Morgunblaðið - 03.03.2007, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 3. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
AÐALMEÐFERÐ Í BAUGSMÁLINU
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Skýrslutaka af Stefáni H.Hilmarssyni, sem var end-urskoðandi Baugs á þeimárum sem ákæran í Baugs-
málinu tekur til, fór í gær töluvert
fram úr þeim tímamörkum sem hafði
verið miðað við. Í brýnu sló milli hans
og saksóknarans eftir að Stefán
gagnrýndi harðlega rannsókn lög-
reglu en Stefán sagði m.a. að hann
hefði verið yfirheyrður 17 sinnum en
aðeins einu sinni hefði „fagmaður“
verið viðstaddur, þ.e.a.s. annar end-
urskoðandi.
Í skýrslutökunni í gær lagði Stefán
fram minnisblað sem Hreinn Lofts-
son, stjórnarformaður Baugs, sendi
honum og er dagsett 29. janúar 2002,
þremur dögum eftir frægan fund
Hreins og Davíðs Oddssonar, þáver-
andi forsætisráðherra, í Lundúnum.
Í minnisblaðinu spyr Hreinn m.a.
hvort Baugur, Gaumur, Jón Ásgeir
Jóhannesson eða Jóhannes Jónsson,
hafi átt viðskipti við „Jón Gerhard
eða fyrirtæki hans, t.d. Nordica, frá
stofnun Baugs.“
Stefán sagði að ástæðan fyrir því
að Hreinn spurði um „Jón Gerhard“
en ekki Jón Gerald (Sullenberger)
væri sú að Hreinn hefði heyrt nafn
hans hjá Davíð.
Um þetta atriði hafa Hreinn og
Davíð raunar talað í kross. Þannig
bar Hreinn t.d. við skýrslutöku fyrir
dómi á mánudag að hann hefði ekki
heyrt minnst á Jón Gerald fyrr en á
umræddum fundi í janúar 2002 en
Davíð hefur á hinn bóginn sagt að
hann hafi ekki heyrt nafn Jóns Ger-
alds fyrr en eftir húsleitina í höfuð-
stöðvum Baugs í ágúst 2002.
Taldi lán vera ólögleg
Stefán var endurskoðandi og með-
eigandi endurskoðunarfyrirtækisins
KPMG á árunum 1998–2002 og starf-
aði að endurskoðun hjá Baugi allan
þann tíma ásamt Önnu Þórðardóttur
og fleirum.
Sigurður Tómas Magnússon, sett-
ur ríkissaksóknari, spurði Stefán
einna fyrst út í greinargerð KPMG
frá 17. maí 2002. Í greinargerðinni
sagði Stefán að um 330 milljóna
króna viðskiptakröfur Baugs á hend-
ur hluthöfum um áramótin 2002 væru
andstæðar hlutafélagalögum, en
þarna átti Stefán við Gaum, Jón Ás-
geir Jóhannesson, Jóhannes Jónsson
og Kristínu Jóhannesdóttur. Ákæru-
valdið telur einmitt að þessar kröfur
hafi verið ólögleg lán en því hafa Jón
Ásgeir og Tryggvi Jónsson, fyrrum
aðstoðarforstjóri Baugs, neitað.
Stefán útskýrði þessa afstöðu sína
þannig að á þessum tíma hefði leikið
vafi á hvort sú staða sem þarna kæmi
fram, væri í raun andstæð hluta-
félagalögum. Til að taka af allan vafa
hefði verið ákveðið að gera þessi mál
upp. Hann hefði síðar komist á þá
skoðun að þessi viðskipti stæðust
hlutafélagalögin. Það skipti máli að á
þessum tíma hefðu hluthafarnir verið
að semja um uppgjör á skuldum við
félagið og að ekki hefði legið fyrir
verðmat á bréfum í Smáralind sem
þeir ætluðu að nota sem greiðslu.
Hann hefði því verið harðorður í
greinargerðinni.
Sá víxilinn í maí 2002
Í Morgunblaðinu í gær kom fram
að Jóhanna Waagfjörð sem hafði ver-
ið fjármálastjóri Baugs í eitt ár áður
en ríkislögreglustjóri gerði húsleit í
ágúst 2002, hafði þegar húsleitin fór
fram, ekki séð víxil upp á tæplega 337
milljónir sem Gaumur gaf út 20. maí
2002 en víxillinn var með gjalddaga 5.
september sama ár, skv. áritun á víxl-
inum.
Stefán sagðist aðspurður hafa
komið að því að reikna út upphæð víx-
ilsins í maí 2002. Saksóknari spurði
þá hvernig stæði á tölvupóstsending-
um milli hans og Kristínar Jóhann-
esdóttur þar sem fjallað var um út-
reikninga á víxlinum í september,
nokkrum dögum eftir húsleitina og
sagði Stefán að Kristín hefði ekki haft
þessa útreikninga og því óskað eftir
þeim. Saksóknari spurði þá hvort það
væri ekki þannig að víxillinn hefði
verið útbúinn í byrjun september en
því hafnaði Stefán og seinna í
skýrslutökunni greindi hann frá því
að Jón Ásgeir hefði sýnt honum um-
ræddan víxil 23. maí 2002.
Í svörum sínum gerði Stefán ítrek-
að athugasemdir við rannsókn lög-
reglu og urðu þær til þess að sak-
sóknarinn spurði hvort hann hefði
eitthvað almennt við rannsóknina að
athuga. Stefán sagðist mjög ósáttur
og benti m.a. á að um miðjan júlí 2004
hefði hann, að beiðni Arnars Jensson-
ar, þáverandi aðstoðaryfirlögreglu-
þjóns, fallist á að gefa nánari skýr-
ingar á atvikum málsins. Arnar hefði
þá afhent honum ítarlegt bréf frá
efnahagsbrotadeild ríkislögreglu-
stjóra og skýrslu frá endurskoðend-
um Deloitte sem hefði tekið 18 mán-
uði í vinnslu og sagt að hann yrði að fá
skýringar Stefáns innan einnar viku.
Stefán sagðist hafa verið mjög upp-
tekinn vegna starfa sinna og óskað
eftir lengri fresti. Frestur hefði ekki
verið veittur og hann hefði þurft að
sitja undir hótunum Jóns H. Snorra-
sonar, þáverandi yfirmanns efna-
hagsbrotadeildar, um að hann yrði
dreginn fyrir dómara ef hann skilaði
ekki skýrslunni næsta dag. Hann
hefði síðan skilað skýrslunni 21. sept-
ember. Síðan hefði ekkert gerst fyrr
en vorið 2005 þegar Arnar Jensson
hefði kallað hann fyrir og verið mjög
ósáttur, einkum við niðurlag greinar-
gerðarinnar þar sem kom fram að
Gaumur hefði tekið upphafsáhættu í
viðskiptum til að draga úr áhættu
Baugs og sagt að hann væri að ljúga.
Hann hefði því daginn eftir boðað sig
sjálfur í skýrslutöku hjá ríkislögreglu-
stjóra til að sýna ummæli Jóns Ás-
geirs um hið gagnstæða á stjórnar-
fundi í maí 2002 um að Gaumur hefði í
áranna rás tekið upphafsáhættu.
Stefán sagði í gær að lögregla hefði
ekkert mark tekið á greinargerð sinni
en saksóknarinn spurði hvort hann
kannaðist ekki við að tillit hefði verið
tekið til þessarar greinargerðar í
greinargerð sem Deloitte gaf út átta
mánuðum síðar en á Stefáni var að
heyra að hann væri alls ekki á því.
Stefán gerði fleiri athugasemdir við
rannsóknina, m.a. þá að lögreglumenn
hefðu ekki haft þekkingu á bókhaldi
og ekki skilið bókhaldsreglur og hug-
tök.
Sat ekki í súpunni
Meðal þeirra tölvupósta sem Sig-
urður Tómas vísaði til í gær var tölvu-
póstur frá Tryggva Jónssyni til Jóns
Ásgeirs frá árinu 2000 þar sem Stefán
var sagður sitja í þeirri súpu að „lag-
færingar“ hefðu verið gerðar á síðasta
ársuppgjöri sem ætti að taka á nú.
Þeir myndu samt ná árangri með hon-
um og hægt yrði að toga og teygja.
Stefán sagði að þarna væri vísað í
ársuppgjör ársins 1999 og hann skildi
ekki hvað þetta gæti átt við. Hann
hefði í öllu falli ekki setið í neinni súpu.
Stefán var einnig spurður um tölvu-
póst frá Tryggva þar sem Tryggvi
virðist vera að þrátta um hvort hagn-
aður eftir árshlutauppgjör árið 2000,
sem var tæplega 400 milljónir, yrði 10
milljónum hærri eða lægri og minnti
Stefán á að reikningsskil væru ekki
„nákvæmnisvísindi“ og það skipti
Baug máli að talan væri frekar hærri
en lægri. Stefán sagði að tölur í upp-
gjörum gætu sveiflast töluvert til og
frá, t.d. þegar verið væri að meta
tekjutap. Í góðri reikningsskilavenju
væri til hugtakið „ásættanlegt frávik“
sem tæki til þess hversu mikið frávik-
ið mætti vera til að reikningar gæfu
samt sem áður glögga mynd af
rekstri félags. Árið 2000 hefðu mörk-
in hjá Baugi verið 96,5 milljónir. Stef-
án sagði ennfremur að árshluta- og
ársreikningar Baugs á árunum 2000–
2001 hefðu ávallt gefið glögga mynd
af rekstri félagsins. Ómögulegt væri
að taka einstaka færslur út úr reikn-
ingunum, heldur yrði að líta á reikn-
ingana í samhengi.
Stefán var töluvert spurður út í
kreditreikninga frá Nordica og SMS í
Færeyjum og taldi saksóknari m.a.
að hann hefði orðið tvísaga í yfir-
heyrslunni um hvort Jón Ásgeir hefði
gefið skýringar á reikningnum árið
2001 eða 2002 en því hafnaði bæði
Stefán og Gestur Jónsson, verjandi
Jóns Ásgeirs. Stefán sagði eðlilegt að
kreditreikningur Nordica hefði verið
færður á uppgjörstímabilið sem lauk
30. júní 2001, jafnvel þótt hann væri
dagsettur 30. ágúst, enda hefðu tekj-
urnar fallið til á fyrri hluta ársins.
Þórður Már Jóhannesson, núver-
andi framkvæmastjóri Gnúps en
fyrrum forstjóri Straums, bar einnig
vitni í gær og staðfesti hann að 100
milljóna lán sem Straumur veitti
Baugi árið 2001 hefði verið vegna
kaupa á veitingahúsakeðju í Svíþjóð.
Þá kom Ragnar Þórhallsson, bók-
haldari í verktöku hjá Gaumi, fyrir
dóminn og sagði m.a. aðspurður að
hann hefði ekki hugmynd um hverjir
ættu Fjárfar, en hann sá um bókhald
félagsins frá árinu 2000.
Yfirheyrður
17 sinnum
af lögreglu
Morgunblaðið/G. Rúnar
Endurskoðandi Stefán H. Hilmarsson sagði m.a. að ársreikningar Baugs á árunum 2000–2002 hefðu gefið glögga
mynd af rekstrinum. „Reikningurinn gefur aldrei rétta mynd, heldur getur gefið glögga mynd,“ sagði hann.
Í HNOTSKURN
Dagur 15
» Þrjú vitni komu fyrir Hér-aðsdóm Reykjavíkur í
gær. Skýrslutaka af Stefáni H.
Hilmarssyni, endurskoðanda
Baugs 1998–2002, stóð frá
9:15 til um 15:00, með hléum.
» Stefán var ákærður í fyrriákærunni í Baugsmálinu
sem var gefin út 1. júlí 2005 en
var sýknaður í héraði og síðan
í Hæstarétti í lok janúar.
» Stefán er nú fram-kvæmdastjóri fjár-
málasviðs Baugs Group (e. fin-
ance and operations).
» Saksóknari spurði m.a.hvort víxill sem notaður
var til að gera upp reikninga
Gaums hjá Baugi hefði verið
gefinn út eftir húsleitina í
ágúst 2002 en Stefán sagðist
hafa séð víxilinn hjá Jóni Ás-
geir Jóhannessyni í maí 2002.
» Stefán sagðist ekki hafavitað af kauprétt-
arákvæðum Óskars Magn-
ússonar, Jóns Ásgeirs og
Tryggva Jónssonar sem samið
var um árið 1998 fyrr en fjór-
um árum síðar.
SAMTÖK verslunar og þjónustu
lýsa yfir mikilli óánægju með þá
ákvörðun Alþingis að hafa óbreytt
fyrirkomulag á úthlutun tollkvóta
vegna innflutnings á kjöti, kjötvör-
um og ostum, en það þýði allt að 500
milljóna króna tekjur ríkissjóðs og
stuðli að hækkun vöruverðs í land-
inu, þar sem þetta fyrirkomulag sé
ígildi tolla.
Samtökin lögðu til í umsögn um
frumvarp til laga um breytingar á
búvörulögum að hætt yrði uppboð-
um á tollkvótum. Um tollígildi væri
að ræða en það væri andstætt mark-
miðum ríkisstjórnarinnar um lækk-
un matvöruverðs.
„Samtökin vildu að a.m.k. helm-
ingi tollkvóta væri úthlutað miðað
við markaðshlutdeild umsækjenda í
viðkomandi vöruflokki, en afgangin-
um síðan úthlutað til umsækjenda
með hlutkesti. Með þessu móti hefði
ríkið engar tekjur af kvótaúthlutun
og stuðlaði ekki að hærra vöruverði.
Jafnframt væri eðlileg dreifing
tryggð á helmingi kvótans með því
að miða við markaðshlutdeild þeirra
smásala, heildsala og framleiðenda
sem sækja um kvótann í viðkomandi
vöruflokki og um leið tryggt að
markaðsstarf þeirra nýttist. Hlut-
kesti við úthlutun afgangsins tryggði
hins vegar að nýir aðilar ættu sömu
möguleika og hinir eldri á að fá toll-
kvóta,“ segir í fréttatilkynningu af
þessu tilefni.
Skylt að endurúthluta
Samtökin lögðu einnig til að bann-
að yrði að framselja tollkvóta og að
skylt yrði að endurúthluta ónotuðum
tollkvóta og vildu með því koma í veg
fyrir að framleiðslufyrirtæki sem
njóta tollverndar byðu allhátt verð í
kvóta og notuðu hann síðan ekki og
héldu þannig uppi háu verði á við-
komandi vöru.
Fram kemur að tekjur ríkisins á
síðasta ári af uppboðum á tollkvóta
námu 178 milljónum króna og að ef
nýr 770 tonna tollkvóti seldist á sama
verði mætti gera ráð fyrir því að rík-
ið hefði í tekjur allt að 500 milljónir
króna af uppboðum á kvótanum. Þar
væri um tollígildi að ræða sem stuðl-
aði að hækkun vöruverðs.
Þá var bent á að í Noregi væri
svipuð aðferð viðhöfð við úthlutun
tollkvóta og SVÞ væri að gera til-
lögur um.
„SVÞ – Samtök verslunar og þjón-
ustu lýsa mikilli óánægju með
ákvörðun Alþingis að viðhafa
óbreytt verklag við úthlutun toll-
kvóta og undrast í ljósi málflutnings
þingmanna þann boðskap sem í
henni felst,“ segir ennfremur.
500 milljóna tekjur af tollkvótum
SVÞ lýsa yfir mikilli óánægju með þá ákvörðun Alþingis að hafa áfram uppboð á tollkvótum
vegna innflutnings á kjöti og ostum og segja það stuðla að hækkun vöruverðs í landinu
Morgunblaðið/Jim Smart
Tollkvótar SVÞ vill ekki uppboð á
tollkvótum á kjötvörum og ostum.