Morgunblaðið - 09.02.2006, Qupperneq 6

6 FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
GUNNAR H.
GUNNARSSON
4.sæti
Prófkjör Samfylkingarinnar í Reykjavík
Veljum verkfræðing
Kjósum Gunnar H.
HAGSTOFAN segir að árið 2005 hafi einkennst af um-
fangsmiklum búferlaflutningum milli landa. Aðfluttir
umfram brottflutta í millilandaflutningum voru 3.860
þetta ár. Ári áður nam þessi tala 530 íbúum. Þetta kemur
fram á vef Hagstofunnar.
Í öllum landshlutum voru aðfluttir fleiri en brottfluttir
í millilandaflutningum. Segir Hagstofan að þar muni
mestu um flutninga til Austurlands en þar var flutnings-
jöfnuður, eða aðfluttir umfram brottflutta, í millilands-
flutningum rúmlega 115 á hverja 1.000 íbúa.
Það veki hins vegar athygli að ef einungis sé tekið mið
af innanlandsflutningum til Austurlands hafi brottfluttir
Austfirðingar verið fleiri en aðfluttir. Þá veki athygli að á
höfuðborgarsvæðinu í heild voru brottfluttir í innan-
landsflutningum heldur fleiri en aðfluttir. Mestur til-
flutningur innanlands var til landsvæða næst höfuðborg-
arsvæðinu, einkum á Suðurnesjum.
Árið 2005 voru skráðar 68.335 breytingar á lögheimili í
þjóðskrá. Í 56.649 tilvika var um að ræða búferlaflutn-
inga innanlands, 7.773 fluttu til landsins og 3.913 frá því.
Nær tvennir af hverjum þrennum flutningum innanlands
urðu vegna flutninga innan sveitarfélags (35.758). Í hlut-
falli við fólksfjölda hafa flutningar innan sveitarfélags
aukist jafnt og þétt á undanförnum áratugum; þeir voru
92,9 á 1.000 íbúa á árabilinu 1986–1990 en 120,9 árið 2005.
Á árinu 2005 fluttu 37,7 á hverja 1.000 íbúa búferlum milli
sveitarfélaga innan sama landsvæðis, en 32,9 á hverja
1.000 fluttust milli landsvæða.
Nærri 4.000 fleiri fluttu til
landsins í fyrra en frá því
Morgunblaðið/Golli
VIÐ úthlutun styrkja til vísinda-
rannsókna í Þjóðmenningarhúsinu í
gær voru fengnir fjórir verkefn-
isstjórar til að kynna rannsóknir
sínar. Verkefnin eru í mismunandi
flokkum og hófst kynningin á dr.
Þóru Árnadóttur, jarðeðlisfræðingi
við Norræna eldfjallasetrið, sem
vinna mun að verkefninu „Sam-
felldar GPS-mælingar með háhraða
söfnun á Íslandi,“ en verkefnið var
eitt þriggja sem hlaut öndveg-
isstyrk í ár – fékk 7,5 milljónir
næstu þrjú ár. Með Þóru standa að
verkefninu Halldór Geirsson frá
Veðurstofu Íslands, Shinichi Miya-
zaki frá Tokyo-háskóla, Sigurjón
Jónsson jarðeðlisfræðingur, Rich-
ard Bennett og Sigrún Hreinsdóttir
frá Arizona-háskóla og Peter C. La-
Femina frá Miami-háskóla.
Eitt af markmiðum verkefnisins
er að brúa bil milli hefðbundinna
jarðskjálftamælinga og landmæl-
inga. Verður það gert með því að
hefja GPS-mælingar með hærri
söfnunartíðni en áður hefur tíðkast.
Settar verða upp 24 nýjar stöðvar,
sem mæla merki frá GPS-
gervitunglum á einnar sekúndu
fresti, á völdum svæðum á Íslandi.
Þóra segir að slíkar mælingar
hafi verið notaðar til að rannsaka
upptök jarðskjálfta í Bandaríkj-
unum og Japan, en meðal nýjunga í
þessu verkefni er að staðsetja
stöðvarnar við virk eldfjöll. Gríms-
vötn, Hekla og Katla hafa t.d. sýnt
aukna virkni á undanförnum ára-
tugum og eru talin líkleg til að
gjósa á næstu árum.
Auk þess verða settar upp stöðv-
ar á Suðurlandsbrotabeltinu,
miðhálendinu og Norðurlandi. „Það
gerir okkur kleift að kanna bæði
hraðar og hægfara landhreyfingar
tengdar eldvirkni, jarðskjálftum og
landreki,“ segir Þóra en Ísland er
talið kjörsvæði fyrir slíkar mæl-
ingar vegna mikillar eldvirkni og
tíðra jarðskjálfta.
Haglíkanasmíð á
sviði alþjóðahagfræði
Framrás fjárfestingar og umfang
útflutnings, þyngdarafl og þekking
nefnist verkefni Helgu Kristjáns-
dóttur, doktors í hagfræði frá Við-
skipta- og hagfræðideild Háskóla
Íslands. Helga fékk rannsókn-
arstöðustyrk upp á 3,6 milljónir til
næstu þriggja ára til að vinna að
greiningu fræðikenninga og hag-
líkanasmíð á sviði alþjóðahagfræði.
Meginviðfangsefni Helgu snúa að
greiningu milliríkjaviðskipta og
beinnar erlendrar fjárfestingar en
um er að ræða fjórar sjálfstæðar
rannsóknir sem miða að því að
tengjast fyrri rannsóknum sem
Helga vann í tengslum við dokt-
orsritgerð sína, en í henni er m.a.
leitast við að skýra hvað knýr út-
flutning og beina erlenda fjárfest-
ingu í smáu, opnu hagkerfi á borð
við Ísland. Jafnframt er miðað að
því að ávinningur af rannsóknunum
nýtist öðrum íslenskum fræðimönn-
um á sviðinu, t.d. við Háskóla Ís-
lands. Þá standa vonir til þess að
birtingar greina fáist í erlendum og
íslenskum fagtímaritum og nið-
urstöður nýtist ráðuneytum og fag-
samtökum.
Rannsóknir í máltækni
Einnig voru kynnt tvö verkefni
sem hlutu verkefnisstyrk. Eiríkur
Rögnvaldsson, prófessor við Há-
skóla Íslands, fékk t.a.m 3,8 millj-
ónir til að rannsaka og þróa aðferð
við hlutaþáttun á íslenskum texta
en með Eiríki standa að baki verk-
efninu Hrafn Loftsson, tölv-
unarfræðingur við Háskóla Reykja-
víkur, og Sigrún Helgadóttir,
tölfræðingur frá Orðabók háskól-
ans.
Markmiðið er að til verði skil-
virkur og árangursríkur þáttari
sem hægt verður að nota við ýmis
verkefni á sviði máltækni og rann-
sókna á íslensku máli.
Í kynningu á verkefninu segir
m.a. að tilgangurinn sé jafnframt sá
að til verði þáttunarskema, leið-
beiningar um hvaða atriði skuli
greina í hverri setningu og hvernig
greiningin skuli fara fram. Þátt-
arinn mun þá verða gerður að-
gengilegur þeim er vinna að rann-
sóknum og þróun á sviði máltækni
og málvísinda í þeim tilgangi að
stuðla að frekari þróun á sviðinu.
Rósa Björk Barkardóttir yf-
irnáttúrufræðingur kynnti að lok-
um verkefni um tengslagreiningu í
völdum fjölskyldum með háa tíðni
brjóstakrabbameins, en hún fékk
fjórar milljónir úr sjóðnum. Með-
umsækjendur Rósu voru þeir Að-
algeir Arason, Bjarni Agnarsson og
Óskar Þór Jóhannsson. Markmiðið
er að finna staðsetningu á nýju
brjóstakrabbameinsgeni og svör
við því hvort undirflokkun á grund-
velli RNA tjáningamynsturs æxla
geti nýst til staðsetningar nýrra
krabbameinsgena. Framkvæmd
verður erfðamengissetraðagrein-
ing og tengslagreining á milli setr-
aða og brjóstakrabbameins.
Frá alþjóðahag-
fræði til samfelldra
GPS-mælinga
ÚTHLUTAÐ var styrkjum úr
Rannsóknarsjóði til vísindarann-
sókna við athöfn í Þjóðmenning-
arhúsi í gærdag. Er það í þriðja
skipti sem veitt er úr sjóðnum og
nam heildarupphæðin um 570 millj-
ónum króna. Alls bárust 268 um-
sóknir um nýja styrki fyrir árið
2006 og var úthlutað um 200 m.kr.
til þeirra. Ekki var unnt að styrkja
nema 73 verkefni í ár, eða um 27%
þeirra sem sóttu um, og var lægsti
styrkur til þeirra 500 þús.kr. en sá
hæsti 8,0 m.kr.
Fjármagn til nýrra verkefna
skiptist niður á þrjá öndvegisstyrki,
fimm rannsóknarstöðustyrki og 65
verkefnisstyrki. Öndvegisstyrkir
eru hæstu styrkir til rannsókna
sem veittir eru hér á landi og var
úthlutað til þeirra að heildar-
upphæð 21,5 m.kr. í ár. Rannsókn-
arstöðustyrkir eru veittir til ungra
vísindamanna að nýloknu dokt-
orsprófi, nema 3,6 m.kr á ári í þrjú
ár og voru í heild 18 m.kr í ár.
Væntingar til efnilegra vísinda-
manna með stuttan rannsóknarferil
ráða för þegar rannsóknarstöð-
ustyrkþegar eru valdir. Verkefn-
isstyrkþegar fá þá á bilinu eina til
fimm milljónir á ári í þrjú ár og
runnu 158,3 m.kr. til 65 verkefn-
isstyrkja árið 2006.
Hafliði Pétur Gíslason, formaður
stjórnar Rannsóknarsjóðs, sagði
við tilefnið að vegna þröngs fjár-
hags, en sjóðurinn hefur 560 m.kr á
fjárlögum árið 2006, séu með-
alstyrkir heldur lægri í ár en í fyrra
en það hafi verið ákveðið með hlið-
sjón af háum gæðum verkefna sem
þó þurfti að hafna. Var þá ferða-
kostnaður einkum skorinn niður og
í sumum tilvikum var óumbeðnum
fjölda mannmánaða fækkað.
Verkefnin skili
mælanlegum árangri
Hlutverk Rannsóknarsjóðsins er
að styrkja vísindarannsóknir á Ís-
landi samkvæmt almennum
áherslum Vísinda- og tækniráðs og
var sjóðurinn settur á laggirnar við
stofnun ráðsins árið 2003. Stjórn
sjóðsins er skipuð af mennta-
málaráðherra samkvæmt tilnefn-
ingu vísindanefndar Vísinda- og
tækniráðs. Fagráð Rannsókn-
arsjóðs eru fjögur, verkfræði,
tæknivísindi og raunvísindi; nátt-
úruvísindi og umhverfisvísindi;
heilbrigðisvísindi og lífvísindi og að
lokum félagsvísindi og hugvísindi.
Hvert fagráð er skipað sjö sérfræð-
ingum, jafnt í grunnrannsóknum og
hagnýtum rannsóknum.
Nýjar umsóknir um styrki úr
sjóðnum eru sendar til tveggja sér-
fræðinga á viðkomandi sviði sem
gefa skriflega umsögn. Umsagn-
irnar eru svo metnar samkvæmt
kröfum á viðkomandi fræðasviði og
stjórn Rannsóknarsjóðs úthlutar í
samræmi við forgangsröðun fag-
ráðanna.
Hafliði Pétur segir þau atriði sem
vega hvað þyngst þegar umsóknir
eru metnar vera m.a. vísindalegt
gildi verkefnisins á alþjóðlegan
mælikvarða, færni umsækjenda til
framkvæmdar verkefnisins, að-
staða til vinnslunnar og líkurnar á
því að verkefnið skili mælanlegum
árangri og ávinningi með frjálsum
birtingum, einkaleyfum eða hug-
verkaréttum.
Rannsóknarsjóður úthlutar um 570 milljónum króna í margs konar styrki til vísindarannsókna
Morgunblaðið/Kristinn
Fjórir verkefnisstjórar sem fengu styrk úr Rannsóknarsjóði kynntu verkefni sín á blaðamannafundi í gær. Frá
vinstri Rósa Björk Barkardóttir, Eiríkur Rögnvaldsson, Helga Kristjánsdóttir og Þóra Árnadóttir.
Um 200 milljónir króna
renna til nýrra verkefna
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is