Morgunblaðið - 16.12.2006, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 2006 65
menning
Ekki hefði mér dottið íhug þegar ég var aðalast upp á tímum
Mad Max- og Lethal Weapon-
myndanna að Mel Gibson ætti
seinna eftir að standa upp úr
flatneskju Hollywoods sem
óvenjulegur kvikmyndagerð-
armaður með óháða og per-
sónulega sýn. Því er hins veg-
ar ekki að neita að hann er
vel að slíkri lýsingu kominn,
hvort sem fólki kann svo að
líka myndir hans eður ei.
Hann fór óvenjulega leið í
Píslarsögu Krists, þar sem
nær óþekktir og jafnvel
óreyndir leikarar fóru með
hlutverk á armensku og lat-
ínu, og í nýjustu myndinni,
Apocalypto, endurtekur
hann leikinn; misreyndir
leikarar af kynþætti Maya
tala „mayísku“ af Yucatan-
skaga í Mexíkó. Í Apocalypto
leitar Gibson að auki aftur í
uppáhaldsviðfangsefni sín:
hálfnakta menn, blóð og
pyntingar – og áhorfendum
er lítið hlíft við viðbjóðnum.
  
Apocalypto gerist á árinu1519, rétt áður en Spán-
verjar lögðu undir sig hinn
„nýja heim“. (Merkilegt hve
fáir kvikmyndagerðarmenn
hafa leitað í þá áhugaverðu
uppsprettu sem er Róm-
anska-Ameríka fyrir daga
Kólumbusar.) Í stuttu máli
segir þar frá ungum veiði-
manni sem býr í friðsælu
þorpi ásamt ófrískri konu
sinni og barni. Friðsæld
þorpsins er hins vegar rask-
að þegar stríðsmenn ráðast
þar inn og pynda, drepa,
nauðga og limlesta mann og
annan. Söguhetjan er tekin
til fanga og segir síðan frá
ævintýrum hennar.
  
Almennt hefur myndinfengið góðar viðtökur
gagnrýnenda og nú síðast til-
nefningar til Golden Globe-
verðlaunanna. Flestir eru
sammála um að útlit mynd-
arinnar sé óaðfinnanlegt,
söguframvindan grípandi,
leikurinn frábær og þá er
Gibson hrósað fyrir hugrekki
sitt; að gera mynd með
óþekktum leikurum og á
framandi máli vestrænum
áhorfendum. Helsta áhyggju-
efni jafnvel hinna jákvæðustu
í hópi gagnrýnenda virðist
hins vegar vera að myndin sé
ekki eins djúphyggin og Gib-
son lagði af stað með. Gagn-
rýnandi New York Magazine
segir t.d. að síðari hluti
myndarinnar sé besta
„Rambó-mynd“ sem gerð
hafi verið og í Newsweek er
spurt hvað myndin hafi á
endanum að segja, þrátt fyrir
alla rannsóknarvinnuna sem
í hana var lögð og hið stór-
kostlega sjónarspil sem hún
er.
Það er ljóst að í huga Gib-
sons er myndin annað og
meira en hasar, blóð og flott
förðun. Hann hefur lýst sköp-
unarverki sínu sem allegoríu
um endalok siðmenningar;
undanfari slíkrar hnignunar
sé endurtekið sá sami: mann-
fórnir.
  
Þá hafa fleiri en kvik-myndagagnrýnendur
látið skoðun sína á myndinni í
ljós. Úr röðum sagnfræðinga,
mannfræðinga og baráttu-
samtaka fyrir réttindum ind-
íána í Mið-Ameríku hefur t.d.
sú gagnrýni heyrst að mynd-
in sé sögulega ónákvæm,
réttlæti nýlendustefnu Spán-
verja í heimshlutanum og sé
uppfull af kynþátta-
fordómum. Hún sýni Maya
sem blóðþyrsta villimenn
með fátt annað en hrottaskap
á afrekaskránni – ásakanir
sem Gibson hefur alfarið
hafnað.
  
Mel Gibson er að geramyndir sem vekja um-
tal og athygli. Það væri ósk-
andi að fleiri vikju af hinni
kjarklitlu braut Mad Max-
mynda og færu að gera eitt-
hvað djúsí.
Hálfnaktir menn, blóð og pyntingar
» Í Apocalypto leitar Gibson að auki afturí uppáhaldsviðfangsefni sín: hálfnakta
menn, blóð og pyntingar – og áhorfendum
er lítið hlíft við viðbjóðnum.
Endalokin Rudy Youngblood fer með aðalhlutverkið í Apocalypto. Sögusviðið er 16. öld og
er öðrum þræði fjallað um endalok menningar Maya-indíana. Frumsýnd hérlendis í janúar. floki@mbl.is
AF LISTUM
Flóki Guðmundsson
Reuters
Kvikmyndaskóli Íslands | Laugavegi 176 | 105 Reykjavík | Sími: 533 3309 | kvikmyndaskoli.is
Helga Völundardóttir
Apaenglahringekja
Að leita er ekkert að finna er
eitthvað
Fanney fióra Vilhjálmsdóttir
Afhverju ég
Það er alltaf einhver að fylgjast
með þér
Davíð Þór Þorsteinsson
Hvítt gull
Ástin leynist á næsta horni en
hætturnar eru allsstaðar
7 nýjar stuttmyndir
Útskrift nemenda af kvikmyndabraut Kvikmyndaskóla
Íslands fer fram í dag í Bæjarbíói kl. 12:30.
Öllum heimill aðgangur á meðan húsrúm leyfir.
Útskrift nemenda
af kvikmyndabraut
Kristín Harpa fiorsteinsdóttir
Jerzy Brjánn Gu›jónsson
Heltekinn
Hann hefur alltaf verið heltekinn
af henni
Höskuldur Ketilsson
Mona / Lisa
Ástarþríhyrningur milli tveggja
Þrjár kveðjur
...og klukkur munu klingja
Stórir strákar þurfa líka
að leika sér
Upplýsingar um Kvikmyndaskóla Íslands: kvikmyndaskoli.is