Morgunblaðið - 19.06.2007, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
HORNSTEINN að Háskólatorgi
Háskóla Íslands var lagður við há-
tíðlega athöfn á þjóðhátíðardaginn
17. júní. Sá dagur er einnig stofn-
dagur Háskóla Íslands og fagnaði
hann 96 ára afmæli. Í ávarpi Krist-
ínar Ingólfsdóttur við lagningu
hornsteinsins kom fram að Há-
skólatorg muni gjörbreyta mögu-
leikum Háskóla Íslands til að veita
stúdentum sínum góða þjónustu og
styðja þá í gegnum nám og starf.
Háskólinn er ein fárra opinberra
stofnana hérlendis sem hefur haft
þá venju að leggja hornstein í bygg-
ingar sínar, segir í fréttatilkynn-
ingu. Síðast var lagður hornsteinn í
náttúrufræðihúsið Öskju.
Fimm listamenn vinna nú að til-
lögum að listaverki á Háskólatorgi.
Um næstu mánaðamót verður ljóst
hvaða tillaga verður valin. Sam-
keppni um nafn bygginganna fer
fram í ágúst og september.
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Hornsteinn Kristín Ingólfsdóttir, rektor HÍ, leggur hornsteininn.
Hornsteinn að Háskólatorgi
HINN 19. júní árið 1915 fengu konur kosningarétt. Til að minnast þess
áfanga hafa nokkrir hópar skipulagt atburði í dag undir heitinu Málum bæ-
inn bleikan. Að þessari dagskrá standa: Bríet, Kvenréttindafélag Íslands,
Stígamót, Femínistafélag Íslands, Kvennaráðgjöfin, Kvenfélagasamband Ís-
lands, Samtök um
Kvennaathvarf,
Kvennasögusafn,
Stúdentaráð Háskóla
Íslands, Kvennakirkj-
an, Rannsóknastofa í
kvenna- og kynjafræði
(RIKK) og UNIFEM
Í fréttatilkynningu
eru allir sem vilja sýna
stuðning við jafnrétti í
verki hvattir til að bera
eitthvað bleikt þennan
dag.
Bleiku steinarnir,
hvatningarverðlauna
Femínistafélagsins,
verða afhentir fyrir há-
degi á Austurvelli og Ísafirði. Frá klukkan 13 verður opið hús á Jafnrétt-
isstofu, Borgum á Akureyri. Klukkan 16.15 hefst kvennasöguganga undir
leiðsögn Kristínar Ástgeirsdóttur, sagnfræðings. Gangan hefst við Kvenna-
skólann í Reykjavík, gengið verður um Þingholtin og Kvosina og endað á
Hallveigarstöðum.
Klukkan 17.15 hefst hátíðardagskrá í samkomusal Hallveigarstaða í boði
Kvenréttindafélags Íslands, Kvenfélagasambandsins og Bandalags kvenna í
Reykjavík. Ávörp flytja Þorbjörg Inga Jónsdóttir, formaður KRFÍ, Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir utanríkisráðherra og Steingerður Steinarsdóttir,
ritstjóri 19. júní. Að dagskránni lokinni verða veitingar og kaffispjall á Hall-
veigarstöðum. Samkoma Ungliðahóps Femínistafélagsins hefst klukkan 22 á
Cultura, Hverfisgötu. Kvenréttindafélag Íslands dreifir í dag tímaritinu 19.
júní frítt og UNIFEM selur bleik armbönd til styrktar kvennamiðstöðvum í
Afganistan.
Málum bæinn bleikan
Morgunblaðið/Sverrir
Þvottalaugar Kvennamessa verður í Laugar-
dalnum í kvöld. Fjöldi fólks hlýddi á Auði Eiri Vil-
hjálmsdóttur í kvennamessunni í fyrra.
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
RAGNHEIÐUR Hergeirsdóttir,
bæjarstjóri í Árborg, segir of seint
að ætla sér nú að efna til íbúakosn-
inga um skipulag í miðbæ Selfoss,
eins og sjálfstæðismenn í bæjar-
stjórn hafa lagt til. Ástæðan sé það
vinnulag sem valið var í upphafi.
Hún spyr hvers vegna sjálfstæð-
ismenn hafi ekki sjálfir boðað til
íbúakosninga um málið þegar þeir
sátu í meirihluta í bæjarstjórn seinni
hluta árs 2006, en þá voru mótaðar
forsendur fyrir skipulagssamkeppni
sem deiliskipulagið byggist á. Þar að
auki hefðu þeir sjálfir getað rift, eða
hugað að því að láta rifta, samningn-
um við Miðjuna ehf. sem þeir hafa
töluvert gagnrýnt.
Umræddur samningur var gerður
í apríl 2006, þegar Samfylking og
Framsóknarflokkur voru í meiri-
hluta, og samkvæmt honum á Miðjan
16.000 m² byggingarétt í miðbænum
og skuldbindur sig til að kaupa lóðir
með 8.800 m² byggingarétti til við-
bótar af bænum.
Aðspurð sagði Ragnheiður að
samningurinn hefði verið gerður í
kjölfar þess að hætt var við skipulag
sem Miðjan hafði látið vinna og gerði
m.a. ráð fyrir tveimur 16 hæða háum
turnum í miðbænum. Þar að auki
hefði Miðjan átt stórar lóðir á svæð-
inu og haft hug á metnaðarfullri upp-
byggingu. Bærinn hefði því talið rétt
að semja við Miðjuna um þetta bygg-
ingamagn. Samkvæmt samningnum
er svokallað nýtingarhlutfall á lóðum
Miðjunnar 1,9, en Ragnheiður sagði
að það væri sambærilegt og í mið-
bæjum annarra bæjarfélaga. Nýt-
ingarhlutfall á svæðinu í heild sinni
yrði mun lægra eða 1.
Hendur ekki bundnar
Ragnheiður sagði að bærinn hefði
í sjálfu sér getað samið við Miðjuna
um minna byggingamagn, hendur
bæjarins hefðu ekki verið bundnar
að neinu leyti í þessu sambandi. Á
þessum tíma hefði þetta verið talið
eðlilegt, þar sem hagsmunir bæjar-
ins og Miðjunnar hefðu farið saman.
Verðið sem samið var um, 45 millj-
ónir, hefði sömuleiðis verið talið eðli-
legt. Síðan þá hefði lóðarverð í mið-
bænum hækkað mjög og ekki væri
sanngjarnt að miða við lóðarverð í
dag.
Vildu menn rifta samningnum nú
yrði það vart gert nema með greiðslu
e.k. bóta eða uppkaupa á bygginga-
rétti. „Þetta svæði er búið að liggja í
dróma í áratugi af því að það náðist
aldrei samkomulag um hvernig ætti
að skipuleggja það. Það eru tvær
samkeppnir að baki, þrjár miðbæj-
artillögur hafa komið fram á síðustu
10-15 árum. Það er mikils virði fyrir
sveitarfélagið að hér rísi miðbær,“
sagði hún. Uppbygging væri háð því
að samspil væri á milli bæjarfélags-
ins og lóðaeiganda og slíkt hefði nú
komist á.
Gagnrýnin hefur einnig beinst að
því að taka eigi hluta af fyrirhug-
uðum bæjargarði undir byggingar
en að sögn Ragnheiðar er skv. nýju
tillögunni gert ráð fyrir að 7.500 m²
af um 15.000 m² sem garðurinn átti
að ná yfir, fari undir 3.000 m² íbúða-
byggingar og lóðir í kringum þær.
Hugsanlega megi þó í staðinn sleppa
því að byggja þar en hækka þess í
stað aðrar byggingar. Hafa yrði í
huga að í aðalskipulagi hefði verið
gert ráð fyrir að þjónustuhúsnæði
gæti risið í garðinum en ekki verið
skilgreint þar hversu stórar þær
byggingar gætu verið.
Hefðu sjálfir getað
efnt til kosninga
ÞUNGLYNDI og kvíði sækir á aldr-
aða sem bíða eftir hvíldarinnlögn á
Landakotsspítala. Nánustu ætt-
ingjar eru sumir hverjir orðnir ör-
magna og finnst þeir vera fangar á
eigin heimili. Engin endurhæfing
eða þjálfun stendur til boða meðan á
innlögn stendur.
Þetta er meðal þess sem kom
fram í könnun sem tveir nýútskrif-
aðir hjúkrunarfræðingar, Steinunn
Arna Þorsteinsdóttir og Díana
Dröfn Heiðarsdóttir, gerðu í vor.
Fólkið í þessum hópi er flest með
heilabilunarsjúkdóma á borð við Alz-
heimer og Parkinson og þarf að jafn-
aði að taka tíu til tólf tegundir af
lyfjum daglega. Það þarf því á mikilli
umönnun og umsjón með flókinni
lyfjagjöf að halda.
Löng bið og lítil meðferð
Að jafnaði eru um fimmtíu manns
á biðlista eftir átta til tíu plássum
sem standa til boða og biðtíminn
getur hlaupið á mánuðum. Í sumum
tilvikum býr fólkið enn heima og inn-
lögnin er ætluð til þess að létta álagi
af nánustu aðstandendum viðkom-
andi. Aðrir eru að bíða eftir plássi á
hjúkrunarheimili og hvíldarinnlögn
er fyrir þeim bráðabirgðalausn.
Steinunn segir að hvíldarinn-
lögnin standi oft ekki undir vænt-
ingum sjúklinganna. „Sumir von-
uðust til að öðlast betri heilsu og fá
einhverja þjálfun eða endurhæfingu
meðan á dvölinni stendur. Eins og
hvíldarinnlagnirnar eru í dag er slíkt
ekki í boði. Þetta er frekar eins og
hótelgisting þar sem veitt er aðstoð
við daglegar athafnir.“
Mikið álag á nánustu fjölskyldu
Um helmingur þessa fólks býr
með maka sem jafnframt annast við-
komandi að mestu leyti. Annars búa
þau mörg hjá börnum sínum og þá
sinna dætur eða tengdadætur
umönnuninni í langflestum tilvikum.
Aðeins einn þátttakandi í rannsókn-
inni átti hvorki maka né börn.
Flest eiga ekki dagleg samskipti
við aðra en nánustu ættingja og stór
hluti fer sjaldan út úr húsi. „Al-
mennt fundum við fyrir miklum
dapurleika hjá þessu fólki, það er
einmana og á í litlum félagslegum
samskiptum. Um helmingur þjáðist
af kvíða og svipað margir fundu fyrir
þunglyndi,“ segir Steinunn.
„Ástvinir þeirra sem bíða eftir
hvíldarinnlögn eru margir orðnir
gjörsamlega örmagna. Sumum líður
eins og föngum á eigin heimili. Það
getur meira að segja verið erfitt fyr-
ir þá að komast út í búð, því ekki er
hægt að skilja sjúklinginn eftir einan
heima.“ Steinunn bendir á að oft sé
umönnunin á hendi fólks sem sjálft
sé farið að reskjast og missa heilsu.
„Það er mikið álag fyrir fólk sem
komið er yfir áttrætt að þurfa að
halda algjörlega utan um líf ann-
arrar manneskju.“
Vantar fjölbreyttari þjónustu
Steinunn segir að þessar fjöl-
skyldur hafi ákveðnar hugmyndir
um bætta þjónustu. „Margir vildu
eiga kost á því að fá aðstoð stutta
stund í einu, til þess að geta skropp-
ið í útréttingar eða kaffiboð. Eins
vildi fólk eiga kost á því að sjúkling-
urinn fengi vistun yfir nótt eða eina
helgi, en hvíldarinnlögn spannar yf-
irleitt nokkrar vikur.“
En það þarf líka að tryggja að fólk
nýti sér þá þjónustu sem það þarf á
að halda. „Við tókum eftir því að
eldri konur, sem voru að annast
veika eiginmenn sína, voru oft ragar
við að þiggja þá þjónustu sem þeim
stóð til boða. Það er svo ríkt í þeim
að hugsa vel um heimilið að þær
reyna margar í lengstu lög að forð-
ast það að fá hjálp við þrif eða
heimahjúkrun. Þeim fannst það jafn-
ast á við uppgjöf að þiggja hjálp frá
öðrum,“ segir Steinunn að lokum.
Aldraðir á biðlistum þjást af þunglyndi og kvíða
Nánustu aðstandendur
eru margir örmagna
Morgunblaðið/Golli
Biðlistar Steinunn Arna Þorsteinsdóttir kannaði hagi aldraðra sem bíða
eftir hvíldarinnlögn á Landakoti ásamt Díönu Dröfn Heiðarsdóttur.
Í HNOTSKURN
»Hvíldarinnlögn er tíma-bundin umönnun á sjúkra-
húsi og stendur þeim til boða
sem eru háðir aðstoð við
margar af daglegum athöfn-
um sínum.
»Markmiðið með henni erað minnka álag á þá sem
allajafna sinna umönnuninni,
yfirleitt maka eða börn. Þann-
ig er hægt að gefa fólki tæki-
færi til að búa lengur heima
eða létta biðina eftir því að
komast á hjúkrunarheimili.
Eftir Gunnhildi Finnsdóttur
gunnhildur@mbl.is