Morgunblaðið - 30.03.2007, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 30. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NÚ ÞEGAR liðið er nokkuð á
annað ár frá því ný lög um skipan
ferðamála tóku gildi er ekki úr
vegi að fjalla stuttlega um reynsl-
una af nýmælum laganna. Ég tel
að almennt hafi tekist
vel til við fram-
kvæmdina og ekki
síst leyfismálin. Er
eðlilega orðið eft-
irsóknarvert að hafa
leyfi fyrir rekstri á
þessu sviði enda felst
í því gæðastimpill
gagnvart við-
skiptavinum.
Hinn 1. janúar 2006
tóku gildi ný lög um
skipan ferðamála sem
tóku við af eldri lög-
um um skipulag
ferðamála. Þótti kominn tími til
heildarendurskoðunar eldri laga
þar sem tekið yrði mið af næstum
áratugar reynslu af framkvæmd
þeirra.
Frumvarpið sem leit dagsins
ljós á fyrri hluta árs 2005 og sam-
þykkt var sem lög nr. 73/2005,
hafði að geyma ýmsar breytingar
og nýmæli frá eldri lögum. Meðal
þeirra helstu voru skipulagsbreyt-
ingar sem fólu það í sér að skrif-
stofa Ferðamálaráðs Íslands var
gerð að eiginlegri stjórnsýslu-
stofnun og hlutverki ráðsins
breytt.
Í nýju lögunum er kveðið á um
nýja stofnun, Ferðamálastofu, sem
hefur það hlutverk að sjá um leyf-
isveitingar vegna starfsemi sem
undir lögin fellur og umsýslu
vegna trygginga vegna alferða.
Þessum málum hafði áður verið
sinnt í samgönguráðuneytinu. Í
þessu fólst því sú mikilvæga
breyting, að kalli nútímans um
betri stjórnsýslu var svarað, þar
sem til verður kæruleið til æðra
stjórnvalds, ráðuneyt-
isins, vegna leyf-
ismála, en því var
ekki til að dreifa áð-
ur.
Samhliða þessu
fékk ferðamálaráð
nýtt hlutverk en það
er einkum að gera til-
lögur til ráðherra um
markaðs- og kynning-
armál ferðaþjónust-
unnar og vera ráð-
herra til ráðgjafar um
áætlanir á þessu sviði.
Mikilvæg nýmæli í
nýjum lögum um skipan ferðamála
eru einnig skýrari og fyllri reglur
um þá starfsemi sem er leyf-
isskyld samkvæmt lögunum en
leyfisskyldir aðilar eru ferðaskrif-
stofur og ferðaskipuleggjendur.
Einnig er skýrt kveðið á um það
að einungis þeir sem selja alferðir
eru tryggingarskyldir og að slík
starfsemi fellur aðeins undir starf-
semi ferðaskrifstofu.
Eitt af því sem var óljóst og gat
valdið ágreiningi í tíð eldri laga
var hvort þeir sem einungis sinna
upplýsingagjöf og bókunarþjón-
ustu til almennings væru leyf-
isskyldir. Þar sem í þessari starf-
semi felst ekki eiginleg
skipulagning ferða eða sala þjón-
ustu til viðskiptavina, var ákveðið
að undanþiggja þessa starfsemi
leyfisskyldu með beinum hætti
enda gengið út frá því að það sem
veittar eru upplýsingar um og
bókað er, sé á vegum aðila sem
eru með sín leyfis- og trygging-
armál í lagi. Í staðinn er kveðið á
um tilkynningarskyldu þessarar
starfsemi til Ferðamálastofu enda
þykir eðlilegt að til sé opinber
skrá um þá sem veita þessa þjón-
ustu.
Leyfi eru ótímabundin
Meðal nýmæla nýrra laga um
skipan ferðamála má einnig nefna
að leyfi fyrir leyfisskyldri starf-
semi eru ótímabundin svo lengi
sem leyfishafi uppfyllir skilyrði
laganna og brýtur ekki gegn
ákvæðum þeirra. Skýr ákvæði eru
um hvenær leyfi fellur niður og
hvenær heimilt er að fella það úr
gildi. Lögin gera einnig ráð fyrir
þeim möguleika að þjónusta leyf-
ishafa sé eingöngu rafræn.
Þá er það nýtt að Ferða-
málastofa skuli hafa yfir að ráða
sérstöku auðkenni sem leyf-
ishöfum er gert skylt að nota með
þeim hætti að neytendur geti full-
vissað sig um að starfsleyfi sé fyr-
ir hendi. Í þessu auðkenni felst
ákveðinn gæðastimpill og staðfest-
ing á því að viðkomandi sé með
lögbundið starfsleyfi. Er þetta lið-
ur í því markmiði laganna að það
sé eftirsóknarvert og jákvætt að
hafa tilskilið starfsleyfi og felst
jafnframt í því aukin neyt-
endavernd þar sem viðskiptavinir
geta gengið úr skugga um að leyf-
ismál séu í lagi.
Almennt verður að telja að vel
hafi tekist til við framkvæmd lag-
anna og ekki síst markmið þeirra
hvað varðar leyfismál. Í tíð eldri
laga voru um 90 aðilar með útgef-
in leyfi til reksturs ferðaskrif-
stofu. Samkvæmt upplýsingum frá
Ferðamálastofu eru nú 96 ferða-
skrifstofur með leyfi og 64 ferða-
skipuleggjendur, auk þess sem
skráðir aðilar eru 26 talsins. Ekki
er því annað að sjá en vel hafi tek-
ist til við það markmið laganna að
það sé eftirsóknarvert og jákvætt
að hafa leyfi fyrir rekstrinum og
þeir sem stunda þessa starfsemi
sjái sér hag í því, enda felst óneit-
anlega í því ákveðinn gæðastimpill
gagnvart viðskiptavinum.
Góð reynsla af nýskipan
í ferðamálum
Sturla Böðvarsson skrifar um
breytta löggjöf ferðamála » Almennt verður aðtelja að vel hafi tek-
ist til við framkvæmd
laganna og ekki síst
markmið þeirra hvað
varðar leyfismál.
Sturla Böðvarsson
Höfundur er samgönguráðherra.
STJÓRNMÁL snúast að miklu
leyti um það í hvernig landi við vilj-
um búa. Ég held að fullyrða megi að
svo gott sem allir Ís-
lendingar vilja standa
vörð um náttúru okk-
ar. Við gerum okkur
hins vegar einnig grein
fyrir því að við verðum
að nýta gæði hennar.
Ella ætti enginn heima
á Íslandi. Sjávar-
útvegur og landbún-
aður hafa verið und-
irstaða lífskjara
Íslendinga frá land-
námi og með nýtingu
fallvatna og jarðvarma
eigum við kost á því að
nýta kosti rafmagns og
hitaveitu. Vissulega kallar þetta allt
saman á inngrip í náttúruna en lík-
lega myndu fáir vilja vera án þess-
ara gæða.
Umræða síðustu missera snýst
öðru fremur um það hversu langt
eigi að ganga í nýtingu nátt-
úrugæða. Sú umræða er holl og
nauðsynleg. Hún má hins vegar
ekki snúast upp í þá andhverfu sína
að ekkert megi gera. Við lifum ekki
á loftinu einu og enginn er reiðubú-
inn að lýsa því yfir að við viljum
ekki halda lengra í lífskjarasókn-
inni. Núllvaxtarkenningar sem voru
í tísku á áttunda ára-
tugnum eiga sér nú fá
málsvara. Eða hvað?
Stóriðja er einn af
þeim kostum sem við
verðum að taka afstöðu
til. Hún hefur skipt
sköpum í atvinnuþróun
hér á landi á síðustu
áratugum. Er raunar
eina erlenda fjárfest-
ingin sem einhverju
máli skiptir hér á landi
síðustu fjóra áratugi.
Þar með er ekki sagt
að önnur tækifæri séu
ekki til staðar.
Ef við eigum að geta vegið og
metið valkosti við stóriðju verða
þeir hins vegar að vera settir fram
af raunsæi en ekki óskhyggju. Sú er
því miður ekki alltaf raunin. Vinstri
grænir sem nú fljúga með him-
inskautum höfðu það helst til mál-
anna að leggja gegn Kára-
hnjúkavirkjun að bjóða upp á
fjallagrasatínslu ef minnið brestur
ekki. Ég hef ekki orðið var við að
hún sé orðin að marktækri atvinnu-
grein á þeim árum eru liðin frá síð-
ustu kosningum en kannski er ruðn-
ingsáhrifum um að kenna.
Nú virðast vinstri grænir hins
vegar hafa fundið nýtt mótvægi við
„stóriðjustefnuna“ samkvæmt yf-
irlýsingum formanns flokksins á
myndbandi sem sjá má á vef Sam-
taka iðnaðarins. Og hvar skyldu nú
sóknarfærin liggja? Jú, í því að
flytja út vatn (frumleg hugmynd
sem undarlegt er að enginn skuli
hafa fengið fyrr) og selja ferða-
mönnum aðgang að norðurljósunum
á Mývatnsöræfum.
Á fundi í síðustu viku þar sem
hulunni var svipt af framboði Ís-
landshreyfingarinnar höfðu for-
ystumenn þess aðra snilldarlausn á
reiðum höndum sem myndi gera
„stóriðjustefnuna“ óþarfa. Og hver
skyldi hún vera? Jú, eldfjallagarður
á Reykjanesskaga. Fyrirmyndin er
sótt til Hawaii og var því lýst yfir í
viðtölum að þar hefðu heimamenn
fimm milljarða í tekjur á ári af
ferðamönnum sem heimsóttu eld-
fjallagarðinn. Fimm milljarða, það
eru dágóðar tekjur! Þarna gæti ver-
ið komið svar við stóriðjustefnunni.
En, nei, sú von varð að engu.
Þegar heimasíða eldfjallagarðsins í
Hawaii (www.nps.gov/havo) er skoð-
uð kemur nefnilega annað í ljós.
Velta eldfjallagarðsins er sam-
kvæmt henni tæplega 5,6 milljónir
dollara eða um 370 milljónir króna á
núverandi gengi. Tekjurnar eru því
5 milljarðar á 13,5 ára fresti nema
auðvitað að það sé stefna Íslands-
hreyfingarinnar að halda þannig á
efnahagsmálum að gengi dollars
gagnvart krónu verði 890 krónur.
Hvers konar laun skyldu nú vera
í boði í þessum garði? Menn geta
leikið sér að þessum tölum miðað
við íslenskar aðstæður, helmingur í
það minnsta fer í rekstur garðsins
annan en launakostnað og gerum
svo líkt og á Hawaii ráð fyrir að
þarna séu 130 starfsmenn, ein-
hverjir í vaktavinnu og greitt er í
lífeyrissjóð og önnur launatengd
gjöld sem lög- og samningsbundin
eru. Niðurstaðan er að þessar
tekjur gætu staðið undir um 80 þús-
und króna grunnlaunum eða vel inn-
an við fjórðungi af því sem með-
alstarfsmaður í álveri er að fá.
Því má hins vegar ekki gleyma að
til að þetta takmark náist verður
garðurinn að ná inn 2,5 milljónum
gesta líkt og sá í Hawaii. Helming-
urinn kemur þar raunar að næt-
urlagi til að sjá glóandi hraun sem
þarna er enn að finna. Fjöldi ferða-
manna til Íslands var um 400 þús-
und í fyrra og hafði aldrei verið
meiri. Árlega koma um 7,5 milljónir
ferðamanna til Hawaii.
Ef við gerum ráð fyrir að eld-
fjallagarðurinn njóti jafnmikilla vin-
sælda og Bláa lónið meðal jafnt Ís-
lendinga sem útlendinga og yrði þar
með vinsælasti viðkomustaðurinn
má búast við 380 þúsund gestum
miðað við forsendur síðasta árs.
Ef gert er ráð fyrir jafn miklum
tekjum og á Hawaii þá þýðir það
ekki fimm milljarða, ekki 370 millj-
ónir heldur um 55 milljónir. Hvaða
launum og hversu mörgum starfs-
mönnum skyldi sú innkoma standa
undir? Að því gefnu að tekjurnar
standi undir öðru en rekstri garðs-
ins. Kannski er hægt að brúa mis-
muninn með því að selja þeim norð-
urljósin.
Hvers vegna eru menn að bera
svona vitleysu á borð fyrir þjóðina?
Eldfjallagarður er í sjálfu sér góð
hugmynd en hann er hvorki mjög
tekju- né atvinnuskapandi. Ef hér á
að verða vitræn umræða um val-
kosti verða valkostirnir að verða vit-
rænir.
Garðurinn sem gaus fimm
milljörðum, eða bara 55
Steingrímur Sigurgeirsson
skrifar um hugmyndir Íslands-
hreyfingarinnar um eld-
fjallagarð á Reykjanesi sem
mótvægi við „stóriðjustefnuna“
»Ef við eigum að getavegið og metið val-
kosti við stóriðju verða
þeir að vera settir fram
af raunsæi en ekki ósk-
hyggju.
Steingrímur
Sigurgeirsson
Höfundur er stjórnsýslufræðingur.
NÝVERIÐ samþykkti nýr
meirihluti í Reykjavík breytingar
á reglum um ferðaþjónustu fatl-
aðra.
Forsaga málsins er sú að í nóv-
ember 2005 samþykkti borgarráð
tillögu um að auka þjónustu
ferðaþjónustu fatlaðra, þær til-
lögur fólu það í sér að gera fötl-
uðum kleift að panta ferðaþjón-
ustuna samdægurs.
Velferðarsviði og Strætó Bs. var
falin útfærsla á þessari ákvörðun,
sem átti að taka gildi eigi síðar en
fyrsta janúar 2007.
Nú í febrúar lagði nýr meiri-
hluti Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks fram útfærðar til-
lögur Velferðarsviðs í borgarráði
og borgarstjórn. Samfylkingin og
VG greiddu atkvæði gegn út-
færslu meirihlutans því sam-
kvæmt henni er einungis gert ráð
fyrir að fatlaðir í hjólastól fái
þjónustu samdægurs og að há-
marki 10 ferðir á mánuði (fimm
ferðir fram og til baka) og greiði
aukalega 500 kr. fyrir þær ferðir
til viðbótar við 140 króna fasta-
gjald eða 1.280 fyrir ferð fram og
til baka. Auk þess sem einungis
er hægt að panta ferðir á skrif-
stofutíma og laugardags-
morgnum.
Útfærsla meirihlutans var ekki
unnin í samráði við hagsmuna-
samtök fatlaðra eins og til stóð.
Sjálfsbjörg, Þroskahjálp og Ör-
yrkjabandalagið hafa lýst sig
ósammála tillögunni sem meiri-
hlutinn í Reykjavík samþykkti.
Það er sjálfsögð krafa að fatl-
aðir geti farið ferða sinna þó
ákvörðunin um það hafi ekki verð
tekin með dags fyrirvara. Annar
mikill galli á útfærslu nýs meiri-
hluta er að einungis þriðjungur
núverandi notenda ferðaþjónust-
unnar mun geta notað sér þá tak-
mörkuðu samdægurs þjónustu
sem boðið verður upp á og er fötl-
uðum því mismunað. Ástandið í
þessum málum er því langt í frá
að vera ásættanlegt og við það
verður ekki unað.
Sigrún Elsa Smáradóttir
Ferðaþjónusta
fatlaðra
Höfundur er borgarfulltrúi Sam-
fylkingarinnar.
MIG rak í rogastans, er ég sá
ummæli forsætisráðherra, sem
greinilega voru sögð í hálfkær-
ingi eða gamni, flennt með
stóru letri yfir heila opnu í
Morgunblaðinu um sl. helgi.
Ummælin voru þau, að hann fíl-
aði starf forsætisráðherra í
botn. Ekki get ég ímyndað mér
að gamli blaðamaðurinn Geir H.
Haarde hafi hugsað þessi um-
mæli sem fyrirsögn. Ekki batn-
aði þegar í viðtalinu mátti lesa:
„Kom on, Geir“. Þá trúði ég
ekki mínum eigin augum. „Kom
on, Geir“ er enska. Ekki ís-
lenska. Þetta er ekki einu sinni
fyndið.
Með þessu hefur Morg-
unblaðið sett niður. Þessi mál-
notkun er ungum lesendum
blaðsins vond fyrirmynd.
Málfar í Morgunblaðinu hefur
jafnan verið til fyrirmyndar.
Hvar er nú málfarslegur
metnaður Morgunblaðsins?
Eiður Guðnason
Morgunblaðið
leggur enskunni lið
Höfundur er sendiherra.
VÍÐSJÁ kl. 17.03 virka daga
www.ruv.is
Það er engin
heimilisprýði
varanlegri en
gott útvarp