Morgunblaðið - 05.12.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. DESEMBER 2006 31
UNDANFARNA mánuði hafa
menn fylgst með fréttum af við-
brögðum stjórnenda Landspítala –
háskólasjúkrahúss við
niðurstöðum dómstóla
þar sem aðgerðir
stjórnendanna gegn
tveimur yfirlæknum
spítalans hafa verið
dæmdar ólögmætar. Í
júlí sl. var tilkynnt að
ákveðið hefði verið að
endurráða Tómas
Zoëga í þá yfirlækn-
isstöðu sem hann
hafði gegnt, og var sú
endurráðning án skil-
yrða af hálfu spít-
alans. Þá var tekið
fram að ekki hefði verið tekin
ákvörðun um hvernig brugðist yrði
við dómi í máli Stefáns E. Matt-
híassonar gegn spítalanum, en í
dóminum er komist að þeirri nið-
urstöðu að áminning sem spítalinn
veitti Stefáni hafi verið ólögmæt. Á
grundvelli áminningarinnar hafði
spítalinn rekið Stefán úr starfi,
þrátt fyrir áskorun um að beðið
yrði með slíkt þar til niðurstaða
lægi fyrir um lögmæti áminning-
arinnar.
Undirritaður flutti málið fyrir
Stefán. Í kjölfar dóms Héraðsdóms
Reykjavíkur í því máli í lok júní sl.
var óskað eftir viðræðum við spít-
alann um það hvernig spítalinn
hygðist bregðast við dóminum, en
Stefán óskaði þess eindregið, rétt
eins og Tómas, að undið yrði ofan
af hinni ólögmætu uppsögn hans af
spítalanum þannig að hann gæti
fengið að gegna yf-
irlæknisstöðunni
áfram. Á fundi með
forstjóra LSH í ágúst
sl. var mér gerð grein
fyrir þeirri ákvörðun
hans að ekki yrði
brugðist við niðurstöð-
unni í máli Stefáns
með sama hætti og
gert var í máli Tóm-
asar, heldur ætlaði
spítalinn að halda sig
við hina ólögmætu
ákvörðun og taka
skellinn af skaðabóta-
kröfum sem af því leiddi.
Það er kannski tímanna tákn
þegar keppst er við á öllum sviðum
ríkisvaldsins að halda útgjöldum í
skefjum, bæta stjórnunarhætti og
auka tiltrú almennings á því að
þegnarnir njóti jafnræðis á öllum
sviðum, skuli einstakir stjórnendur
stærstu stofnana ríkisins komast
upp með að þverbrjóta slíkar regl-
ur og sýna starfsmönnum, sem
bera hönd fyrir höfuð sér, eindæma
valdníðslu og yfirgang. Reikning-
urinn er síðan sendur skattborg-
urunum, sem fá að borga hann að
viðbættum dráttarvöxtum og öllum
þeim kostnaði sem málarekstrinum
fylgir.
Skaðabótakröfur Stefáns E.
Matthíassonar hafa verið settar
fram, en enn sem komið er hefur
þeim ekki verið svarað. Mun stefna
í dómsmáli á hendur íslenska rík-
inu verða birt innan skamms. Vel
má vera að heilbrigðisstofnanir
landsins hafi ekkert þarfara að
gera við fjármuni sem veitt er til
reksturs þeirra en að greiða slíkar
kröfur. Annað hefur manni þó virst
af umræðum um fjárhagsstöðu
LSH á undanförnum mánuðum og
misserum. Ég hvet rannsókn-
arblaðamenn þessa lands til að
grafast fyrir um það hvers vegna
ákveðið var að endurráða Tómas
Zoëga aftur til starfa en ekki Stef-
án E. Matthíasson.
Gæðastjórnun fyrir
almannafé
Ragnar Halldór Hall skrifar um
mál Stefáns E. Matthíassonar
gegn Landspítala – háskóla-
sjúkrahúsi
»… að þá skuli ein-stakir stjórnendur
stærstu stofnana rík-
isins komast upp með að
þverbrjóta slíkar reglur
og sýna starfsmönnum,
sem bera hönd fyrir höf-
uð sér, eindæma vald-
níðslu og yfirgang.
Ragnar Halldór Hall
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Í STRÆTÓ: Erlendur stúdent:
„Uh...m, getur þú sagt mér þegar
við uh... á Hring- Hringbraut?“
(Löng þögn.)
Íslenskur bílstjóri: „Yes.“
Í banka: Erlendur
stúdent: „Ég ætla að
borga þetta reikn-
ing.“
Íslenskur banka-
maður: „What?“
Þessi samtöl er að
finna í gagnasafni í
doktorsrannsókn
minni í íslensku sem
öðru máli og eru
dæmi um raunveruleg
samtöl. Rannsókninni
er ætlað að varpa
ljósi á það hvernig út-
lendingar læra ís-
lensku á Íslandi, hvaða aðferðum
þeir beita; hvernig þeir nýta sér
þann augljósa kost að vera á Ís-
landi að læra íslensku en ekki t.d.
í Frakklandi.
Gögnin sem lögð eru til grund-
vallar í rannsókninni eru upptökur
af raunverulegum samtölum er-
lends stúdents í íslenskunámi utan
kennslustofunnar sem spanna eitt
ár. Gögnin og rannsóknin hafa
vakið athygli erlendra fræðimanna
enda er lítið vitað um hvernig
nemendur læra tungumál utan
kennslustofunnar.
Þegar gögnin eru skoðuð blasir
við sú staðreynd að Íslendingar
virðast tregir til að tala íslensku
við útlendinga. Eins og sjá má á
dæmunum hér að framan talar er-
lendi stúdentinn íslensku en Ís-
lendingarnir svara á ensku. Þetta
eru reyndar ekki ný sannindi fyrir
þá sem hafa fengist við kennslu ís-
lensku sem annars máls því nem-
endur hafa löngum kvartað undan
þessu. Kennarar taka oft mátulega
mikið mark á þessum kvörtunum
og segja gjarnan: Þú segist ekki
skilja ensku og þá tala Íslending-
arnir íslensku við þig. Nú hafa
rannsóknir mínar leitt í ljós að
þetta er almennt vandamál. En
hvað er til ráða? Fólk sem er að
læra tungumál þarf að geta notað
það. Og hvað með fólk sem hefur
sest hér að? Ef eng-
inn fæst til að tala ís-
lensku við það þá
lærir það ekki málið
og verður því sjálf-
krafa utangarðs í
þjóðfélaginu. Í dokt-
orsrannsókn minni í
íslensku sem öðru
máli, er ég m.a. að
skoða hvaða aðferð-
um góðir nemendur
beita til að læra ís-
lensku utan kennslu-
stofunnar. Þessi
rannsókn getur nýst
til að hjálpa útlendingum í ís-
lenskunámi að snúa aðstæðum
sér í hag og nýta þær til íslensku-
námsins. Nám í íslensku sem
öðru máli á Íslandi fer bæði fram
í kennslustofu og utan hennar.
Það er ekki nóg að kenna nem-
endum íslensku heldur þarf að
kenna þeim að læra hana og nýta
sér þær aðstæður sem eru fyrir
hendi á Íslandi í íslenskunáminu.
Mikil sérfræðiþekking á ís-
lensku sem öðru máli er meðal
kennara í íslenskuskor Háskóla
Íslands sem nauðsynlegt er að
nýta. Íslenska fyrir erlenda stúd-
enta er kennd til B.A. prófs við
Háskóla Íslands. Námið hefur
borið góðan árangur og vinsældir
greinarinnar aukast ár frá ári. Nú
er íslenska fyrir erlenda stúdenta
ein fjölmennasta greinin í Hugvís-
indadeild Háskóla Íslands.
Það er bráðnauðsynlegt að efla
rannsóknir á íslensku sem öðru
máli. Ekki liggur alltaf í augum
uppi hvað rannsóknir eru mik-
ilvægar á fræðasviði sem þessu.
Sannleikurinn er hins vegar sá að
t.d verða til nýjar og betri
kennsluaðferðir við rannsóknir,
nýtt og betra kennsluefni verður
til við rannsóknir og ný þekking
verður til við rannsóknir. Árangur
í kennslu og námi byggist á rann-
sóknum. Allir vilja ná árangri og
nemendur í íslenskunámi og kenn-
arar þeirra eru þar engin und-
antekning.
Það þarf að vanda til verks og
nú er einstakt tækifæri til að gera
það þannig að íslenskunám útlend-
inga á Íslandi verði árangursríkt
og til hagsbóta fyrir þjóðina alla.
Íslenska fyrir útlendinga
á Íslandi
Guðrún Theodórsdóttir skrifar
um tungumálakennslu » Þegar gögnin eruskoðuð blasir við sú
staðreynd að Íslend-
ingar virðast tregir til
að tala íslensku við út-
lendinga.
Guðrún Theódórsdóttir
Höfundur er aðjunkt í íslensku fyrir
erlenda stúdenta við Háskóla Íslands
og doktorsnemi í íslensku sem öðru
máli og samtalsgreiningu við Háskóla
Íslands og Syddansk Universitet í
Óðinsvéum.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÍSLEIFUR Bjarnason, f. 23. sept.
1844 í Framnesi, Holtamanna-
hreppi Rang., d. 1902?, var vinnu-
maður í Hellnatúni 1870. Bóndi í
Ásmúla 1880 og flytur þangað frá
Vælugerði í Flóa, bóndi á Arn-
arstöðum í Hraungerðishreppi 1881
og 1882, en flytur vorið 1883 að
Köldukinn í Garðahreppi, Gull., en
virðist vera kominn í Ásahrepp
1886, því þar fæðist 4. barn hans og
Vilborgar Ólafsdóttur en síðast sem
vitað er, var hann samkv. sókn-
armannatali í Útskálasókn árið
1900 til heimilis í Kothúsum, Garði,
Gull. Hann kemur ekki fram á
sóknarmannatali 1901 eða manntali
né í skrá yfir brottflutta, eða látna
árið 1901 þar í sókn. For.: Bjarni
Benediktsson, f. 30. sept. 1801 í
Framnesi, d. 11. júní 1863 í Fram-
nesi, bóndi í Framnesi í Ássókn,
Rang. og k.h. Vigdís Ísleifsdóttir, f.
7. júní 1815 á Ásmundarstöðum,
Holtamannahreppi, Rang, d. 11.
nóv. 1890 á Egilsstöðum í Vill-
ingaholtssókn, Árn., húsfreyja í
Framnesi. Vilborg Ólafsdóttir, f. 16.
maí 1858 í Parti í Holtamannahr.,
Oddasókn, Rang. d. 6. des. 1941 í
Reykjavík, bústýra. Var 1888 í
Ráðagerði, Holtum, vinnukona í
Lindarbæ í sömu sveit 1890 og var
með Ólaf son sinn með sér, en flyt-
ur frá Lindarbæ í Útskálasókn,
Gull., ekki getið um bæjarnafn, flyt-
ur til Reykjavíkur 1899, frá Kot-
húsum í Garði og er alltaf með Ólaf
með sér, lausakona í Reykjavík
1901 bls. 205.
For.: Ólafur Jónsson, f. 8. sept.
1822 í Vetleifsholti, Holtamannahr.
Oddasókn, Rang., d. 1. júní 1873,
bóndi í Parti, Holtahr. Oddasókn,
Rang. og k.h. Margrét Jónsdóttir, f.
25. ágúst 1822 á Hrafntóftum, hús-
freyja.
Börn þeirra: a) Ólafur Ísleifsson,
f. 22. sept. 1881 á Arnarstöðum í
Hraungerðishr., Árn., d. 22. maí
1924 féll fyrir borð af togaranum
Skúla fógeta og drukknaði, háseti,
stýrimaður og skipstjóri á togurum.
b) Markús Ísleifsson, f. 10. febr.
1883 á Arnarstöðum, d. 31. mars
1883 á Arnarstöðum. c) Friðbjörn
Jóhann Ísleifsson, f. 13. jan. 1885 á
Kaldbak á Álftanesi, Gull. d. 19.
febr. 1953 í Hafnarfirði. d) Markús
Ísleifsson, f. 21. ágúst 1886 í Vet-
leifsholti, Holtum Rang., d. 24. jan.
1971 í Hafnarfirði. Ég tek það fram
að eftir að Ísleifur flutti að Köldu-
kinn í Garðahreppi, þá hefi ég ekki
rakið hans feril nákvæmlega en það
er öruggt að hann er skráður í
sóknarmannatali Útskálasóknar
1899 og 1900 og hefi ég ekki fundið
hvað af honum varð eftir það.
Ef einhver veit eitthvað um téðan
Ísleif, eftir að árinu 1900 lýkur, þá
eru upplýsingar um það vel þegnar.
EINAR INGIMUNDARSON,
Brekkubraut 13, Keflavík.
Fyrirspurn um
Ísleif Bjarnason
Frá Einari Ingimundarsyni:
ÍSLENSKA lífeyriskerfið er gott,
um það eru flestir sérfræðingar
sammála. Lífeyriskerfi meginlands
Evrópu og Bandaríkjanna (Social
Security) eru í afar slæmum mál-
um, en þau eru svokölluð gegn-
umstreymiskerfi, það er að lífeyr-
isþegar dagsins í dag fá fé sem
kemur beint úr vösum skattborg-
aranna í dag. Skuldbindingar þess-
ara ríkja gagnvart lífeyriskerfum
sínum eru sífellt að vinda upp á sig
og auka álögur á skattborgara, en
vegna lengri ævidaga og lækkandi
fæðingartíðni, auk atvinnuleys-
isvandans í Evrópu, eru sífellt færri
vinnandi hendur að borga fyrir sér-
hvern lífeyrisþega.
Íslenska kerfið er hins vegar að
færa sig úr slíku yfir í að vera
byggt á uppsöfnun og sparnaði, en
er í dag blanda af hvoru tveggja.
Uppsöfnunarkerfi eru mun betri og
eðlilegri því þau komast hjá því að
auka álögur á vinnandi einstaklinga
vegna hærra hlutfalls eldri borgara.
Síðan lífeyrissjóðunum var komið á
fót hér fyrir um þrem áratugum
hafa margir byggt upp umtalsverð
réttindi í þeim, en aðrir hafa ekki
náð því eða þá of lítil réttindi á
þessum stutta tíma til að lifa af því
fé svo vel sé.
Þess vegna er eðlilegt að ríkið
hlaupi undir bagga og tryggi að við-
komandi hafi ákveðinn lágmarks-
ellilífeyri þangað til skylduaðildin
að lífeyrissjóðunum hefur tryggt að
allir lífeyrisþegar fái sitt af eigin
sparnaði. Hefur það verið gert með
kerfi skerðinga á almannatrygg-
ingum Tryggingastofnunar, þannig
að það sé tryggt að allir fái ákveðna
lágmarksupphæð í ellilífeyri, en
þeir sem hafa tekjur frá lífeyr-
issjóðum eða annars staðar fá þá
minna frá Tryggingastofnun.
Eins og lesa má út úr nýlegri
skýrslu Samtaka atvinnulífsins um
samspil lífeyrissjóða og almanna-
trygginga, þá hefur kerfið einnig
þau áhrif, að þó að hlutfall eldri
borgara á Íslandi muni tvöfaldast á
þeim 40 árum sem það tekur und-
irritaðan að verða 65 ára munu
greiðslur almannatrygginga ein-
ungis aukast um 50%. Á sama tíma
munu greiðslur lífeyrissjóðanna
fimmfaldast, en nú borga annars
vegar lífeyrissjóðirnir og hins vegar
Tryggingastofnun álíka mikið í elli-
lífeyri. Ofan á þetta mun svo sér-
eignarsparnaðurinn bætast.
Þannig mun kerfið færast í aukn-
um mæli út í að vera uppsöfn-
unarkerfi og þarf við alla endur-
skoðun á lífeyriskerfinu, líkt og
margir eru að tala um í dag, að
tryggja að kerfið verði ekki fært til
baka í átt til gegnumstreymiskerfa
meginlands Evrópu og víðar. Slíkt
verður þó raunin ef látið verður af
kröfum um að afnema skerðingar.
Mun þá álagið á skattgreiðendur á
næstu fjörutíu árum með hlutfalls-
legri tvöföldun eldri borgara aukast
sem því nemur.
Eðlilegra væri að stefna að því að
börn og barnabörn mín og minnar
kynslóðar þyrftu ekki að bera
skattalegar byrðar af lífeyri okkur
til handa, heldur byggðist hann al-
gerlega á okkar eigin sparnaði, svo
þau hefðu enn betra færi á að
byggja upp sparnað fyrir eigin eldri
ár. Kannski er þó nauðsynlegt að
seinka því að það takmark náist til
að hækka lágmarksellilífeyri núver-
andi lífeyrisþega.
HÖSKULDUR
MARSELÍUSARSON,
Fellsmúla 10, Reykjavík.
Varast ber mistök
í endurskoðu
lífeyriskerfisins
Frá Höskuldi Marselíusarsyni:
TENGLAR
..............................................
einaringim@ simnet.is
Heyrst hefur: Það er garður beggja megin við húsið.
RÉTT VÆRI: … báðum megin við húsið.
Eða: beggja vegna við húsið.
Gætum tungunnar