Morgunblaðið - 19.04.2007, Blaðsíða 32

neytendur
32 FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Bónus
Gildir 18. apr. – 22. apr. verð nú verð áður mælie. verð
Bónus ferskar kjúklingabringur .............. 1.398 1.798 1.398 kr. kg
Bónus ferskir kjúklingaleggir ................. 298 398 298 kr. kg
Bónus fersk kjúklingalæri ...................... 298 398 298 kr. kg
KF ferskt lambafillet ............................. 1.998 2.998 1.998 kr. kg
Lambalæri einiberjakryddað ................. 1.069 1.604 1.069 kr. kg
Bónus kornbrauð 1 kg .......................... 97 129 97 kr. kg
Bónus grillsvínakótilettur ...................... 1.049 1.259 1.049 kr. kg
Bónus grillsvínahnakkasneiðar .............. 749 898 749 kr. kg
Bónus grillsvínalærissneiðar ................. 898 1079 898 kr. kg
KF hrásalat / kartöflusalat 350 g .......... 98 159 280 kr. kg
Hagkaup
Gildir 19. apr. – 22. apr. verð nú verð áður mælie. verð
Nýsjálenskar nautalundir úr kjötborði..... 2.798 3.471 2.798 kr. kg
Lambaframhryggjarsneiðar úr kjötborði .. 998 1.651 998 kr. kg
Víkingalambalæri m/ karrí&kókos ......... 1.598 1.998 1.598 kr. kg
Grísk lambalærissteik........................... 2.031 2.539 2.031 kr. kg
New Orleans BBQ-svínarif..................... 985 1.407 985 kr. kg
Ítalskur sítrónu-sorbet .......................... 339 0 339 kr. pk.
Ítalskur skógarberja-sorbet ................... 339 0 339 kr. pk.
Ítalskur tiramisu-ís ............................... 339 0 339 kr. pk.
Ítalskur kókosís .................................... 339 0 339 kr. pk.
Krónan
Gildir 18. apr. – 22. apr. verð nú verð áður mælie. verð
Krónu lambalæri, grillsneiðar ................ 1.299 1.782 1.299 kr. kg
Lambafille m/fiturönd .......................... 2.598 3.283 2.598 kr. kg
Goða pítubakki .................................... 699 889 699 kr. pk.
Grillborgarar m/brauði 4 stk ................. 399 467 399 kr. pk.
Freschetta Napolí-pítsur 2 tegundir ....... 199 328 663 kr. kg
Krónubrauð stórt og gróft...................... 99 121 129 kr. kg
Hunts BBQ-sósur 4 tegundir ................. 149 156 243 kr. kg
Shop R. Devils food cake mix................ 149 189 287 kr. kg
Egils mix 2 ltr....................................... 89 123 45 kr. ltr
Góu tvenna ......................................... 349 389 349 kr. pk.
Nóatún
Gildir 18. apr. – 22. apr. verð nú verð áður mælie. verð
Nóatúnsgrísarif BBQ............................. 898 1.398 898 kr. kg
Grísahnakki úrbeinaðar sneiðar............. 998 1.498 998 kr. kg
Grísalundir .......................................... 1.298 2.439 1.298 kr. kg
Ungnautasirloin ................................... 1.698 2.719 1.698 kr. kg
Skötus. fiðrildi í tómat&hvítlauk ............ 1.698 2.298 1.698 kr. kg
SS grand orange lambafille .................. 2.430 3.471 2.430 kr. kg
HM lífrænt spelthveiti ........................... 299 369 329 kr. kg
Egils appelsín 2 ltr ............................... 129 180 65 kr. ltr
Shop R.-álpappír 30 cm x 7,6 m ........... 199 229 199 kr. stk.
Samkaup/Úrval
Gildir 19. apr. – 22. apr. verð nú verð áður mælie. verð
Goða ofnsteik með ítölskum blæ ........... 1.109 1.735 1.109 kr. kg
lambalærissneiðar úr kjötborði.............. 1.398 1.875 1.398 kr. kg
Goða lambanaggar 400 g..................... 399 515 399 kr. stk.
Borgarnes helgargrís með pestó ............ 1.198 1.722 1.198 kr. kg
Matfugl kjúklingavængir magnkaup ....... 169 281 169 kr. kg
Trópí 3 pk allar tegundir........................ 119 168 119 kr. stk.
Egils appelsín 0,5 lítra dós ................... 69 89 138 kr. ltr
Göteborg Remi-kex .............................. 119 150 119 kr. stk.
Knorr spaghetteria carbonara................ 159 196 159 kr. stk.
Epli rauð ............................................. 99 196 99 kr. kg
Þín verslun
Gildir 19. apr. – 25. apr. verð nú verð áður mælie. verð
BK grísahnakki úrb. mediterranean........ 1.219 1.527 1.219 kr. kg
BK jalapeno-pylsur .............................. 849 1.063 849 kr. kg
1944 núðlur m/kjúklingi í sojasósu....... 464 580 1.289 kr. kg
SS rauðvínshelgarsteik ......................... 1.395 1.744 1.395 kr. ltr
SS ömmukæfa 200 g........................... 179 225 895 kr. ltr
Remi piparmyntukex 100 g................... 119 149 1.190 kr. kg
Condis heslihnetukrem 100 g ............... 119 149 1.190 kr. kg
Daloon vorrúllur 720 g ......................... 399 525 554 kr. kg
Egils Pepsi 2 ltr.................................... 109 199 55 kr. kg
helgartilboðin
Grillkjöt fyrir fyrstu sumardagana
Kaffi er sennilega þaðfyrsta sem okkur dettur íhug þegar orðið „koffín“ber á góma.
Koffín, sem er náttúrulegt, örv-
andi efni, finnst ekki aðeins í fræj-
um kaffiplöntunnar heldur í um það
bil sextíu plöntutegundum þótt
magn koffíns í þessum plöntum sé
afar mismunandi. Helst er það að
finna í telaufi, matelaufi, kakóbaun-
um, kólahnetum eða gúar-
anakjörnum auk kaffibauna. Vörur
sem unnar eru úr þessum jurtum,
svo sem eins og kaffi eða kóladrykk-
ir, innihalda koffín í mismiklum
mæli. Jafnvel í súkkulaði er koffín í
litlu magni, að sögn Zulemu Sullca
Porta, sérfræðings á matvælasviði
Umhverfisstofnunar.
En hvers vegna skyldi koffínið
vera svona eftirsótt?
„Við sækjumst helst eftir
ákveðnum örvandi áhrifum koffíns,
en það getur dregið úr einkennum
þreytu og slens og aukið einbeit-
ingu. Þetta á þó einkum við þegar
koffíns er neytt í hóflegu magni.
Koffín nær hratt inn í blóðrásina
og hefur áhrif á miðtaugakerfið, þar
sem það grípur inn í flókið ferli, sem
stjórnar vöku- og hvíldarfösum.
Örvandi áhrif koffíns á líkamann í
gegnun miðtaugakerfið verka á
blóðrásina þannig að æðarnar víkka
út, hjartsláttur verður tíðari og
blóðflæði eykst til allra líffæra. Þar
að auki hefur koffín áhrif á öndunar-
miðstöðvar líkamans auk þess sem
það örvar meltingu og eykur þvag-
myndun.
Of mikið magn af koffíni, til dæm-
is þrír til átta bollar af kaffi, getur
haft ýmis óþægileg áhrif á líkamann
í formi skjálfta, hjartsláttartruflana,
svima og höfuðverks.
Auk þess getur koffín haft geð-
ræn áhrif og til dæmis orsakað
kvíðatilfinningu,“ segir Zulema.
Börnin líklega viðkvæmust
Vitað er að börn jafnt sem full-
orðnir bregðast afar misjafnlega við
áhrifum koffíns enda er það ein-
staklingsbundið hversu viðkvæmt
fólk er fyrir áhrifum efnisins.
„Á meðan tiltölulega lítill
skammtur af koffíni getur valdið
magaverkjum og svefntruflunum
hjá einum þola aðrir koffín í stórum
stíl án þess að kenna sér nokkurra
óþæginda. Þó hafa rannsóknir sýnt
að neysla sem er umfram 400 mg af
koffíni á dag, sem samsvarar um
það bil þremur kaffibollum, getur
aukið hættuna á skaðsemi umtals-
vert.
Almennt séð eru börn, ófrískar
konur og eldra fólk viðkvæmari fyr-
ir koffíni en aðrir. Börn eru þó
sennilega allra viðkvæmasti hóp-
urinn þar sem taugakerfi þeirra er
enn óþroskað. Sem dæmi má nefna
að óæskileg áhrif geta komið fram
hjá börnum, jafnvel eftir „til-
tölulega“ litla neyslu koffínríkra
gosdrykkja. Það er því ekki aðeins
sykur heldur líka koffín í gos-
drykkjum og sælgæti sem getur
verið óæskilegt. Sem dæmi má
nefna að í þremur stórum dósum af
kóladrykk og þremur súkku-
laðistykkjum er álíka mikið af koff-
íni og í tveimur kaffibollum eða um
það bil 200 mg af koffíni. Skammtur
sem þessi getur orsakað tímabundn-
ar aukaverkanir hjá barni, sem veg-
ur 30 kíló, sem lýsa sér til dæmis í
viðkvæmni, taugaveiklun og kvíða.
Hugsanleg neikvæð áhrif mikillar
koffínneyslu fyrir barnshafandi kon-
ur valda vissum áhyggjum. Engu að
síður benda rannsóknir til þess að
jöfn koffínneysla, sem er innan við
300 mg á dag, hafi engin neikvæð
áhrif á fóstrið. Þó er barnshafandi
konum yfirleitt ráðlagt að minnka
koffínneyslu eins og hægt er. Þær
ættu með öðrum orðum að forðast
drykkjarvörur sem innihalda koffín.
Neysla á kaffi ætti ekki að vera
meiri en sem nemur tveimur bollum
á dag og neysla á tei ætti ekki að
fara fram úr þremur til fjórum boll-
um á dag,“ segir Zulema.
Heilsudrykkir líka með koffíni
En í hvaða matvælum leynist
koffínið og í hve miklu magni?
„Koffín fyrirfinnst í mismiklum
mæli í vörum, sem unnar eru úr
kaffi- eða kakóbaunum, kólahnetum,
telaufi eða gúaranakjörnum. Þar að
auki eru svokallaðir „orku-drykkir“
með íblönduðu koffíni, oft í töluvert
miklu magni. Svokallaðir „heilsu-
drykkir“ geta líka innihaldið nátt-
úrulegt koffín, sem venjulega kemur
úr plöntum á borð við te, mate og
gúarana.
Í síðustu neyslukönnum á Íslandi,
sem gerð var árið 2002, var meðal-
koffínneysla fullorðinna á aldrinum
18 til 80 ára metin. Könnunin náði
til kaffis, tes, svokallaðra orku-
drykkja og gosdrykkja sem inni-
halda koffín.
Koffínneysla á mann var um 235
mg á dag. Fullorðnir fá koffín að-
allega úr kaffi eða sem samsvarar
86% heildarkoffínneyslu. Úr gos-
drykkjum koma 9% og úr tei 5%.
Hins vegar neyta unglingar á aldr-
inum 15–19 ára gosdrykkja í ríkum
mæli, en úr gosdrykkjaþambinu
fengu drengir 97% af heildarkoff-
ínneyslunni og stúlkur um 90%.
Koffínneysla hjá strákum var að
meðaltali 76,66 mg á dag en aðeins
26,97 mg á dag hjá stúlkum.
Upplýsingar um neyslu níu ára
barna og 15 ára unglinga á sykr-
uðum gosdrykkjum, þar með töldum
gosdrykkjum sem innihalda koffín,
voru birtar árið 2006. Níu ára börn
neyta 92,7 ml af sykruðum gos-
drykkjum á dag en 15 ára unglingar
259,8 ml. Af því má áætla að dagleg
koffínneysla fyrir níu ára börn sé
um 15 mg og fyrir 15 ára unglinga
um 40 mg,“ segir Zulema.
Engar samræmdar reglur til
En hvað má vera mikið af koffíni í
matvælum í Evrópu og hér á landi?
„Í flestum Evrópulöndum hafa
verið sett mörk fyrir því hversu
miklu koffíni má bæta í drykkjar-
vörur, svo sem gosdrykki og svo-
kallaða „orkudrykki“. Innan Evr-
ópusambandsins eru þó engar
samræmdar reglur um hámark koff-
íns í drykkjarvörum, heldur hefur
hvert ríki í sambandinu og á Evr-
ópska efnahagssvæðinu, þar með
talið Ísland, sett sér sínar eigin
reglur um hámark koffíns í
drykkjarvörum.
Hér á Íslandi er leyfilegt hámark
koffíns 150 mg/l fyrir allar
drykkjarvörur.
Þar sem reglur um hámark geta
verið breytilegar frá einu landi til
annars getur koffíninnihald sama
drykkjar því verið mismunandi eftir
því hvar varan er framleidd.
Svefn besta vörnin gegn sleni
Neyslutölur barna og unglinga á
gosdrykkjum hafa sýnt okkur hvert
þróunin stefnir og því er afar mikil-
vægt að fylgjast með koffínmagni í
gosdrykkjum.
Við sækjumst eftir áhrifum koff-
íns af því við vitum að það getur
dregið úr einkennum þreytu og
slens og virðist jafnframt geta aukið
einbeitingu. En eitt þurfum við
ávallt að hafa í huga þegar koffíns
er neytt. Í stórum skömmtum getur
það haft ýmis óþægileg áhrif á lík-
amlegt og andlegt ástand, ekki síst
hjá börnum og unglingum. Benda
má á að besta vörnin gegn þreytu og
sleni er góður svefn,“ segir Zulema.
Koffínið hefur mismikil áhrif á fólk
Morgunblaðið/Þorkell
Magn koffínsins misjafn Koffín fyrirfinnst, í mismiklum mæli þó, í vörum sem unnar eru úr kaffibaunum, kakó-
baunum, kólahnetum, telaufi, matelaufi og svo gúaranakjörnum.
Mjög stórum koffín-
skömmtum geta fylgt
bæði líkamleg og andleg
óþægindi. Zulema Sullca
Porta, sérfræðingur á
matvælasviði Umhverf-
isstofnunar, sagði Jó-
hönnu Ingvarsdóttur að
koffín leyndist ekki bara í
kaffi og kóladrykkjum.
Í flestum Evrópulöndum
hafa verið sett mörk fyrir
því hversu miklu koffíni
má bæta í drykkjarvörur,
svo sem gosdrykki og
svokallaða „orkudrykki“
Þetta er þriðja greinin af nokkrum
í greinaflokki sem er samstarfs-
verkefni matvælasviðs Umhverf-
isstofnunar og Morgunblaðsins.
 


  

&'
)* '+#,'- '..
 0.0.+12'..#0!'23 ..
4
,
,#0
56#0 7
8

7& 9
9
9
."
#,(
$0'+ !"
!"
#""
!""
#!"
""
""







""
!"
$
!"
%&'&"
!
("




-


:+..