Morgunblaðið - 15.12.2006, Síða 38

38 FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SÍÐASTLIÐINN miðvikudag
samþykkti allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna nýjan alþjóðasamning
um réttindi fatlaðs
fólks. Þetta er fyrsti
mannréttinda-
sáttmálinn sem saminn
er á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna á 21. öld-
inni og markar hann
tímamót í réttindabar-
áttu þeirra 650 milljóna
manna sem búa við
fötlun í heiminum.
Tilgangur samnings
er að efla mannréttindi
og persónufrelsi fatlaðs
fólks og stuðla að virð-
ingu fyrir manngildi
þess. Þótt réttindi fatl-
aðra séu víða tryggð formlega er
reyndin sú að fötluðu fólki er oft ýtt
út á jaðar samfélagsins og því mis-
munað á flestum sviðum mannlífs-
ins. Fatlað fólk hefur takmarkaðan
aðgang að atvinnulífinu, mennta-
kerfinu og heilbrigðisþjónustu og á
erfitt um vik að sækja rétt sinn.
Hinum nýja samningi er ætlað að
tryggja mannréttindi fatlaðs fólks í
reynd. Samningurinn var unninn í
nánu samstarfi við fatlaða og hags-
munasamtök þeirra og grundvallast
á virðingu fyrir persónufrelsi ein-
staklingsins, banni við mismunun,
þátttöku, aðgengi, virðingu fyrir
fjölbreytileika samfélagsins og jafn-
rétti kynjanna. Samningurinn kveð-
ur, í 50 greinum, á um borgaraleg
og stjórnmálaleg
réttindi, aðgengi og
þátttöku fatlaðs fólks
í samfélaginu, rétt til
menntunar og heil-
brigðisþjónustu, at-
vinnuréttindi, fé-
lagslega þjónustu
o.fl. en jafnframt er
viðurkennt að við-
horfsbreyting sé
nauðsynleg til þess
að fatlaðir njóti sömu
réttinda og aðrir.
Samkvæmt samn-
ingnum mun sér-
fræðinganefnd hafa
eftirlit með því hvernig ríki upp-
fylla skyldur sínar. Valfrjáls bókun
kveður á um kæruleið fyrir ein-
staklinga.
Ríki sem gerast aðilar að samn-
ingnum undirgangast að bæta lífs-
kjör fatlaðs fólks með viðeigandi
ráðstöfunum, þ.á m. með lagasetn-
ingu og fræðslu gegn stað-
almyndum og fordómum ásamt
fræðslu um getu fatlaðra og mik-
ilvægt framlag þeirra til samfélags-
ins. Fátækum ríkjum er ekki skylt
að grípa til kostnaðarsamra að-
gerða heldur ber að vinna í áföng-
um að því að bæta aðgengi fatlaðs
fólks að samgöngum, menntun, at-
vinnulífi og tómstundastarfi.
Á Íslandi er sérstaklega fjallað
um réttindi fatlaðra í lögum um
málefni fatlaðra nr. 59/1992. Form-
lega er lagaleg staða fatlaðs fólks
nokkuð góð en í reynd fer því fjarri
að réttindi fatlaðra séu virt sem
skyldi. Skýrslur Stefáns Ólafssonar
og Tryggva Þórs Herbertssonar,
ásamt Málefnaskrá Öryrkjabanda-
lags Íslands, Landssamtakanna
Þroskahjálpar og Landssambands
eldri borgara frá í apríl, eru áfell-
isdómur yfir íslensku samfélagi. Ís-
lendingar, sem eru meðal efnuðustu
þjóða heims, láta það viðgangast að
fatlað fólk búi við fátæktarmörk og
mismunun; við sem ættum öðrum
þjóðum fremur að geta tryggt fötl-
uðum jafnrétti og sambærileg lífs-
kjör á við aðra þjóðfélagsþegna.
Ljóst er að gera þarf gangskör
að því að efla mannréttindi fatlaðra
hér á landi og þar verður hinn nýi
samningur Sameinuðu þjóðanna
þarft leiðarhnoða. Íslendingar ættu
að gerast aðilar að samningnum hið
fyrsta og vinna markvisst að end-
urbótum á velferðarþjónustu og al-
mannatryggingakerfinu til að raun-
gera réttindin sem í honum eru
tryggð, í samráði við fatlaða, að-
standendur þeirra og samtök. Þá
væri sómi að því ef íslensk stjórn-
völd beittu sér fyrir framgangi
samningsins á alþjóðlegum vett-
vangi svo hann öðlist sem fyrst
gildi og fatlað fólk um allan heim
geti beitt honum til að krefjast
bættra lífskjara.
Alþjóðasamningur um rétt-
indi fatlaðra samþykktur
Guðrún D. Guðmundsdóttir
skrifar um nýsamþykktan al-
þjóðasamning um réttindi fatl-
aðra
»Hinum nýja samn-ingi er ætlað að
tryggja mannréttindi
fatlaðs fólks í reynd.
Guðrún Dögg
Guðmundsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Mannréttindaskrifstofu Íslands.
Í SKAMMDEGI aðventunnar
gera margir ýmislegt til að fá and-
lega næringu. Það er ánægjulegt
að sjá og vitna hvað margt er í
boði. Aðventukvöld,
tónleikar, helgileikir
og margs konar jóla-
fundir eru jákvæðir
viðburðir, sem eiga
sér stað á næstum því
hverjum einasta degi.
Allt er þetta til þess
fallið að styrkja og
efla tengslin innan
fjölskyldunnar, ekki
síst þær samkomur
sem eru á vegum
kirkjunnar. Um þetta
leyti ársins eru mörg
okkar þannig stemmd
að við hugsum um lið-
inn tíma og hjá mörg-
um koma upp hugs-
anir og minningar er
vekja jafnvel trega og
sorg.
En inn í þær að-
stæður fáum við
hvatningu til þess að
mæta og vera með.
Samt er það oft þann-
ig að fólk fer ekki á
staðinn af því að það á erfitt með
að drífa sig, koma sér af stað,
jafnvel þótt það langi. Reynslan er
þó oftast þannig að þau sem fara
sjá ekki eftir því. Verða heldur
ánægð af því að þau drifu sig í
stað þess að gera ekki neitt.
Þessa dagana ættu mörg okkar
að hugsa meira um og taka betur
eftir hvað er í boði á hinu andlega
sviði trúarinnar eða listarinnar
eða bara hvors tveggja. Þetta á
ekki síst við um þá atburði eða
samkomur þar sem allir eru edrú
og engin áfengis- eða önnur vímu-
efnaneysla fer fram. Áfengið og
önnur vímuefni hafa eyðilagt að-
ventuna fyrir mörgum börnum og
fullorðnum. Já, fólk ætti að gefa
meiri gaum að öllu því starfi sem
fram fer undir
merkjum heilbrigðis
og reglusemi. Æðru-
leysismessurnar í
Dómkirkjunni eru
undir þessum merkj-
um. Þetta eru frá-
bærar messur þar
sem jákvæðni, þakk-
læti og vonin setja
svip sinn á helgi-
haldið og eru einu
sinni í hverjum mán-
uði. Hinn 17. desem-
ber kl 20.00 verður
æðruleysismessa í
Dómkirkjunni. Þar
munu þeir Hörður
Bragason og Birgir
bróðir hans leika á
píanó og kontra-
bassa og Hjörleifur
Valsson spila á fiðlu.
Margrét Kristín
Blöndal eða Magga
Stína mun annast
sönginn. Prestarnir
sr. Ása Björk Óla-
dóttir, sr. Hjálmar Jónsson og sr.
Karl V. Matthíasson munu þjóna,
en einnig mun einhver úr hópi
leikmanna tala, sem venja er. Að-
gangur er ókeypis og allir eru
hjartanlega velkomnir. Það er gott
að byrja síðustu vikuna fyrir jól
með því að fara í kirkjuna og
byggjast þannig upp í gleði og
von.
Æðruleysi
á aðventunni
Karl V. Matthíasson minnir á
æðruleysismessur í Dómkirkj-
unni
Karl V. Matthíasson
»… fólk ættiað gefa meiri
gaum að öllu því
starfi sem fram
fer undir merkj-
um heilbrigðis
og reglusemi.
Höfundur er prestur.
Hyggjum að skiptingu orðanna ástand og ástúð í framburði!
RÉTTUR FRAMBURÐUR ER: á-stand og ást-úð.
(Ath.: Á-stúð og ást-and er rangur framburður.)
Gætum tungunnar
SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA
hefur verið legið á hálsi fyrir að
heimila hvalveiðar á ný. Komið hefur
í ljós að veiðarnar eru
farnar að hindra mark-
aðssetningu lamba-
kjöts vestanhafs. Þar
sem margir efast um
nauðsyn þess að veiða
hvali flaug mér í hug í
gamni, hvort ástæðan
fyrir því að veiða þessa
fáu hvali, hafi í raun
verið sú að trufla
lambakjötssöluna til að
stuðla að verndun
heiðagróðurs á Íslandi?
Þetta minnti mig nefni-
lega á atvik sem skeði
fyrir um áratug. Ég vann þá í land-
búnaðarráðuneytinu og í gangi var
átak, svipað og nú, til að markaðs-
setja lambakjöt vestanhafs. Boðið
var til landsins eigendum stærstu
keðju matvöruverslana á New York–
New Jersey svæðinu- mörg hundruð
verslana. Aðaleigandinn var einn af
40 ríkustu mönnum Ameríku. Eftir
ljúffengt lambalæri í ráðherrabú-
staðnum settist ég niður með honum
yfir kaffibolla. Hann sagði mér að
þetta væri langbesta lambakjöt sem
hann hefði nokkru sinni smakkað.
Það kom mér ekki á óvart. Hann
sagðist vilja fá svona kjöt til að selja í
verslunum sínum. Hann þyrfti að fá
a.m.k. 10.000 tonn af þessu lamba-
kjöti á ári, árið um kring, til að full-
nægja væntanlegri eft-
irspurn. Eitt andartak
flaug það að mér að
segja við hann að ef
hann borgaði nógu gott
verð, gætum við hugs-
anlega fengið bændur
landsins til að fullnægja
þessari eftirspurn. En
þá kom mér í hug
ástand afrétta landsins
kringum 1980, þegar
vetrarfóðrað sauðfé var
yfir ein milljón og þær
framfarir sem urðu á
gróðri þegar fé fór að
fækka í högum eftir að útflutnings-
bætur voru afnumdar. Ég sagði hon-
um því að hann gæti í mesta lagi
fengið 1000 tonn. Þar með missti
verslunareigandinn áhuga á íslensku
lambakjöti. Þetta hefur truflað mig
síðan. Getur það verið að örlög gróð-
urs á íslenskum heiðum ráðist frem-
ur af útflutningsverði á lambakjöti
og stærð markaðarins, en af beit-
arþoli afrétta og umhyggju fyrir fjöl-
breytni tegunda og gróðurvernd? Ef
verð á lambakjöti erlendis er nógu
hátt, eru þá engin takmörk fyrir því
hve mörgum kindum má beita á heið-
ar landsins, jafnvel á viðkvæmustu
svæðum, til að auka útflutninginn?
Yrði beðið eftir því að minnkandi
fallþungi færi að segja til sín? Það
má minna á að heimsmarkaðurinn
fyrir kindakjöt er geysistór, sbr. út-
flutning Nýsjálendinga á milljónum
tonna. Á fundi hjá OECD um áhrif
landbúnaðarstefnu á umhverfið
nokkru síðar nefndi ég fækkun sauð-
fjár á Íslandi sem afleiðingu af nið-
urfellingu útflutningsbóta sem dæmi
um tengsl þar á milli. Það vakti mikla
athygli fulltrúa þeirra þjóða er sátu
fundinn og þótti sýna hve varlega
þyrfti að stíga til jarðar gagnvart
umhverfinu þegar ákvarðanir eru
teknar um að auka matvælafram-
leiðslu sem byggist á nýtingu á við-
kvæmum villigróðri.
Hvalveiðar til
verndar gróðurlendum?
Björn Sigurbjörnsson fjallar
um útflutning lambakjöts » Getur það verið aðörlög gróðurs á ís-
lenskum heiðum ráðist
fremur af útflutnings-
verði á lambakjöti og
stærð markaðarins, en
af beitarþoli afrétta?_
Björn Sigurbjörnsson
Höfundur er búvísindamaður.
Nóatúni 4 · Sími 520 3000
www.sminor.is
Porche II-hönnunin frá Siemens.
Úr hágæða burstuðu áli.
Hönnuður: F.A. Porsche.
Kaffivél, brauðrist og hraðsuðukanna.
A
T
A
R
N
A
/
S
T
ÍN
A
M
.
/
F
ÍT
Samkirkjuleg guðsþjónusta á þýsku
Samkirkjuleg guðsþjónusta verður haldin í Dómkirkjunni
3. sunnudag í aðventu, þann 17.12. 2006 og hefst kl. 15.00.
Séra Gunnar Kristjánsson, prófastur, og séra Jürgen Jamin halda
guðsþjónustuna sameiginlega. Marteinn H. Friðriksson og
Bergþór Pálsson sjá um tónlistarflutning. Eftir guðsþjónustuna er
söfnuðurinn hjartanlega velkominn í jólamóttöku þýska
sendiherrans, í sendiherrabústaðinn, Túngötu 18, 101 Reykjavík
Deutscher ökumenischer Gottesdienst
zu Advent und Weihnachten.
Auch in diesem Jahr findet ein deutschsprachiger ökumenischer
Advents- und Weihnachtsgottesdienst statt.
Diesmal am 3. Advent, den
17. Dezember 2006, um 15.00 Uhr in der Dómkirkja.
Propst Gunnar Kristjánsson und Pfarrer Jürgen Jamin werden den
Gottesdienst gemeinsam leiten. Die musikalische Ausgestaltung
liegt in Händen von Marteinn H. Friðriksson und Bergþór
Pálsson. Im Anschluß an den Gottesdienst ist die Gemeinde her-
zlich zu einem Weihnachtsempfang in der Residenz des
deutschen Botschafters, Túngata 18, eingeladen.