Morgunblaðið - 31.01.2006, Blaðsíða 36
36 ÞRIÐJUDAGUR 31. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Stóra svið
SALKA VALKA
Fi 2/2 kl. 20 AUKAS. Fi 16/2 kl. 20 AUKAS.
WOYZECK
AUKASÝNINGAR
Lau 11/2 kl. 20 Su 12/2 kl. 20
Fö 17/2 kl. 20 Lau 18/2 kl. 20
KALLI Á ÞAKINU
Lau 4/2 kl. 14 UPPS. Su 5/2 kl. 14 UPPS.
AUKASÝNING Su 5/2 Kl. 17.
CARMEN
Fö 3/2 kl. 20 Lau 4/2 kl. 20
Fö 10/2 kl. 20 Su 19/2 kl. 20
Lau 25/2 kl. 20 UPPS. Fö 3/3 kl. 20
RONJA RÆNINGJADÓTTIR
Lau 11/2 kl. 14 FORSÝNING UPPSELT
Su 12/2 kl. 14 FRUMSÝNING UPPSELT
Lau 18/2 kl. 14 Su 19/2 kl. 14
Nýja svið/Litla svið
MANNTAFL
Fö 3/2 kl. 20 AUKASÝNING
ALVEG BRILLJANT SKILNAÐUR
Fi 16/2 kl. 20 UPPS. Fö 17/2 kl. 20 UPPS.
Lau 25/2 kl. 20 UPPS. Su 26/2 kl. 20
BELGÍSKA KONGÓ
Mi 1/2 kl 20 UPPS. Lau 4/2 kl. 20 UPPS.
Su 5/2 kl. 20 UPP. Fi 9/2 kl. 20 UPPS.
Fö 10/2 kl. 20 Lau 11/2 kl. 20
Lau 18/2 kl. 20 Su 19/2 kl. 20
GLÆPUR GEGN DISKÓINU
Fi 2/2 kl. 20 Su 12/2 kl. 20
Mi 1/3 kl. 20
NAGLINN
Fö 3/2 kl. 20 Lau 4/2 kl. 20
Lau 11/2 kl. 20 Su 12/2 kl. 20
Sýnt á NASA við Austurvöll
Miðvikudagur 1. febrúar - Uppselt
Fimmtudagur 2. febrúar - Örfá sæti
Föstudagur 3. febrúar - Örfá sæti
Laugardagur 4. febrúar - Örfá sæti
Sunnudagur 5. febrúar - Uppselt
Miðvikudagur 8. febrúar - Uppselt
Fimmtudagur 9. febrúar - Örfá sæti
Húsið opnar kl. 20:00 - Sýningar hefjast kl. 20:30
Miðasala í verslunum Skífunnar,
www.midi.is og í síma: 575 1550
Miðasala í síma 4 600 200 / www.leikfelag.is
Fullkomið brúðkaup
Fös. 3. feb. kl. 20 Örfá sæti laus
Lau. 4. feb. kl. 19 Örfá sæti laus
Lau. 4. feb. kl. 22 AUKASÝNING
Fös. 10. feb.kl. 20 Nokkur sæti laus
Lau. 11. feb.kl. 19 Nokkur sæti laus
Lau. 11. feb.kl. 22 AUKASÝNING
Lau. 18. feb kl. 20 UPPSELT
Lau. 18. feb kl. 22 AUKASÝNING
Síðustu sýningar!
Miðasala opin
allan sólarhringinn
á netinu.
Allir
norður!
Miðasalan opin virka daga kl. 13-17 og frá kl. 15 á laugardögum.
! "
!" # $% # $ # % & # $ #
' $ # % ( # $ #
)))
*
& ' (( )!""
! "# $ %& '& ( )
* &)+,)+- & ! # #)
FÖS. 3. FEB. kl. 20
LAU. 4. FEB. kl. 20
FÖS. 10. FEB. kl. 20
LAU. 11. FEB. kl. 20
MIND CAMP
eftir Jón Atla Jónasson
FIM. 2. FEB.
SUN. 5. FEB.
EF
eftir Valgeir Skagfjörð/
Einar Má Guðmundsson
VESTMANNAEYJAR
ÞRI. 21. FEB KL. 9 - UPPSELT
KL. 11 - UPPSELT
KL. 18 - UPPSELT
Námsmenn og vörðufélagar frá miðann
á 1000 kr. í boði Landsbankans
TAKMARKAÐUR SÝNINGARFJÖLDI
Maraþonhlaup fiðluleikara
Hljómsveitarstjóri ::: Carlos Kalmar
Einleikari ::: Rachel Barton
Joseph Joachim ::: Fiðlukonsert nr. 2
Sergej Prokofíev ::: Sinfónía nr. 6
FIMMTUDAGINN 2. FEBRÚAR KL. 19.30
gul tónleikaröð í háskólabíói
SÍMI 545 2500 ::: WWW.SINFONIA.IS
Í RÖSKA tvo áratugi hefur Hallveig
Thorlacius starfrækt eins-manns
leikhúsið Sögusvuntuna. Fyrir
skemmstu fór Hallveig í leikför um
Svíþjóð og flutti þar verk byggt á Eg-
ils sögu Skallagrímssonar, við góðar
viðtökur: „Þetta er fyrsta sýningin
sem ég geri beint upp úr Íslendinga-
sögunum. Verkið hef ég flutt í skólum
vítt og breitt um landið og var í kjöl-
farið boðið að ferðast með sýninguna
til Svíþjóðar,“ segir Hallveig.
Langur aðdragandi hefur verið að
verki Hallveigar: „Ég var lengi að
safna kjarki og kröftum til að gera
einhverri af Íslendingasögunum skil.
Ég var samt ákveðin í að gefast ekki
upp því þær eru svo mikilvæg und-
irstaða okkar menningar, og sumir
segja jafnvel að sjálfstæði þjóð-
arinnar megi rekja til þessa sagna-
arfs. Ef við berum ekki gæfu til að
kynna nýjum kynslóðum þessar sög-
ur erum við kannski að stíga skref
afturábak,“ útskýrir Hallveig. „Ég sá
fyrir mér að brúðuleikhús væri miðill
sem myndi henta mjög vel til að
kynna þennan menningararf fyrir
börnunum.“
Arfur sem hlúa þarf að
Að fræða yngsta fólkið um íslensku
fornsögurnar er enda í samræmi við
það starf sem Hallveig hefur unnið
undir merkjum Sögusvuntunnar:
„Nafnið segir nokkuð
til um tilganginn, en ég
vil heiðra formæður
okkar sem sögðu sögur
í eldhúsinu. Það hefur
aldrei þótt merkilegt á
Íslandi að segja sögur,
því það hefur verið eins
og fiskurinn í sjónum:
alltaf nóg af þessu. En
nú er kannski hætta á
ferð, að við sem sögu-
þjóð gætum glatað
þessari hefð þegar
börnin horfa svona
mikið á myndbönd og
sjónvarp. En með sögu-
manninum fæst nálægð
sem tæknibrellur geta
aldrei komið í staðinn
fyrir.“
Lengi vildi Hallveig fást við Njálu,
en þótti þó fullhátt fjall að klífa, eins
og hún orðar það sjálf. Það gerðist þá
að Egluáhugamenn úr Borgfirði
komu að máli við Hallveigu og hvöttu
til að búa til brúðuleiksýningu um
Egil.
Við hæfi barna
Það reyndist þó vandasamt verk að
búa til barnavænt leikrit um ævintýri
Egils: „Þetta er blóðug saga og við
Þórhallur Sigurðsson, leikstjóri
verksins, vorum lengi búin að liggja
yfir þessu en fundum ekki réttu leið-
ina fyrr en það gerðist að ég sótti
trúðanámskeið. Ég lærði til trúðs og
um leið og ég set upp
rauða nefið og gerist
sögumaður get ég sagt
börnunum þessa hryll-
ingssögu. Þetta reynd-
ist vera lausnin og nú
finnst mér að ég gæti
tekið Njálu og fleiri sög-
ur, – hvað sem ég nú
geri næst.“
Sýning Hallveigar
féll vel í kramið hjá Sví-
um en verkið flutti hún
á sænsku. Hún sýndi í
Uppsölum, Jönköping
og Gautaborg og segir
verkið hafa höfðað bæði
til ungra sem aldinna.
Sýningin er stutt – mið-
ast við lengd einnar
kennslustundar – og
verkið flutt á vönduðu nútímamáli en
ekki með fornum hætti. Einblínt er á
ævi Egils og þannig hægt að búa
verkið með góðu móti í svo knappt
form. „Þetta var vel heppnuð útrás og
liggur kannski beint við, því Egla
gerist í ýmsum löndum, þar á meðal
Svíþjóð, enda var Egill víðförull. Ég
get því, ef svo ber undir, lagt meiri
áherslu á þá söguhluta sem gerast ut-
an Íslands og höfðað betur til áhorf-
enda á hverjum stað.“ Hallveig segist
því stefna á fleiri ferðir með Egil út
fyrir landsteinana en næstu vikur
mun Egill skemmta sér við að að
heimsækja skólabörn austur á fjörð-
um.
Egill í útrás
Eftir Ásgeir Ingvarsson
asgeiri@mbl.is
Hallveig Thorlacius í
hlutverki sögumannsins
í brúðuleikritinu um
Egil Skallagrímsson.
HÖFUNDUR þessarar bókar, sem
er Svisslendingur, er mörgum vel
kunnur hér á landi. Fyrir tæpum 50
árum kom hann fyrst hingað til lands
og heillaðist þá svo af landi og þjóð,
að hann hefur haldið tryggð við það
síðan. Hann hefur verið óþreytandi
við að fræða menn um Ísland og
þekktast rita hans er bókin Island.
Feuerinsel am Polarkreis, sem kom
út fyrir um 30 árum. Sú bók hefur
reynzt notadrjúg mörgum ferða-
manninum, en seint mun hún teljast
til „undirstöðurita um náttúru Ís-
lands“ eins og komizt er að orði á
bókarkápu þessa rits.
Í bók þeirri, sem hér liggur fyrir,
rekur höfundur sig í gegnum eldgos-
asögu Kötlu. Hann greinir frá öllum
þekktum gosum og veltir vöngum yfir
öðrum, sem hugsanlega hafa átt sér
stað, og setur spurningarmerki við
enn önnur. Í nær hálfa öld hefur höf-
undur viðað að sér öllu efni, sem
fjallar um eldgos og önnur umbrot í
og við Kötlu í Mýrdalsjökli. Hér er
því gríðarmikill fróðleikur saman
kominn, sem unnið hefur verið úr af
mikilli natni. Höfundur er augljóslega
mjög vel að sér um alla staðhætti á
þessu svæði og öll frásögn er nost-
ursöm. Nokkur greinargóð kort eru í
bókinni og margar allvel gerðar blý-
antsteikningar prýða hana.
Höfundur hefur ekki sjálfur stund-
að jarðfræðirannsóknir, en hann hef-
ur rýnt í tiltækar heimildir og víða
leggur hann eigið mat á niðurstöður
annarra. Sem dæmi hér um má nefna
svo kallað Sturluhlaup, sem hann tel-
ur, að hafi orðið um 1500 en ekki 1311
eins og almennt er álitið. Að vísu er á
stundum dálítið erfitt að sjá í fljótu
bragði, hvar mörk liggja á milli eigin
athugana eða ályktunar höfundar og
annarra, því að tilvitnanir eru ekki
alltaf tilgreindar. Það skal þó skýrt
tekið fram, að allra heimilda er sam-
vizkusamlega getið. Annað atriði,
sem vekur sérstaka athygli, er, að
höfundur segir um Íslandslýsingu
(Qualiscunque descriptio Islandiae),
að nú sé vitað, að hún var samin af
Sigurði Stefánssyni, skólameistara í
Skálholti, en ekki af yfirmanni hans,
Oddi byskupi Einarssyni, eins og
Jakob Benediktsson færði rök fyrir,
þegar lýsingin var gefin út 1971.
Fróðlegt hefði verið að fá að vita,
hver hefur hrakið röksemdir Jakobs,
sem á sinni tíð þóttu mjög traustar.
Höfundur fleygar frásögn sína af
eldsumbrotum með ýmsum þjóðsögum
og munnmælum af Kötlueldum. Þetta
gerir það að verkum, að bókin er
skemmtileg aflestrar og er að því leyt-
inu ólík mörgum öðrum jarðfræði-
ritum. Það kann líka að skipta hér máli,
að bókin er þýdd úr þýzku, og þýðand-
inn, Baldur Ingólfsson, orðar oft hlut-
ina á annan hátt en jarðfræðingar
hefðu gert; en verkið er ekkert síðra
fyrir það. Hins vegar er æðimikið um
óþarfa prentvillur í texta. Þessi bók,
sem kalla má nokkurs konar heim-
ildaritgerð um Kötlu, er ágætis sam-
antekt og kjörin handa þeim, sem
áhuga hafa á að kynna sér gossöguna.
Sjálfsagt er þó ennþá margt órannsak-
að í sambandi við eldstöðina og ekki
síður, hvernig umhorfs var í næsta ná-
grenni áður en Katla spillti löndum
manna, en vitað er um allmarga bæi,
sem hafa eyðzt af völdum jökulhlaupa á
ýmsum tímum.
Gossaga Kötlu
BÆKUR
Náttúrufræðirit
Höfundur: Werner Schutzbach. Íslenzk
þýðing: Baldur Ingólfsson. 203 bls. Út-
gefandi: Lafleur. Reykjavík 2005
Katla – Saga Kötluelda
Ágúst H. Bjarnason