könnun sem Gallup hefur
gert. Könnunin náði til rúmlega 1.100
íbúa Austurlands og var framkvæmd
síðari hluta desember. Svarhlutfall
var um 67%.
Fleiri konur en karlar í Fjarða-
byggð töldu að gott yrði að vinna hjá
Fjarðaáli eða 98,5% kvenna saman-
borið við 91,3% karla. Þá telja tæp
97% íbúa Fjarðabyggðar að Alcoa sé
traust fyrirtæki og 92% íbúa staðar-
ins eru annaðhvort jákvæðir eða frek-
ar jákvæðir í garð fyrirtækisins.
Þegar horft er til allra íbúa Austur-
lands kemur fram að 88% þeirra eru
þeirrar skoðunar að gott verði að
vinna hjá fyrirtækinu og 78,5% þeirra
eru annaðhvort jákvæðir eða frekar
jákvæðir gagnvart Alcoa og 91% að-
spurðra á Austurlandi töldu Alcoa
traust fyrirtæki. Þá getur mikill
meirihluti íbúa Fjarðabyggðar og
Austurlands hugsað sér að starfa í ál-
verinu, eða 84,3% íbúa Fjarðabyggð-
ar og tæp 72% íbúa Austurlands.
Mikill meirihluti telur
álverið góðan vinnustað