Morgunblaðið - 19.06.2007, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNÍ 2007 27
Í dag, árið 2007, höldumvið hátíðlegan 19. júní ítilefni af því að fyrirrúmum 90 árum sam-
þykkti Alþingi lög sem kváðu
á um að íslenskar konur öðl-
uðust kosningarrétt, í áföng-
um þó.
Árið 2007 helgar ný rík-
isstjórn Samfylkingar og
Sjálfstæðisflokks jafnrétti
kvenna og karla sérstakan
kafla í stefnuyfirlýsingu sinni
undir yfirskriftinni „Jafnrétti
í reynd“. Þetta eru stór orð
og þeim fylgir mikil ábyrgð.
Sem ráðherra jafnréttismála
tek ég þau mjög alvarlega og
hef fulla ástæðu til.
Staða kvenna fyrr og nú
Fyrir einni öld voru kjör
kvenna hér á landi bágborin
og staða þeirra í
samfélaginu að
mörgu leyti veik og
áhrif þeirra í op-
inberum stofnunum
lítil. Verkakonur „á
eyrinni“ höfðu
meira en helmingi
minna kaup en karl-
ar fyrir sömu vinnu.
Vinnukonur bjuggu
við enn lakari kjör.
Lengi vel var samið
um tvo kauptaxta,
annan fyrir karl-
menn og hinn, með
lægri launum, fyrir
konur.
Hvað hefur breyst? Vissu-
lega margt. Íslenskar konur
eru nú í meirihluta í mörgum
greinum framhaldsmennt-
unar. Þær hafa haslað sér völl
víða í sérfræðigreinum og
byggt upp sinn eigin starfs-
frama. Hlutfallslega fleiri
konur vinna hér á landi en í
nokkru öðru OECD-ríki og
ekkert af nágrannalöndum
okkar státar af jafnmiklum
barneignum. Kannanir veita
vísbendingar um að ungar ís-
lenskar konur muni gera
sömu kröfur og karlar þegar
kemur að því að semja um
kaup og kjör. Til okkar er
horft vegna fæðingarorlofs
feðra sem talið er stuðla að
jafnrétti til frambúðar jafnt á
vinnumarkaði sem inni á
heimilum. Rannsóknir benda
til þess að íslenskir feður axli
meiri umönnunarábyrgð í fjöl-
skyldulífi en feður annars
staðar á Norðurlöndum. Þetta
eru jákvæðar upplýsingar
sem okkur ber að halda á
lofti. En hvað þurfum við að
bæta til að ná markmiðum
ríkisstjórnarinnar um jafn-
rétti í reynd?
Við þurfum að efla þátttöku
kvenna í stjórnmálalífi og í
stjórnunarstöðum hjá hinu
opinbera og á almennum
markaði en okkur ber einnig
skylda til að horfa nú þegar
til þeirra sem við lakastar að-
stæður búa.
Endurmat á
umönnunarstörfum
Það er full ástæða til að
hafa alvarlegar áhyggjur af
því að fjölmennar kvenna-
stéttir, ekki síst í umönn-
unarstörfum, búa við svo lök
kjör að víða blasir við atgerv-
isflótti, en konur í þessum
störfum starfa oft við ómann-
eskjulegt vinnuálag. Ekki er
ólíklegt að þær flýi störf sem
þær hafa menntað sig til fyrir
betur launuð störf á öðrum
vettvangi þegar vel árar á
vinnumarkaðnum til að sjá
sér og sínum farborða.
Stærsti þátturinn í uppbygg-
ingu velferðarsamfélagsins er
að hægt sé halda uppi öflugri
og markvissri þjónustu í þess-
um störfum.
Gömul klisja og ný heyrist
um að störf sem þessi séu
ekki arðbær. Það er rétt að
umönnun barna og sjúkra
skilar sér ekki í beinhörðum
peningum. Hún skilar sér
hins vegar með öðrum hætti
inn í hagkerfið okkar. Störfin
í skólum landsins, heilbrigð-
isstofnunum og dvalarheim-
ilum eru einmitt
grundvallarskil-
yrði fyrir velferð
samfélagsins í
heild, að foreldrar
geti verið á vinnu-
markaðnum, börn-
in okkar notið
góðra uppvaxt-
arskilyrða og að
þeir sem þarfnast
umönnunar geti
notið hennar. Þau
eru því ekki síst
til þess fallin að
bæta hag og að-
búnað barnafjöl-
skyldna sem og lífeyrisþega.
Vanmat á störfum umönn-
unarstéttanna viðheldur
kynjamisrétti. Ríkisstjórnin
hefur sett það fram sem for-
gangsmál til að jafna stöðu
kynjanna á vinnumarkaðnum
að endurmeta sérstaklega
kjör kvenna hjá hinu op-
inbera, einkum þeirra stétta
þar sem konur eru í miklum
meirihluta.
Ríkisstjórn, sveitarfélög og
aðilar vinnumarkaðarins
verða að taka höndum saman
og snúa þessari þróun við
með endurmati á störfum
kvennastéttanna sem halda
uppi velferðarsamfélaginu. Án
starfa þeirra væri hér ekki
velferðarsamfélag.
Við viljum ekki sjá aft-
urhvarf til upphafs síðustu
aldar þegar konurnar á eyr-
inni og vinnukonurnar voru
hálfdrættingar karla í launum
og báru lítið úr býtum. Ég
trúi því að við viljum að þeir
sem sinni börnum, sjúklingum
og öldruðum í umönn-
unarstörfum geti lifað með
reisn og að við setjum okkur
það markmið að kjör þeirra
verði svo góð að besta fólkið
okkar sæki í þessi störf.
Ég skora á alla sem áhrif
hafa á vinnumarkaði að setja
mál þessara fjölmennu
kvennastétta í forgang þannig
að það endurspeglist raun-
verulega í kjarasamningum.
Þar verður ríkisvaldið að sýna
gott fordæmi því fjölmennu
kvennastéttirnar í velferð-
arþjónustunni, sem skamm-
arlega lítið bera úr býtum,
eru í störfum á opinbera
vinnumarkaðnum. Þetta verð-
ur eitt af þeim verkefnum á
sviði jafnréttismála sem ég
mun setja í forgang í starfi
mínu sem félagsmálaráðherra.
Ég óska landsmönnum öll-
um til hamingju með þennan
dag, kvenréttindadaginn 19.
júní, enda er það ávinningur
allra – karla sem kvenna,
ungra og aldraðra – að við
náum launajafnrétti í reynd.
Jafnrétti
í reynd
Eftir Jóhönnu
Sigurðardóttur
Jóhanna
Sigurðardóttir
»Ég skora á alla semáhrif hafa á vinnu-
markaði að setja mál
fjölmennra kvenna-
stétta í forgang svo það
endurspeglist raun-
verulega í kjarasamn-
ingum.
Höfundur er
félagsmálaráðherra.
ar ekki í sjónum þótt
skveiðistjórnkerfi“
na (LÍÚ) á tillögum Hafrannsóknastofnunar um veiðar á þorski á næsta fisk-
uðsynlegt að taka mið af þeim. Útgerðarmenn eru sammála um að ekki sé hægt að
sjávarútvegsráðherra og stjórnarmenn í LÍU um tillögur Hafrannsóknastofnunar.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Þorskur Jóhann Sigurður Magnússon, sjómaður á Ágústi RE, heldur á golþorski við Reykjavíkurhöfn. Eftir
u.þ.b. tvær vikur mun sjávarútvegsráðherra tilkynna um aflamark í þorski á næsta fiskveiðiári.
andi eftir
.“
ann kom í
á árinu
rslu á að
mynd sem
finu. „Það
oðanir um
eru t.d.
anmetum
vísa þar
ands smá-
manna og
Snæfells-
m telja að
og Haf-
og Sturla
i og telur
bregðast
m að gera
a vel yfir
a viss um
aft áhrif í
nslu á höf-
g Sturla
Stjórnvöld
aheimildir
ðgerðum,
ðakvótum
lí
„ÉG HELD að húsasmiðir hafi
ekki mikið vit á sjávarútvegi. Ég
held að það fari best á því að þeir
haldi sig við sitt
fag,“ sagði
Kristján Lofts-
son, eigandi
Hvals og stjórn-
armaður í HB-
Granda, þegar
hann var spurð-
ur um hug-
myndir Sturlu
Böðvarssonar,
forseta Alþingis,
um að draga úr
umsvifum í sjávarútvegi á höf-
uðborgarsvæðinu. Kristján vildi
að öðru leyti ekki tjá sig um ræðu
Sturlu eða um tillögur Hafró um
niðurskurð í þorskveiðum.
Best að menn
haldi sig við
sitt fag
Kristján
Loftsson
„ÞESSAR tillögur eru svo arfavit-
lausar á köflum að það er ekki
hægt að fara eftir þeim,“ sagði
Magnús Krist-
insson, fram-
kvæmdastjóri
Bergs-Hugins
ehf. í Vest-
mannaeyjum.
Magnús segist
vera sannfærður
um að það sé
miklu meiri fisk-
ur í sjónum en
Hafrann-
sóknastofnun
heldur fram og vísar til reynslu
skipstjórnarmanna. Hafró fáist
ekki til að fara með skipstjórn-
armönnum á svæði þar sem skipin
séu að fá fisk heldur fari alltaf á
sömu staðina þar sem menn voru
að fá fisk fyrir 15, 10 eða 5 árum.
Magnús er afar ósáttur við um-
mæli stjórnmálamanna eins og
Einars Odds Kristjánssonar og
Sturlu Böðvarssonar, sem segja
að það sé kvótakerfinu að kenna
að ekki skuli hafa tekist að
byggja upp þorskstofninn. Það sé
ótrúlegt að hlusta á stjórn-
málamenn stöðugt agnúast út í
kvótakerfið eins og það sé það
eina sem sé að. Magnús gefur
ekki mikið fyrir hungmynd Sturlu
Böðvarssonar að hætta eða draga
úr landvinnslu á höfuðborg-
arsvæðinu. Sjávarútvegurinn
þurfi ekki á því að halda að setja
enn fleiri boð og bönn um rekstur
hans.
„Af hverju á sjávarútvegurinn
að halda uppi hverjum einasta
stað á landinu? Margir hreppar
eru búnir að missa allan mjólk-
urkvótann sinn. Er það sjávar-
útveginum að kenna?“
„Arfa-
vitlausar
tillögur“
Magnús
Kristinsson
u þorsk-
með ein-
i.
uðsyn-
tlað er að
eim hætti
l göt á
i að loka
egar
Böðv-
Kristjáns-
urfi
Það getur
gfær-
unninn
GUÐMUNDUR Kristjánsson, for-
stjóri Brims, segist ekki lengur
treysta Hafrannsóknastofnun og
vill ekki að far-
ið verði að til-
lögum stofn-
unarinnar.
„Það hefur
ekki tekist að
byggja upp
þorskstofninn.
Það er ekki
hægt að gefa
bara út kvóta
og segja að það
skipti engu máli hvar hann er
veiddur, hvernig hann er veidd-
ur, að hvaða stærð hann er eða
á hvaða árstíma hann er veidd-
ur. Ég tel að það sé að koma í
ljós að það er ekki nóg að horfa
eingöngu á þau tonn sem veið-
ast.“
Guðmundur sagðist ekki vera
sammála þeirri gagnrýni að
staða þorskstofnsins sýndi að
gera þyrfti uppskurð í kvóta-
kerfinu. Stjórnmálamenn hefðu
ekkert farið eftir kvótakerfinu
heldur leyft mun meiri veiði.
„Menn þurfa líka að hafa í
huga að ef það á að byggja upp
þorskstofninn þarf að vera eitt-
hvert æti fyrir þorskinn í sjón-
um. Það hefur verið mokveiði á
línu í fjölda ára vegna þess að
fiskinn vantar æti. Það er verið
að veiða allt of mikið af loðnu.
Menn sem eru tengdir sjávar-
útveginum eru búnir að segja
þetta í mörg ár, nema Hafró.“
Guðmundur sagðist vilja nefna
tvö atriði sem ættu sinn þátt í að
hann treysti ekki lengur Hafró. Í
Fiskifréttum hefði nýlega verið
rætt við skipstjóra um þá
ákvörðun Hafró að opna hrygn-
ingarhólf fyrir togveiðum. Haft
væri eftir skipstjóranum að það
væri glæpamennska að „trolla“
yfir hrygnandi fisk.
„Segir það manni ekki ein-
hverja sögu þegar svo er komið
að skipstjórar á stórum hluta af
flotanum þora ekki lengur að
segja Hafró frá loðnunni sem
þeir sjá á miðunum af ótta við
að loðnukvótinn verði aukinn?
Þeir vita að með þessum miklu
loðnuveiðum er verið að taka
ætið burtu frá þorskinum.“
Guðmundur er ekki hrifinn af
hugmynd Sturlu Böðvarssonar
um að dregið verði úr fisk-
vinnslu á höfuðborgarsvæðinu.
„Ég held að stjórnmálamenn séu
komnir út á hættulega braut
þegar menn ætla að fara að
ákveða hvar á landinu vinnan er
unnin. Hvað myndu menn segja
ef reynt væri að skikka alla
blaðamenn til að vera staðsettir
á Ísafirði og Akureyri vegna
þess að þar vantar vinnu?“
Treystir ekki
Hafró lengur
Guðmundur
Kristjánsson
ynlegt að
Hafró við
a á næsta
iári,“
inar Val-
jánsson,
æmda-
raðfrysti-
nnvarar
ífsdal.
r Valur
að vissu-
t sem
hefur ver-
að það
ið ágæt-
ð sem
nýliðun í
mur hins
held að
þetta vel
hvað.“
i skilja
orseti Al-
hann tal-
nslu á
n sagðist
með
gi. Það
álamenn
hlutverk
na fisk.
fni