Morgunblaðið - 09.02.2006, Qupperneq 30
30 FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
H
alldór Ásgrímsson forsætis-
ráðherra spáir því að Íslend-
ingar verði orðnir aðilar að
Evrópusambandinu árið
2015. Segist hann telja að
það sem verði einkum ráðandi í umræðu um
það á næstunni sé framtíð og stærð evr-
ópskra myntbandalagsins og þar hefðu
ákvarðanir grannþjóða okkar, Dana, Svía
og Breta, mikil áhrif. Þetta kom fram í ræðu
forsætisráðherra á Viðskiptaþingi 2006 –
Ísland 2015 sem fram fór á Hótel Nordica í
gær.
Þar sagði Halldór ekki hægt að líta fram
til ársins 2015 án þess að velta fyrir sér hver
væri besta leiðin til að tryggja stöðu Íslands
í áframhaldandi alþjóðavæðingu. Benti
hann á að í skýrslu Viðskiptaráðs væri mikil
áhersla lögð á alþjóðavæðinguna og þá
möguleika sem hún skapaði, en að þar væri
ekki að finna neitt um það hvort samning-
urinn um Evrópska efnahagssvæðið væri
nægilegur grundvöllur í þeirri sýn sem þar
kemur fram.
„Stóra spurningin er hvort við verðum þá
með sjálfstæða íslenska krónu eða hvort við
verðum orðnir fullgildir aðilar að Evrópu-
sambandinu. Við verðum að viðurkenna að
sveiflur í gengi íslensku krónunnar eru
vandamál og spurningar eru uppi um mögu-
leika lítilla gjaldmiðla á frjálsum fjármála-
markaði.“
Að mati Halldórs eru engar pólitískar
forsendur fyrir ákvörðun nú af hálfu Íslend-
inga, til þess væri umræðan ekki nægilega
þroskuð. Sagði hann forsenda þess að málið
þroskaðist betur væri að atvinnulífið léti
það til sín taka með mun virkari hætti. „Ég
hef alltaf undrast litla umræðu atvinnulífs-
ins um Evrópumálin. Launþegahreyfingin
hefur einhverra hluta vegna staðið fyrir
meiri umræðu,“ sagði Halldór og tók fram
að augljóst væri að málinu yrði ekki frestað
lengur, hvorki í atvinnulífinu né á vettvangi
stjórnmálanna.
Sér Ísland fyrir sér sem alþjóðlega
fjármálamiðstöð 2015
Fram kom í erindi Halldórs að hann er
þeirrar skoðunar að sérhæfð þjónusta við
hagsumhverf
gildir um st
grundvallará
og fyrr. Fyr
mála um hv
ættu að geg
skipti yfirhöf
sjóður væri r
Þetta viðhorf
það sé leitun
ekki telja að
lykilhlutverk
Halldór sa
hefði tekist a
og atvinnulífi
var áður hnep
irtækjum í
skref í átt t
breytileika í í
in 14 ár hafa
hefur skilað
króna á verð
bundið í reks
að til greiðs
samfélagsleg
Halldór sa
íslensk alþjóðafyrirtæki og fjármálaþjón-
usta við alþjóðleg fyrirtæki, sem kynnu að
vilja hafa aðsetur hérlendis, gæti orðið með-
al helstu vaxtarbrodda í atvinnulífsins í
framtíðinni verði rétt á málum haldið. „Að
mínu viti þurfa stjórnvöld og atvinnulíf að
sameinast um það metnaðarfulla verkefni
að koma fjármálaþjónustu hér á landi á
svipað þróunarstig og best gerist annars
staðar, í löndum eins og Bretlandi, Hol-
landi, Írlandi, Lúxemborg og Sviss,“ sagði
Halldór og tók fram að til þess að framtíð-
arsýn hans um Ísland sem alþjóðlega fjár-
málamiðstöð árið 2015 stæðist þyrfti að
huga að nokkrum atriðum. Þannig þyrfti að
fara í skattalegar aðgerðir til að laða að er-
lenda fjárfesta, bæta tengingar og fjarskipti
við útlönd auk þess sem viðhorf stjórnmála-
manna og embættismanna þyrftu að breyt-
ast og ráðuneyti og undirstofnanir þeirra
þyrftu að fá skýrari fyrirmæli um að at-
vinnulífið ætti að fá góðan og hraða þjón-
ustu, á sama tíma og skilvirkt eftirlit með
því yrði bætt.
Halldór sagði einnig tímabært að endur-
skoða fyrri ákvarðanir sem takmörkuðu
fjárfestingu erlendra aðila í tilteknum at-
vinnugreinum á borð við sjávarútveginn.
Sagði hann þær góðu og gildu ástæður sem
verið hefðu fyrir slíkum takmörkunum ekki
lengur eiga við og sagðist þeirrar skoðunar
að takmarkanirnar gætu dregið úr mögu-
leikum þjóðarinnar til þess að laða erlent
fjármagn inn í íslenskt efnahagslíf.
Þurfum að tryggja
áframhaldandi stöðugleika
Í erindi sínu gerði Halldór skýrslu Við-
skiptaráðs Íslands að umtalsefni og sagðist
fagna þessu framlagi ráðsins til uppbyggi-
legrar umræðu og skoðanaskipta um fram-
tíð landsins. En þótt hann væri sammála
megináherslunum sem fram kæmu í skýrsl-
unni yrði hann að vera ósammála því að tíu
ár væri langur tími í stefnumörkun. „Það
kann að hafa átt við um Ísland fyrir 15 til 20
árum þegar hér var mikill óstöðugleiki í
efnahagsmálum,“ sagði Halldór og sagði
það sem betur fer ekki eiga við lengur. „Nú
er þetta sem betur fer allt breytt. Efna-
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherr
Íslendingar orðn
Evrópusamban
Að mati Halldórs Ásgríms-
sonar forsætisráðherra þurfa
stjórnvöld og atvinnulíf að
sameinast um að koma fjár-
málaþjónustu hérlendis á
svipað stig og best gerist ann-
ars staðar. Einnig sagði hann
tímabært að endurskoða
fyrri ákvarðanir sem tak-
marki fjárfestingu erlendra
aðila í tilteknum atvinnu-
greinum á borð við sjávar-
útveginn. Silja Björk Huldu-
dóttir hlýddi á ræðuna.
Uppselt var á Viðskiptaþing 2006 – Ísland 2015 sem Viðsk
nýráðin framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs, og Þór Sigfúss
Í erindi sínu
forsætisráðh
Íslands að um
þessu framla
ar umræðu o
landsins.
ÞRÁTT fyrir bætt viðskiptalíf
og aukna tækni hefur reglu-
verk viðskiptalífs og fjár-
magnsmarkaðar aldrei verið
flóknara og viðameira. Aukin
tækni og framþróun virðist
hafa einfaldað margt í lífi
manna, nema reglurnar sem
þeir búa við, þar væri reynsla
manna þveröfug. Þetta kom
fram í ræðu Jóns Karls Ólafs-
sonar, fráfarandi stjórnarfor-
manns Viðskiptaráðs Íslands, á
Viðskiptaþingi 2006 – Ísland
2015. Sagðist hann hafna hug-
myndum um aukið og íþyngj-
andi regluverk stjórnvalda og
kallaði þess í stað eftir breiðri
samstöðu viðskiptalífsins um
sjálfsprottnar reglur.
Jón Karl sagði íslenskt við-
skiptalíf hafa verið á mikilli
ferð í átt til frjálsari og skil-
virkari viðskiptahátta. Kallaði
hann eftir breiðri samstöðu
viðskiptalífs, stjórnmála, há-
skóla og stofnana, um að ein-
falda Ísland, gera það skilvirk-
ara, í því augnamiði að elta
uppi aðrar forystuþjóðir og
taka fram úr þeim.
Við eigum að
fagna fjölbreytni
„Við eigum að fagna fjöl-
breytni og nýta okkur reynslu
einstaklinga með ólíkan bak-
grunn, enda nálgast menn við-
Hafnaði íþyngjandi regluverk
Morgunblaðið/Brynjar Gau
Jón Karl Ólafsson, fráfarandi
stjórnarformaðurViðskiptaráð
TUNGUMÁL OG ÞVERSAGNIR
Ískýrslu framtíðarhóps Viðskipta-ráðs Íslands, sem var kynnt á við-skiptaþingi í gær, er rætt um að
Íslendingar búi við þá óvenjulegu
þversögn, að tungumálið sé undir-
staða sjálfsmyndar og sjálfstæðisvit-
undar þjóðarinnar, en um leið okkar
helzti þröskuldur í samskiptum við
umheiminn. Niðurstaða framtíðar-
hópsins er að annars vegar sé „gríð-
arlega mikilvægt að slá hvergi af kröf-
unni um að viðhalda íslenskri tungu
með öllum tækum ráðum, ekki síst í
gegnum skólakerfið og fjölmiðlana.“
Hins vegar segir Viðskiptaráð: „Allir
Íslendingar verða einfaldlega að vera
mæltir á aðra tungu en sína eigin ef
þeim á að takast að njóta sín í alþjóð-
legum viðskiptum og samskiptum.“
Hvort tveggja er þetta hárrétt hjá
Viðskiptaráði. Það er þegar lesið er
lengra, um nánari útfærslu þessara
hugmynda, sem fara að renna á menn
tvær grímur.
Viðskiptaráð segir að „vegna þess
engilsaxneska umhverfis sem við bú-
um í varðandi afþreyingar- og fjöl-
miðlaefni“ öðlist börn undrafljótt
ákveðinn skilning á ensku, sem auð-
velt sé að byggja á. Þess vegna eigi að
færa enskukennslu niður í yngstu
bekki grunnskólans..
Þá telur Viðskiptaráð sjálfsagt að
eftir níu ár verði ákveðnar námsgrein-
ar í grunn- og framhaldsskólum
kenndar á ensku og sér fyrir sér að
það spari mönnum annars vegar
kostnað við að þýða námsbækur og
laði hins vegar erlenda kennara til
landsins.
Tvær spurningar vakna fyrst og
fremst við lestur þessa kafla í skýrslu
Viðskiptaráðs. Annars vegar hljóta
menn að spyrja hvort nokkurt vit sé í
að ætla að kenna tilteknar námsgrein-
ar á ensku eingöngu. Og svarið er að
það er ekkert vit í því. Það hefur auð-
vitað lengi tíðkazt að erlendar náms-
bækur séu notaðar, einkum í fram-
haldsskólum, og ástæðan er aðallega
sú að fé hefur skort til að þýða náms-
efni. En það er að sjálfsögðu algjört
lágmark að sjálf kennslan fari fram á
íslenzku, þannig að nemendur læri að
tileinka sér orðaforða námsgreinar-
innar og hugsanagang á móðurmáli
sínu.
Eins og nú háttar til eru ýmsar
námsgreinar í háskólum hér á landi
einvörðungu kenndar á ensku. Eins og
Morgunblaðið hefur nýlega bent á,
hefur það vafalaust jákvæð áhrif á
færni nemenda í faglegum samræðum
á ensku, en dregur hins vegar mjög úr
hæfni fólks til að koma þekkingu sinni
frá sér á íslenzku. Sjónarmið háskól-
anna, sem vilja geta tekið þátt í nem-
endaskiptum, eru skiljanleg, en viljum
við að börn í grunn- og framhaldsskól-
um læri ekki grundvallarnámsgreinar
á íslenzku?
Hin spurningin er þessi: Af hverju
einblínir framtíðarhópur Viðskipta-
ráðs, þar sem sitja sumir helztu for-
ystumenn viðskipta og menntamála í
landinu, á enskuna eingöngu? Af
hverju ganga menn út frá hinu „eng-
ilsaxneska umhverfi“ sem gefnu? Það
er einmitt yfirgangur enskunnar og
hinna engilsaxnesku áhrifa, sem er ein
mesta ógnunin við tungu og menningu
Íslendinga eins og margra annarra
þjóða. Þeir, sem vilja taka virkan þátt
í alþjóðaviðskiptum, þurfa líka að
kunna fleiri tungumál en ensku, t.d.
frönsku, þýzku, spænsku, kínversku,
japönsku og eitthvert af tungumálum
norrænu þjóðanna, sem standa okkur
næst hvað varðar sögu, menningu – og
viðskipti. Þessi tungumál eru enn töl-
uð, þrátt fyrir ásókn enskunnar! Og
kunnátta í fleiri erlendum tungumál-
um en þessu eina er forsenda þess að
öðlast innsýn í fleiri menningarheima
en þann engilsaxneska, sem allt virð-
ist ætla að gleypa.
Þannig virðist þversögn fólgin í yf-
irþyrmandi áherzlu Viðskiptaráðs á
enskuna annars vegar og fallegum
orðum um varðveizlu íslenzkunnar
hins vegar. Það er líka þversögn í því
fólgin að halda bara enskunni á lofti,
en hvetja jafnframt til þess að fleiri
sæki í nám erlendis – nema náttúrlega
að Viðskiptaráð vilji að allir mennti
sig ýmist í enskumælandi löndum eða í
háskólum, sem kenna á ensku eins og
íslenzkir háskólar gera í vaxandi
mæli.
Það þarf vissulega að efla tungu-
málakennslu á Íslandi. Það þarf að
byrja fyrr að kenna börnum erlend
tungumál, ekki sízt til að þau læri góð-
an framburð. En það þarf líka að muna
að það eru til fleiri útlend tungumál en
enska.
AÐGENGI AÐ MARKAÐI
Þýska byggingavöruverslanakeðj-an Bauhaus hefur sótt um lóð í
landi Reykjavíkurborgar við Úlfars-
fell fyrir stórverslun. Þetta er þriðja
tilraun forvígismanna Bauhaus til að
fá lóð undir verslun á höfuðborgar-
svæðinu. Áður hafa þeir sóst eftir lóð-
um í Kópavogi og Garðabæ. Sam-
kvæmt upphaflegum áætlunum
Bauhaus var fyrirhugað að reisa 12
þúsund fermetra verslun, en í um-
sókn fyrirtækisins til borgarráðs er
gert ráð fyrir 20 þúsund fermetra
verslun og 140 starfsmönnum.
Tilkoma nýrrar byggingavöru-
verslunar á höfuðborgarsvæðinu
mun hafa í för með sér aukna sam-
keppni. Bauhaus hyggst bjóða neyt-
endum talsvert lægra verð en nú er á
byggingavörumarkaði hér á landi.
Auðvitað er það skylda kjörinna full-
trúa, sem ráða fyrir skipulagsmálum,
að tryggja að skipulag standi ekki í
vegi fyrir því að nýir aðilar komist
inn á markaðinn og efli samkeppni.
Að vissu leyti má líkja þessu við
það þegar Atlantsolía hugðist komast
inn á eldsneytismarkaðinn fyrir rúm-
lega tveimur árum. Í leiðara Morg-
unblaðsins í desember 2003 var tekið
undir það með Guðmundi Kjærne-
sted, framkvæmdastjóra Atlantsolíu,
að það hlyti að vera kappsmál fyrir
stjórnmálamenn, fulltrúa kjósenda
og neytenda, að greiða fyrir sam-
keppni á olíumarkaði með því að finna
lóðir undir bensínstöðvar fyrirtækis-
ins. Þetta á einnig við á öðrum sviðum
þar sem stjórnmálamenn eiga þess
kost að ýta undir samkeppni og
stuðla að lægra vöruverði. Það er lyk-
ilatriði í frjálsu markaðshagkerfi að
nýir aðilar eigi aðgang að markaðn-
um.