Morgunblaðið - 24.12.2006, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2006 29
dag. Þá var það í rauninni þetta sem
ég var að hugsa: ég vildi sjá þessi
andlit aftur, vildi ekki sjá þau
hverfa.
Síðan er ég kom heim settist ég
stundum við að horfa á sérstakan
þátt í bandarísku sjónvarpi helgaðan
föllnum hermönnum í Írak. Og ef ég
horfði á andlitin á skerminum fannst
mér þetta vera „strákarnir mínir“
frá því niður frá.“
Með ódrepandi áhuga á stríðinu
Þegar Hjalti Hjálmarsson frétti af
gerð myndarinnar Flags of our Fat-
hers hér á landi þurfti ekki að spyrja
að áhuga hans á þátttöku. Hjalti hef-
ur nefnilega haft ástríðufullan áhuga
á seinni heimsstyrjöldinni frá barns-
aldri.
„Þegar ég var átta ára gaf frænka
mín mér bækur úr bókaflokki um
seinni heimsstyrjöldina. Þær
kveiktu áhugann, en samt fór ég
ekki strax að safna styrjaldarefni af
jafn mikilli geðveiki og í dag. En nú
er ég búinn að lesa allan andskotann
um styrjöldina. Það var mikið kikk
að sjá Saving Private Ryan. Eftir
það fór ég að vera geðsjúkur safnari,
safna hjálmum og læti. Ég á til
dæmis þýskan hermannahjálm,
hann er original, frá Normandí. Ég
tók málninguna af honum og fann þá
þýska örninn undir.“
Hvað um félaga þína, hvaða aug-
um líta þeir þennan áhuga?
„Ég er búinn að smita geðveikt út
frá mér. Þeir eru allir byrjaðir að
safna alls kyns dóti.
Ég og vinir mínir erum að safna
drasli, búningum og svona. Við ætl-
um að taka stuttmynd með fyndnum
atriðum úr seinni heimsstyrjöldinni.
Við erum búnir að vera í tvö ár að
plana þetta og safna dóti. Maður er
náttúrlega búinn að eyða fárán-
legum pening í þetta, hjálma og
læti.“
Hjalti lagði meira að segja á sig að
sauma sér forláta þýskan herjakka.
„Mig langaði í þýskan her-
mannabúning en gat hvergi fundið
hann. Þá keypti ég sænskan her-
mannabúning í staðinn, fann svo á
Netinu nákvæma lýsingu á þýska
búningnum. Svo spretti ég sænska
búningnum upp og sneið hann allan
upp á nýtt svo hann varð eins og sá
þýski. Ég var í hálft ár að þessu. Það
rosalegasta af öllu var að ég notaði
ekki saumavél heldur gerði þetta allt
í höndunum –“
Hvernig varð þér síðan við er þú
fréttir að það ætti að gera mynd úr
seinni heimsstyrjöldinni hér?
„Ég hugsaði bara „Vá, ef ég fengi
bara að vera einhvers staðar aftast í
bakgrunni.“ Það skipti engu hvort
ég sæist eða ekki, bara að fá að taka
þátt í einhverju skemmtilegu. Það
var síðan geðveikt gaman að taka
þátt í þessu. Ég var í tökum í þrjár
vikur. Ég ætlaði bara að vera með í
nokkra daga en var svo alltaf beðinn
um að halda áfram. Loks gat ég ekki
verið lengur, skólinn var byrjaður og
ég búinn að missa úr tvær vikur.“
Vandinn að vera
heimsstyrjaldarnörd
Eftir þátttökuna í kvikmyndinni
virðist áhugi Hjalta á seinni heims-
styrjöldinni síður en svo í rénun.
„Maður fer bara sífellt meira út í
smáatriði, alveg niður í fram-
leiðsluár á hlutum. Ég get horft á
mynd af einhverjum gaurum úr
stríðinu og sagt nákvæmlega hvaða
ár skotfærabeltið hans var framleitt.
Það getur samt verið strembið að
vera ofviti á þessu sviði. Ég var til
dæmis að horfa á fyrstu Indiana
Jones-myndina, sem á að gerast
1936. Samt voru þýsku hermenn-
irnir þar með MP 40 vélbyssur –“
Og hvað er að því?
„MP 40 – þær voru ekki fram-
Stund milli stríða Aukaleikarar úr Fánum feðranna hvílast milli taka.
Bók James Bradley er hreint engin lofgjörð um stríð eða
styrjaldarrekstur. Hún hefur verið sögð lýsa muninum á
goðsögn og veruleika, sannri merkingu hetjuhugtaksins
og um leið raunverulegu hlutskipti manna í stríði. Bókin
er líka sprottin af persónulegum rótum. Faðir Bradleys,
John Bradley, var einn sexmenninganna sem náðu upp á
hæsta tind eyjunnar og reistu þar bandaríska fánann sem
fræg mynd var tekin af. Þrír sexmenninganna áttu ekki
afturkvæmt úr þessari herferð. Aðrir þrír komust aftur
heim til Bandaríkjanna, þar á meðal faðir James. Og hann
var sá eini þeirra þriggja sem átti nokkurn veginn gæfu-
ríkt líf eftir það, stofnaði fjölskyldu og eignaðist nokkur
börn. Hins vegar var hann alla tíð þögull sem gröfin um
hlutdeild sína í hetjudáðum á Iwo Jima.
Bradley sjálfur er geðfelldur maður og nýtur vinsælda
sem fyrirlesari víða um heim. Hann er hámenntaður frá
háskólum bæði í fæðingarbæ sínum Wisconsin og í Japan.
Síðan hefur hann ferðast um allan heim, búið og starfað í
yfir 40 löndum. Hann veitir forstöðu
sérstakri stofnun, the James Bradley
Peace Foundation, sem starfar að
auknum skilningi milli Bandaríkjanna
og Asíu.
Meðan á tökum stóð í Sandvík kom
Bradley á tökustað ásamt eiginkonu og
tveimur börnum. Börnin höfðu komið
við í leikgervadeild myndarinnar og
fengið förðunarfólk til að útbúa sig
með svöðusár í framan. Það var býsna
einkennileg sjón að sjá þessi brosmildu börn með „svöðu-
sár“ í andlitinu. Um leið var það vitnisburður þess hvað al-
vara og grimmd átakanna hefur fjarlægst með hverri
kynslóð. Þegar Bradley bar að var verið að taka atriði þar
sem særðir hermenn eru bornir frá átakasvæðinu og hlúð
að þeim. Bradley brosti meðan hann leit yfir tökusvæðið
með myndavél um hálsinn og sagði „It’s beautiful“.
James Bradley
Engin lofgjörð um stríð

Jólafrumsýning Þjóðleikhússins
á Stóra sviðinu 26. desember
b a k kyn jur
e f t i r E v r í p í d e s
Leikstjóri: Giorgos Zamboulakis Leikmynd, búningar og grímur: Thanos Vovolis
Danshöfundur: Erna Ómarsdóttir Tónlist: Atli Ingólfsson
Lýsing: Lárus Björnsson Myndvinnsla: Björk Viggósdóttir