Morgunblaðið - 15.12.2006, Page 42

42 FÖSTUDAGUR 15. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Margrét Stef-ánsdóttir fædd-
ist í Nesi í Loð-
mundarfirði 7.
september 1918.
Hún lést á hjúkr-
unarheimilinu Skó-
gabæ 9. desember
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Herborg Björns-
dóttir, f. 1. jan.
1883, d. 23. júlí
1971, og Stefán Þor-
steinsson, f. 28. feb.
1882, d. 15. sept.
1958. Bræður Margrétar voru:
Björn, f. 7. apríl 1910, d. 5. ág.
1997, Friðjón, f. 12. okt. 1911, d.
27. júlí 1970, Þorsteinn, f. 1. des
1912, d. 23. sept. 2004, og Unn-
steinn, f. 10. nóv. 1922, d. 19. jan.
2004.
Hinn 1. nóv. 1941 giftist Mar-
grét Benedikt Einarssyni, f. 7.
mars 1918, d. 1. apríl 2001. Börn
þeirra eru: Ragn-
heiður, f. 14. okt.
1942, Elsa, f. 14.
okt. 1942, Ásdís, f.
4. okt. 1945, og Mar-
grét Stefanía, f. 31.
ágúst 1958, d. 26.
des. 2003. Einnig
tóku þau að sér
kjörbarn, Þorstein
Friðjón Þorsteins-
son, f. 16. des. 1959,
d. 18. feb. 1979.
Margrét starfaði
fyrri hluta starfs-
ævinnar sem hús-
móðir og uppalandi, en einnig sá
hún um bókhald mannsins síns
sem starfaði sem sjálfstætt starf-
andi húsasmíðameistari þennan
tíma. Seinni hluta starfsævinnar
starfaði hún sem læknaritari,
lengst af á Kleppi.
Útför Margrétar verður gerð
frá Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 11.
Margrét Stefánsdóttir, föðursyst-
ir mín er látin. Margrét og Björn fað-
ir minn voru alla tíð mjög náin og
skilaði það sér til afkomenda þeirra.
Foreldrar mínir voru lengst af bú-
settir úti á landi en vegna starfa
sinna þurfti faðir minn oft að bregða
sér til höfuðstaðarins. Ég held að
það hafi aldrei hvarflað að honum að
fara neitt annað en beinustu leið í
Drápuhlíðina eða á Tunguveginn
þegar til Reykjavíkur var komið. Svo
ég vandist við það frá blautu barns-
beini að líta á heimili þeirra Möggu
og Benna sem sjálfsagðan griðastað í
höfuðborginni. Aldrei man ég til þess
að það kæmi til tals hvernig á stæði
fyrir þeim hjónum að taka á móti
gestum í fæði og til gistingar. Það
stóð einfaldlega alltaf vel á þegar
maður kom í heimsókn. Það kom því
nokkurn veginn af sjálfu sér þegar
ég fór suður til háskólanáms og bjó á
Nýja Garði að ég færi í kvöldmat til
Möggu og Benna og upp á Tunguveg
fór námsmaðurinn á hverjum degi
þessa þrjá vetur og stundum tvisvar
um helgar. Undruðust félagar pilts-
ins nokkuð um þetta ráðslag og
spurðu hverju það sætti að hann
þyrfti að hverfa á braut úr dýrlegum
gleðskap og mannfagnaði bæinn á
enda til þess eins að borða fiskibollur
í tómatsósu. Þetta var náttúrlega
ekki svara vert enda engin leið að
átta sig á slíku nema hafa sjálfur not-
ið atlætis Margrétar Stefánsdóttur.
Maturinn var dásamlegur, gat ekki
betri verið. Löngu síðar rann það þó
upp fyrir piltinum sem þá var orðinn
miðaldra, að sitthvað fleira hafði
fylgt hinum staðgóðu og gómsætu
réttum. Á þessum árum var spunnið
það band sem síðan ekki raknaði en
styrktist með ári hverju fram á
þennan dag. Síðla vetrar einn sunnu-
dag á þriðja ári í Háskólanum kom
pilturinn til Möggu með konuefni sitt
upp á arminn og eiginlega áður en
það vitnaðist að ráði að hann væri við
kvenmann kenndur. Sögðu sumir að
hann hefði viljað láta Möggu frænku
leggja blessun sína yfir stúlkuna.
Sem hún og gerði umsvifalaust og
alla tíð síðan.
Já, það kom líka á daginn að eig-
inkona mín og börn áttu sér jafn vís-
an samastað á heimili Möggu og
Benna og pilturinn utan af landi. Við
vorum fastagestir í veislunni á ný-
ársdag, þegar haldið var upp á af-
mæli Herborgar ömmu. Þeim sið var
viðhaldið löngu eftir hennar dag og í
meira en þrjá áratugi var nýársdag-
ur frátekinn hjá Önnu, Eysteini og
börnum. Nýársboðið hjá Möggu og
Benna skyldi hafa forgang, hvað sem
annars tautaði og raulaði í tilverunni,
enda vildu börnin okkar ekki fyrir
nokkurn mun missa af því.
Við Magga náðum einstaklega vel
saman. Ég man ekki til að okkur hafi
nokkurn tíma orðið sundurorða og
eru þó rökræður og þrasgirni í ætt-
inni. Veit ég vel að það var meira
henni að þakka en mér. Hvað sem
því líður þá var einfaldlega svo hlýtt
á milli okkar Möggu að óhugsandi
var að við særðum hvort annað.
Margrét Stefánsdóttir var mikil
mannkosta kona. Meðal annars var
hún einn af frumkvöðlum hér á Ís-
landi í umönnun þroskaheftra og
langt á undan sinni samtíð. Það var
undravert að fylgjast með því hvern-
ig hún afsannaði hverja kenninguna
af annarri sem grunnhyggnir sér-
fræðingar þess tíma slógu fram.
Stefanía, dóttir þeira hjóna, bjó við
hjartagalla frá fæðingu ásamt ann-
arri fötlun. Móðir hennar hlustaði
ekki á neinar úrtölur um möguleika
dóttur sinnar. Hún hófst strax handa
við að koma henni til þroska jafnt við
aðra. Og sjá, móðurástinni og kær-
leikanum er ekkert um megn. Fólk
stóð agndofa gagnvart því krafta-
verki sem þar átti sér stað. Því Stef-
anía dóttir Möggu og Benna átti sér
betra og gjöfulla líf en nokkurn hafði
órað fyrir.
Ég átti því láni að fagna að hafa
frænku mína nærri hin síðustu ár.
Þráðurinn slitnaði því aldrei. Við sát-
um oft á tali, umvöfðum hvort annað
þeirri hlýju sem óbilandi vinátta um
langa tíð ein getur veitt. Undir það
síðasta ræddum við mest um ástvin-
ina sem á undan voru gengnir.
Benna, Björn bróður hennar og Stef-
án föður þeirra. Var þá sem þeir
væru okkur við hlið, ljóslifandi, og
eru þessar stundir mér ómetanlegar.
Elsku Magga. Þótt orð séu lítils
megnug langar mig að þakka þér að
leiðarlokum af heilum hug, fóstrið og
vináttuna. Fyrir utan foreldra mína
og systkini hefur engin fjölskylda
staðið okkur Önnu og börnum okkar
nær en þín. Elsku Ásdís, Elsa og
Ragnheiður. Frændinn að austan
þakkar ykkur ómetanlega vináttu og
alúð í blíðu og stríðu alla tíð. Guð veri
með ykkur í sorginni.
Eysteinn Björnsson.
Margrét föðursystir mín, Magga,
eins og fjölskyldan kallaði hana, var
ein af styrku stoðunum í lífi mínu.
Stelpuhnokki dvaldi ég á heimili
hennar í nokkra mánuði til þess að
geta hafið skólagöngu í Reykjavík,
en foreldrar mínir bjuggu þá úti á
landi. Magga reyndist mér ákaflega
hlý og góð fósturmóðir og á þessum
tíma var spunninn sá strengur sem
aldrei slitnaði á milli okkar.
Magga var sterkur persónuleiki,
sjálfstæð mjög og gat verið föst fyr-
ir, en um leið bjó hún yfir mildi og
ríkulegri greind sem birtist í djúpum
mannskilningi hennar og réttsýni.
Ég hef engri konu kynnst sem mér
hefur fundist gjöfulla að tala við um
mín hjartans mál og fór jafnt ung-
lingur sem fulltíða kona ævinlega
ríkari af hennar fundi.
Hugðarefni Möggu voru af mörg-
um toga enda lifði hún lífinu lifandi.
Hún naut þess að ferðast um landið
sitt og var mikill talsmaður tjald-
ferða. Dansinn átti hug þeirra hjóna
beggja, Möggu og Benna, og oft
heyrði ég hana segja frá því hvað
hún hefði gaman af að dansa við
manninn sinn.
Bóklestur var ríkur þáttur í lífi
hennar, allar bækur Máls og menn-
ingar voru keyptar á heimilið, og
sótti hún Borgarbókasafnið reglu-
lega í þeim tilgangi að sökkva sér of-
an í sígildar bókmenntir.
Magga fylgdist vel með þjóðmála-
umræðunni, var alla tíð rótæk í skoð-
unum, einlægur hernámsandstæð-
ingur og aðhylltist jöfnuð og réttlæti
á milli allra manna.
Eðlislæg reisn og útgeislun ein-
kenndi föðursystur mína og hún var
yndislega falleg gömul kona. Í ára-
tugi hefur hár hennar verið hvítt en
hún hafði lengst af fyrir sið að láta
leggja það á hárgreiðslustofu í
hverri viku og næmt auga hafði hún
fyrir að klæða sig smekklega.
Magga og Benni eignuðust fjórar
dætur og fóstruðu upp sonarson
bróður Möggu.Yngsta dóttirin fædd-
ist þroskaheft og hygg ég að leitun
hafi verið að umhyggjusamari og
ástríkari foreldrum en þeim Möggu
og Benna. Vegna anna við barnaupp-
eldi var það ekki fyrr en á miðjum
aldri að Magga gat látið þann draum
rætast að hefja störf reglulega utan
heimilis, en hún hafði lokið Sam-
vinnuskólanum ung kona. Hún réð
sig sem læknaritara á Kleppsspítala
og starfaði þar fram yfir sjötugt. Var
þessi vinnustaður henni einkar kær
og er ég ekki í vafa um að næm til-
finning hennar fyrir íslensku máli,
skörp dómgreind og samkennd með
vistmönnum hefur komið að góðum
notum í starfi hennar.
Magga lét sér ekki einungis annt
um eigin börn og barnabörn heldur
sýndi hún stórfjölskyldunni mikinn
áhuga og fylgdist vel með velferð
systkinabarna sinna og manns síns.
Um árabil var til siðs að stórfjöl-
skyldan mætti til veislu hjá þeim
hjónum á nýársdag. Miðpunktur
veislunnar, sem stóð frá miðjum degi
og fram á nótt, var húsfreyjan sjálf,
en hún hafði dögum saman lagt alla
sína alúð og snilli í að útbúa heimsins
bragðbestu rétti. Ekki var húsbónd-
inn langt undan. Hann sá um að
blanda og skenkja jólaölið og halda
uppi glensi og gamni.
Ég kveð frænku mína með ein-
lægu þakklæti í hjarta og huga.
Kristín Unnsteinsdóttir.
Margrét föðursystir mín var gift
Benedikt móðurbróður mínum,
þannig að ég og systkini mín erum
mjög skyld börnum þeirra, þeim
Ragnheiði, Elsu, Ásdísi og Margréti
Stefaníu sem lést fyrir nokkrum ár-
um. Þau hjónin voru alltaf nefnd í
sömu andrá, Magga og Benni, enda
voru þau ákaflega samrýnd. Benni
var húsasmíðameistari með sjálf-
stæðan rekstur til margra ára og
Magga sá um bókhaldið og borgaði
starfsmönnum laun. Hennar aðal-
starf var þó að ala upp börnin og sjá
um heimilið og gerði hún það með
miklum sóma.
Yngsta dóttirin, Margrét Stefanía,
var með Downs heilkenni og þurfti
því mikillar aðstoðar við. Möggu
tókst með þolinmæði að kenna henni
að lesa og bjarga sér með flesta hluti.
Þegar sonur Friðjóns bróður hennar
dó í Þýskalandi frá tveimur ungum
börnum sínum og barnsmóður sem
höndlaði ekki móðurhlutverkið þá
tók Magga að sér eldra barnið, Þor-
stein Friðjón, þá tveggja ára gaml-
an. Hann var vel gefinn en hafði ekki
notið eðlilegrar móðurumhyggju í
frumbernsku. Lengi vel vildi hann
engar gælur en Magga gafst ekki
upp og það var mikill sigur þegar
hún fékk loks að knúsa hann og
kyssa.
Faðir minn, Björn Stefánsson, var
uppáhaldsbróðir Möggu. Hinir
bræður hennar stríddu henni gjarn-
an þegar hún var stelpa og henni
sveið það þegar þeir sögðu við hana:
„Grenjaðu hærra, svo pabbi þinn
heyri í þér!“ „Hann Björn bróðir
stríddi mér aldrei og var alltaf góður
við mig,“ sagði Magga mér. Allt fram
á elliár tók hún ævinlega svari bróð-
ur síns og mátti ekki til þess vita að
verið væri að gera grín að honum.
Pabbi var kaupfélagsstjóri úti á landi
en þurfti oft að fara til Reykjavíkur.
Þá gisti hann alltaf hjá Möggu systur
sinni og Benedikt mági sem hann
mat mikils.
Það var því skiljanlegt að pabbi
skyldi koma mér fyrir hjá Möggu og
Benna þegar ég, þá fjórtán ára, hafði
skaddast á auga og þurfti að leita
lækninga. Þau bjuggu þá í rúmgóðri
íbúð á Tunguvegi 19 með óhindrað
útsýni yfir Esjuna og sundin blá. Ég
hafði oft áður hitt Möggu og Benna
en það var á þessum vordögum árið
1966 sem við bundumst þeim
tryggðaböndum sem aldrei rofnuðu.
Þau gáfu mér tíma, töluðu við mig
eins og fullorðinn mann og vildu allt
fyrir mig gera. Lífsskoðanir okkar
fóru að flestu leyti saman, þau elsk-
uðu náttúruna, gönguferðir, útilegu
og veiðiskap og reyktu hvorki né
drukku áfengi. Þegar ég var kominn
á miðjan aldur fékk ég einnig áhuga
á dansi eins og þau.
Ég gleymi aldrei þeim móttökum
sem ég fékk þetta vor þegar ég gekk
inn í stofuna á Tunguvegi. Margrét
Stefanía átta ára og Steini sjö ára
kölluðu hvort í kapp við annað:
„Bjödn Bjössson! Bjödn Bjössson!
Bjödn Bjössson er kominn!“ og
dönsuðu stríðsdans kringum mig
brosandi út að eyrum. Aldrei, hvorki
fyrr né síðar, hefur mér verið tekið
jafn fagnandi. Síðar meir áttum við
Steini eftir að bralla ýmislegt
skemmtilegt saman og urðum góðir
félagar þrátt fyrir aldursmuninn.
Það var kannski ekki að furða þó að
Einar bróðir hlypi á sig þegar hann
kom að mér uppi í rúmi með kærust-
unni minni og segði hneykslaður:
„Er Þorsteinn kominn upp í rúm hjá
þér?“
Magga og Benni buðu mér oft með
sér í veiðiferðir í Gíslholtsvatn. Við
Steini vorum í öðru tjaldinu en
Magga og Benni í hinu. Magga sagði
mér síðar að hún hefði haft gaman af
að fylgjast með rökræðum okkar
Steina um stjórnmál og kvenrétt-
indamál því að Steini beitti sömu
rökum og hún hafði notað á hann
heima fyrir. Það var Möggu mikið
reiðarslag þegar Steini náði ekki að
fóta sig í tilverunni og dó aðeins tæp-
lega tvítugur að aldri.
Ég naut vel þessara veiðiferða og
dáðist að því hve skipulega þau komu
öllum viðlegubúnaði fyrir í rússa-
jeppanum. Nestinu sem Magga
smurði var snyrtilega pakkað með
margskonar áleggi og bragðaðist svo
vel að ég hafði ekki áður kynnst öðru
eins. Magga var mikil veiðikló en gat
orðið svekkt ef hún veiddi minna en
aðrir en það gerðist nú ekki oft. Það
fór verulega í taugarnar á henni ef
henni voru gefin góð ráð um hvernig
hún ætti að kasta eða hve langan
taum hún ætti að nota. Þá arkaði hún
burt í leit að nýjum veiðistöðum þar
sem hún gat veitt í friði. Um kvöldið
kom hún sigri hrósandi að tjaldinu
með góðan afla.
Magga var mikill sósíalisti og vildi
launajöfnuð. Hún var líka kvenrétt-
indakona með ríka réttlætiskennd.
Hún gekk í Samvinnuskólann eins og
bræður hennar, Björn og Friðjón, og
útskrifaðist með góðum vitnisburði.
Báðum bræðrum hennar var boðið
að gerast kaupfélagsstjórar fljótlega
eftir að þeir luku námi og henni sárn-
aði það mjög þegar einn kennarinn í
skólanum bauð henni vinnu við
barnapössun eftir að hún hafði lokið
námi. Hún átti þess kost að vinna ut-
an heimilis eftir að börnin voru upp-
komin. Kleppsspítali var hennar
vinnustaður í mörg ár og hún naut
þess að fá að vinna og notfæra sér
það sem hún hafði lært í Samvinnu-
skólanum.
Amma Herborg, mamma Möggu,
flutti á Tunguveginn þegar afi Stef-
án dó árið 1958. Þar fékk hún stórt
og gott herbergi með húsgögnunum
og myndunum sínum. Þangað var
gott að koma og heyra sögur frá
bernskuslóðum hennar í Dölum í Fá-
skrúðsfirði. Amma átti afmæli á ný-
ársdag og snemma skapaðist sú hefð
að vera með opið hús á Tunguvegi
þann dag. Magga og Benni voru ein-
stakir gestgjafar, sem gerðu sér far
um að öllum liði vel. Magga galdraði
fram margrétta veisluborð og Benni
passaði að allir fengju nóg að
drekka. Þarna safnaðist saman mik-
ill mannfjöldi sem skemmti sér vel.
Sumir spiluðu á spil, aðrir fóru í leiki,
m.a. bobb, og enn aðrir spjölluðu
saman. Vísnagátur voru alltaf vin-
sælar og stundum var kveðist á.
Menn hlökkuðu allt árið til nýárs-
dags hjá Möggu og Benna.
Á miðjum aldri fóru Magga og
Benni í dansskóla Heiðars Ástvalds-
sonar og gengu síðan í félagið Kátt
fólk sem kemur saman nokkrum
sinnum á ári til að dansa án áfengis.
Þar mæta karlar í svörtum sam-
kvæmisjakkafötum, hvítri skyrtu og
með þverslaufu en konur í síðkjólum.
Lára kona mín og ég fylgdum í fót-
spor Möggu og Benna og hófum að
læra dans og gengum síðan í félagið
Kátt fólk. Við tókum Möggu nokkr-
um sinnum með okkur á ball eftir að
Benni féll frá árið 2001. Magga var
alla tíð mjög glæsileg kona, vel vaxin
og bar sig vel. Í eitt skiptið sem ég
sótti Möggu í notalegu íbúðina henn-
ar í Írabakka til að fara á dansleik
hjá Kátu fólki þá voru nokkrir
krakkar að leika sér fyrir utan
blokkina og fylgdust með þessum
spariklædda manni ganga inn. Uppi
beið Magga eins og drottning með
uppsett hár í fallegum síðkjól. Ég
hjálpaði henni í minkapelsinn og
bauð henni arminn. Við gengum
virðulega niður stigann og út í áttina
að bílnum. Þá heyrði ég að gall í einni
stelpunni: „Þau eru að fara að gifta
sig!“ Þá var ég 49 ára en Magga
frænka 83 ára.
Magga naut þess að komast á ball-
ið og hitta vini sína til margra ára.
Skammtímaminnið var aðeins farið
að gefa sig og hún mundi ekki alltaf
við hvaða borð hún átti að sitja en
vínarvalsinum hafði hún ekki
gleymt, þeim erfiða samkvæmis-
dansi. Við Lára gleymum aldrei hve
glæsilega og fumlaust hún sveif um
gólfið í örmum á einum besta dans-
Margrét Stefánsdóttir
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
GUÐFINNA ÓLAFSDÓTTIR,
Gerðakoti 2,
Álftanesi,
lést sunnudaginn 10. desember sl.
Jarðsungið verður frá Bessastaðakirkju föstudaginn
15. desember kl. 15.00.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir. Þeim sem
vilja minnast hennar er bent á líknarstofnanir.
Sigríður Karlsdóttir, Sigurður G. Thoroddsen,
Ólöf Björg Karlsdóttir, Jósep Guðmundsson,
Ingveldur Karlsdóttir,
Ólafur Karlsson, Kristín Bjarnadóttir,
Þorsteinn Helgi Karlsson,
barnabörn og langömmubörn.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi,
GUÐBJÖRN PÉTURSSON,
Birkihvammi 20,
lést að morgni föstudagsins 24. nóvember sl.
Útförin fór fram í kyrrþey að ósk hins látna mánudaginn 4. desember.
Hulda Kristjánsdóttir,
börn, tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn.