Morgunblaðið - 19.06.2007, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 19.06.2007, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNÍ 2007 29 ÖRUGGT framboð á raforku, samdráttur í losun koltvísýrings og aukin samtvinnun markaða yfir landamæri, samhliða sívaxandi eft- irspurn eftir raforku. Þetta eru mik- ilvæg verkefni sem Evrópuríkin standa frammi fyrir á sviði raf- orkumála og þetta voru jafnframt helstu um- ræðuefni ársfundar Eurelectric, Evrópu- samtaka rafiðnaðarins, í Antwerpen á dög- unum. Mismunandi áherslur eru uppi um æskilega forgangs- röðun þessara þriggja verkefna og engan veg- inn ljóst að aðgerðir vegna eins verkefn- anna styrki stöðuna gagnvart hinum. Mörg Evrópuríki eru mjög háð innfluttu eldsneyti til raforkufram- leiðslu. Misjöfn samskipti við sum helstu útflutningsríki á olíu og gasi eru þess vegna, ásamt mismunandi afstöðu gagnvart nýtingu kjarnork- unnar, meðal helstu ástæðna þess að margir setja spurningarmerki við öryggi í raforkuframboði samfara sí- vaxandi eftirspurn. Þá hefur Evr- ópusambandið sett sér háleitt mark- mið um heildarhlutfall endurnýjanlegra orkugjafa árið 2020 (20% af allri orkunotkun, hlutfallið er 7% í ESB í dag en 72% á Íslandi). Á ársfundi Eurelectric voru uppi miklar efasemdir um þetta markmið, nema hugsanlega ef gríðarlega miklu yrði kostað til, til dæmis í formi rannsókna og þróunar. Innan ESB eru nú um 15% raforku fram- leidd með endurnýjanlegum orku- gjöfum og vegur vatnsaflið þar lang- þyngst. Rúmur þriðjungur raforkunnar er framleiddur með kjarnorku og afgangurinn með brennslu jarðefnaelds- neytis á borð við kol, gas og olíu, en losun koltvísýrings í and- rúmsloftið stafar öðru fremur af brennslu slíkra efna. Á Íslandi er nánast öll raforka framleidd með end- urnýjanlegum orku- gjöfum, eða um 99,9%. Nýta þurfi alla orkumöguleika Í stefnumörkun sinni segja Eurelectric hægt að ná verulegum árangri á öllum þessum sviðum ef horft sé til langs tíma, eða til ársins 2050. Samtökin leggja áherslu á að nýta beri alla möguleika til orkuöflunar og nefna kjarnorku annars vegar og hins veg- ar vatnsafl og aðra endurnýjanlega orkugjafa í því sambandi. Þá verði að gera stórátak í þágu raforkusparn- aðar annars vegar og á sviði rann- sókna og þróunar hins vegar. Loks þurfi að stórbæta regluumhverfi ESB sem í dag hamlar verulega samkeppni yfir landamæri, enda víðs fjarri að hægt sé að tala um raun- verulegan innri markað á sviði raf- orku. Það var afar fróðlegt fyrir ís- lensku fulltrúana að taka þátt í störf- um fundarins. Eflaust getum við dregið gagnlega lærdóma af reynslu einhverra annarra Evrópuríkja þeg- ar kemur að markaðs- og samkeppn- ismálum á innanlandsmarkaði fyrir raforku, þótt ekki eigum við beinna hagsmuna að gæta hvað varðar þró- un samevrópsks raforkumarkaðar (hér er ekki ætlunin að ræða hug- myndir um sæstreng). Þá er orku- sparnaður göfugt markmið hvar sem er og rannsóknir og þróun í því skyni og í skyni minnkandi losunar á koltvísýringi eru mikilvæg verkefni hérlendis sem annars staðar. Bless- unarlega erum við þó í ólíkt betri stöðu en þessi nágrannaríki okkar þegar kemur að spurningunum um hlutfall endurnýjanlegra orkugjafa og öryggi í framboði á raforku. Þarna standa mörg Evrópuríki frammi fyrir miklum áskorunum, en geta einungis látið sig dreyma um þá sterku stöðu sem við Íslendingar njótum. Evrópa: Miklar áskoranir á sviði raforku Gústaf Adolf Skúlason segir frá helstu umræðuefnum ársfundar Evrópusamtaka rafiðnaðarins » Þarna standa mörgEvrópuríki frammi fyrir miklum áskor- unum, en geta einungis látið sig dreyma um þá sterku stöðu sem við Ís- lendingar njótum. Gústaf Adolf Skúlason Höfundur er aðstoðarfram- kvæmdastjóri Samorku, samtaka orku- og veitufyrirtækja -hágæðaheimilistæki Baldursnes 6, Akureyri | Suðurlandsbraut 20, Reykjavík Sími 588 0200 | www.eirvik.is Nú getum við boðið þessa frábæru Smeg gaseldavél á einstöku tilboðsverði. Smeg gaseldavélar eru ítalskar gæðavélar fyrir alla þá sem unna glæsileika og góðum mat. Tilboðið gildir meðan byrgðir endast. Verið velkomin í glæsilegar verslanir Eirvíkur á Akureyri og í Reykjavík og kynnið ykkur Smeg heimilistækin. B90MFX5 90 sm Smeg gaseldavél Fimm gashellur með pottjárnsgrindum 97 ltr ofn með 8 kerfum. Kæling í hurð, heitur blástur, grillteinn. Verð áður kr. 249.000 stgr. Glæsileg gaseldavél AFSLÁTTUR 30% vi lb or ga @ ce nt ru m .is Smeg gaseldavél á tilboðsverði kr. 174.300 stgr. Æ OFAN í æ er bent á vankanta í heilbrigðis- og félagsþjónustu við aldraða á höfuðborgarsvæðinu, þrátt fyrir að ýmislegt hafi verið gert til þess að auka þjónustuna. Fjögur stór kerfi leggja til þjón- ustunnar, heilsugæsla- og fé- lagsþjónusta, sér- fræðiþjónusta og sjúkrahúsþjónusta, tiltölulega ósamhæfð. Þjónustan hentar best þeim sem eru sjálfbjarga og hafa aðstæður til að sækja sér eigin þjónustu. Auknar ævilíkur þjóðarinnar og lang- vinnir sjúkdómar gera nýjar kröfur til þjónustunetsins. Til þess að ná markmið- inu að styðja aldraða til búsetu á eigin heimili sem lengst þarf stefnumót- unarvinnu þar sem hinn aldraði er í mið- punkti. Skoða þarf hvernig þörfum er mætt nú og hvernig hægt væri að aðlaga og samhæfa þjón- ustuna til að hámarka gæði og skilvirkni. Tökum dæmi um fjölveikan aldraðan einstakling sem nýtur heimahjúkrunar og fer sjaldan eða aldrei út, er hreyfihamlaður og með byrjandi minnisskerðingu. Heimahjúkrun er miðlæg og í tak- mörkuðum tengslum við heim- ilislækna. Hjúkrunin er mjög verk- miðuð en aukinn fjöldi heilabilaðra þarf oft fremur viðveru en snögga hjálp við einstök verk. Heim- ilislæknar og aðrir sérfræðilæknar fara örsjaldan í vitjanir. Margir hverjir fengu mikla og góða lækn- isþjónustu á meðan þeir gátu sótt sér hana, en fá nú helst einskonar fjarlækningar í gegnum takmörkuð samskipti heimahjúkrunar við ein- staka lækna. Ef þessi einstaklingur fær bráð sjúkdómseinkenni er að jafnaði leitað til Læknavaktarinnar sem er miðlæg. Einhver vaktlæknir kem- ur, sem hefur stuttan tíma og er ekki með aðgengi að upplýsingum frá fyrri tíð, og því eru miklar líkur á sjúkrahúsinnlögn. Við útskrift af sjúkrahúsi eru upplýsingar sendar til læknis eða lækna sem enn eru ólíklegir til þess að fara í vitjanir og fylgja málum eftir, þar sem þeir hafa í mörgum tilfellum misst með- ferðarþráðinn. Það er líklegt að bæta megi þjónustu við þennan viðkvæma hóp með skipulagsbreytingum. Hverfa- skipting heilsugæslu- og fé- lagsþjónustu þarf að falla saman. Heimaþjónusta er best skipulögð út frá einstökum heilsugæslu- stöðvum, þar sem hver og einn skjólstæðingur hefur ákveðinn hjúkrunarfræðing og heilsugæslu- lækni með frumábyrgð á þjónust- unni. Þeir einstaklingar sem ekki geta sjálfir komist til læknis eiga að hafa rétt á því að fá lækni sinn reglulega í vitjun, t.d. á 6 vikna fresti. Læknisvitjun hefur með- ferðargildi í sjálfu sér. Heilsu- gæslustöðvar hefðu vaktþjónustu fram eftir kvöldi og í stað bæj- arvaktar færi hinn ábyrgi læknir sjúklings í vitjun eða staðgengill hans með aðgengi að fyrri upplýs- ingum. Ef til innlagnar kæmi og upplýsingar bærust treglega eftir útskrift væri læknirinn í sterkri aðstöðu til að kalla eftir upplýsing- unum enda væri hann í traustu meðferðarsambandi við sjúkling og samstarfsaðila. Ef fjölveikur aldraður ein- staklingur leggst inn á Landspítala – háskólasjúkrahús (LSH) eru tvær leiðir. Annars vegar getur verið þörf á sérhæfðri deild, til dæmis hjarta- deild, og eftir þá með- ferð er sjúklingurinn útskriftarfær eða í þörf fyrir eftirmeðferð. Hins vegar getur verið þörf á beinni innlögn á öldrunarlækn- ingadeild. Í báðum til- vikum er erfitt um vik vegna þeirra sem lokið hafa meðferð á sjúkra- húsinu og bíða út- skriftar. Nú bíða um 60 manns á LSH eftir hjúkrunarheimili, tveir þriðju þeirra á öldr- unarsviði. Þetta veldur miklum bakflæð- isáhrifum. Þeir sem eru í þörf fyrir bráða- öldrunarlækningar, endurhæfingu eða sér- hæfða heilabil- unardeild þurfa iðu- lega að leggjast á líffærasérhæfðar deild- ir sjúkrahússins eða dvelja þar lengur en æskilegt er með tilliti til þeirra eigin þarfa. Erfiðast reynist að hafa ekki gott aðgengi að deild- um fyrir þá sem eru með heilabilun og eða óráð. Þessi vandi er vel þekktur en viðfangsefnið er ekkert betra fyrir það. Eðlilegt gæti verið fyrir sjúkrahús eins og LSH að hafa á hverjum tíma 10-15 einstaklinga í bið eftir varanlegri vistun og að hver og einn bíði í tiltölulega stutt- an tíma. Fyrir aldraða fjölveika einstaklinga er jafnmikilvægt að komast á bráðaöldrunarlækn- ingadeild, heilabilunardeild eða öldrunarendurhæfingardeild og hjartasjúkling á hjartadeild. Semja þarf verkferla sem skilgreina sam- spil sérhæfðrar- og öldrunarþjón- ustu sjúkrahússins, þannig að hver og einn hafi hámarkslíkur á því að lenda á kjördeild. Auka þarf sérstaklega framboð á hjúkrunarrýmum fyrir skjólstæð- inga sjúkrahússins. Annar mögu- leiki er að ríkisvaldið, sem greiðir fyrir hjúkrunarheimilisþjónustu, taki sér það stjórnunarvald sem þarf til þess að forgangsraða þeim sem bíða útskriftar á sjúkrahúsi í hjúkrunarrými sem þegar eru til staðar. Sjúkrahúsið þarf aðgengi að 50-60% af þeim rýmum sem opnast nú á hverjum tíma á hjúkr- unarheimilum fyrir skjólstæðinga sína en fær innan við 40%. Stefnumótunarvinna af því tagi sem lýst er að ofan getur bætt þjónustu og lífsgæði aldraðra. Yf- irvöld heilbrigðis- og félagsmála þurfa að koma að vinnunni með þeim sem sinna þjónustunni, hvetja hana áfram og samræma og loks grípa til þeirra aðgerða sem þarf til úrbóta. Nýir ráðherrar eiga góð sóknarfæri. Einstaklingsmiðuð öldrunarþjónusta tími stefnumótunar? Pálmi V. Jónsson skrifar um heilsbrigðisþjónustu við aldraða Pálmi V. Jónsson » Stefnt er aðþví að styðja aldraðra til að búa heima sem lengst. Því þarf stefnumót- unarvinnu þar sem hinn aldr- aði er í mið- punkti. Höfundur er sviðsstjóri lækninga á öldrunarsviði LSH. smáauglýsingar mbl.is

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.