Morgunblaðið - 18.07.2008, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 18. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HINN virti blaðamaður, Agnes
Bragadóttir, skrifaði grein sem
birtist í Morgunblaðinu hinn 15.
júlí sl. Þar segir hún meðal annars:
„Það eina sem ég ætla að hrósa
forsetanum fyrir, er að hann skuli
hafa haft vit á því að koma ekki til
Flateyrar um helgina, þar sem
fjölskylda, vinir og samferðamenn
heiðruðu minningu Einars Odds.
Ég fullyrði að forsetinn hefði ekki
verið velkominn í þeim hópi.“
Það er í meira lagi ógeðfellt og
lágkúrulegt að hinn virti blaða-
maður skuli nýta sér þennan at-
burð til að fara svo niðrandi orðum
um Ólaf Ragnar Grímsson. Ég get
bara talað fyrir mína hönd en ég
tel afar líklegt að alþýða hér í bæ
hefði boðið Ólaf Ragnar velkominn
til Flateyrar, bæði við þetta tæki-
færi sem og önnur. Ég þó ætla
ekki að ganga eins langt og Agnes
og fullyrða neitt.
Þar sem Agnes er reyndur
blaðamaður tel ég víst að hún hafi
haft einhverja viðmælendur miðað
við fullyrðingarnar um að forset-
inn hafi ekki verið velkominn. Ef
hún skýrir það ekki nánar geri ég
ráð fyrir að viðmælendur hennar
hafi verið aðallinn sem kom að
sunnan og annars staðar að. Ég
held að allir séu velkomnir til Flat-
eyrar hvenær sem er.
Virðingarfyllst.
Sigurður J. Hafberg
Það eru allir vel-
komnir til Flateyrar
Höfundur er kennari.
MEÐ reglulegu
millibili erum við
minnt á gildi þess að
heimsækja söfn, til
dæmis ef um sýning-
aropnanir er að ræða,
sérstaka viðburði eða
safnadaga. Aðgangs-
eyrir hefur verið
felldur niður á flest-
um söfnum enda mik-
ilvægur þáttur í umræðunni um
aðgengi. Söfn eru lögum sam-
kvæmt fyrir alla, þar á meðal fyrir
fjölskyldur og börn. Yfirskrift Ís-
lenska safnadagsins í ár er einmitt
„fyrir fjölskylduna“ og er það vel
því söfn eru frábærir staðir fyrir
fjölskyldur – það vita einfaldlega
allt of fáir ef marka má fjölda
safngesta í þessum markhópi hér á
landi. Erlendis sjást iðulega fjöl-
skyldur af öllum stærðum og gerð-
um nýta sér söfn sem verðugan
áfangastað í tilverunni og hafa
gaman af. Samkvæmt skilgrein-
ingu er fjölskylda hópur ein-
staklinga sem m.a. deilir tóm-
stundum, tilfinningum, ábyrgð og
verkefnum saman. Framboð tóm-
stunda fyrir fjölskyldur í frítím-
anum er margvíslegt
en oftar en ekki litað
af einhvers konar
kappi – ef ekki efn-
ishyggjukappi þá
íþróttakappi. Samvera
á safni snýst um að
skoða í sameiningu,
spjalla saman og
skiptast á skoðunum.
Menning
og minningar
Heimsókn á safn
með ungling er t.a.m.
góð leið til „ná sambandi“ og upp-
lifa menningararfinn frá ólíkum
sjónarhornum. Söfn eru góður val-
kostur þegar fólk vill eiga saman
góða stund, fræðast eða forvitnast
um fortíð og framtíð eða auka
skilning á samtímanum eftir því
hvernig safn er heimsótt. Söfn
varðveita menningu og minningar.
Menning endurnýjast sífellt í nýju
samhengi og það sama gildir um
minningar. Þannig eru söfn óþrjót-
andi auðlindir óformlegrar mennt-
unar. Söfn eru sjónrænt og lifandi
umhverfi sem hentar vel fyrir
ólíka aldurshópa. Á safni er hægt
að læra á eigin forsendum og
áhuga því safngestir stjórna því al-
gerlega sjálfir hvað er skoðað,
hversu vel og lengi. Ef um barna-
fjölskyldur er að ræða er mik-
ilvægt að leyfa börnunum að ráða
til að viðhalda áhuga þeirra. Þetta
veit fólk sem fer á söfn en þeir
sem treysta sér yfirleitt ekki inn á
slíka staði mættu gjarnan gefa
söfnum tækifæri og sjá hvað þeim
finnst.
Ánægjuleg upplifun
Nútímaáherslur í safnastarfi
taka mið af því að safn er staður
fyrir alls konar fólk á öllum aldri
til að hittast og eiga þar gagnvirk
samskipti. Þetta þýðir að safngest-
urinn hefur sitt að segja – ekki
einungis safnið. Virkni safngests-
ins skiptir heilmiklu máli í safn-
astarfi dagsins í dag en meg-
instoðir safnastarfs eru að safna,
varðveita, rannsaka og miðla. Söfn
gegna mikilvægu hlutverki sem
áhugaverðir staðir til að læra á og
ýta undir skapandi hugsun fullorð-
inna sem og barna. Fræðsla eða
miðlun á safni nær til alls þess
sem hægt er að nema á safni –
sjónrænt, vitrænt og út frá tilfinn-
ingum. Fræðsla getur verið í formi
ánægjulegrar upplifunar til dæmis
gegnum leik eða uppgötvun á ein-
hverju sem bætir við fyrri þekk-
ingu safngestsins. Þessa þekkingu
er ekki auðvelt að mæla en ljóst er
að gleði og ánægja eru lykilþættir
í að kveikja og viðhalda áhuga.
Klisjan um að söfn séu leiðinleg og
fyrir útvalda er á misskilningi og
vanþekkingu byggð. Söfn eru fyrir
alla hvort sem um er að ræða
listasöfn, minjasöfn, vísindasöfn,
barnasöfn eða náttúruminjasöfn.
Maður þarf ekki að vera sérfræð-
ingur til að njóta þeirra.
Skoða minna
í einu en koma oftar
Börn læra gjarnan með því að
komast í snertingu við raunveru-
lega hluti og með því að fá tæki-
færi til að prófa sig áfram. Í fyrstu
mætti ætla sem svo að söfn væru
þar með ekki ákjósanlegir staðir
fyrir barnafjölskyldur því að þar
gildir yfirleitt sú regla að ekki má
snerta myndir eða muni. Gald-
urinn við ánægjulega safnheim-
sókn með börnum felst einmitt í að
gefa sér tíma til að skoða það sem
vekur þeirra áhuga – leyfa þeim
að ráða og ræða málin. Það má til
dæmis hugsa sér að velja hlut á
sýningu með því að lýsa honum
með orðum (fyrst það má ekki
snerta) og fá aðra fjölskyldu-
meðlimi til að finna hlutinn sam-
kvæmt lýsingunni. Í slíkri upplifun
getur skapast dýrmætt rými til að
ræða saman og takast á við sam-
eiginlegt verkefni á jafnrétt-
isgrundvelli því reglan gildir ekki
bara yfir börn heldur alla safn-
gesti. Það kostar yfirleitt ekkert
að fara saman á safn og oft er boð-
ið upp á metnaðarfulla dagskrá
sem hægt er að kynna sér á
heimasíðum safnanna. Þá er ráð að
skoða minna í einu og koma heldur
oftar. Þannig verður safn virkur
vettvangur fyrir alla.
Hvað er svona
skemmtilegt við safn?
Í Listasafni Reykjavíkur hefur
verið gefið út fræðsluefni sem ber
yfirskriftina Hvað er svona
skemmtilegt við safn? Leiðangur
fyrir börn og fullorðna í fylgd með
þeim. Þar er til dæmis útskýrt af
hverju það má ekki snerta lista-
verk og spekúlerað í þýðingu þess
að safna einhverju. Þá er boðið
upp á spurningaleiðangur sem
hægt er að styðjast við þegar sýn-
ing er skoðuð. Fræðsluefninu
fylgir gríma ofursafngestsins en
hugsunin snýst um að virkja safn-
gesti til að rýna betur í listaverk,
teikna jafnvel, gefa verkum nýjan
titil og fá þannig meira út úr
heimsókninni. Þessa aðferð má
nota á hvaða safni sem er því gildi
safnheimsókna fyrir fjölskyldur
snýst um að gefa sér tíma saman
og læra jafnvel eitthvað í leiðinni.
Gildi safnheimsókna
fyrir fjölskylduna
Alma Dís Krist-
insdóttir fjallar um
heimsóknir á söfn
Alma Dís Kristinsdóttir
» Söfn eru fyrir alla
hvort sem um er að
ræða listasöfn, minja-
söfn eða náttúruminja-
söfn. Maður þarf ekki að
vera sérfræðingur til að
njóta þeirra.
Höfundur er menntunarfræðingur
og starfar við safnfræðslu.
ÉG sem skrifa þess-
ar línur er afar ósátt
við þá ákvörðun for-
svarsmanna Samfylk-
ingar og Framsóknar í
Grindavík, að reka Ólaf
Örn Ólafsson, bæj-
arstjórann okkar, á
miðju kjörtímabili.
Hún er oft óskiljanleg
þessi tík – pólitík. Hvernig má það
vera að Jóna Kristín geti komið
svona fram? Sjálf vann ég að því að
hún yrði presturinn okkar og svo
sannarlega var þessi kona elskuð og
virt af sóknarbörnum sínum.
Við, flestallir Grindvíkingar, kom-
um af fjöllum, við vissum ekki betur
en samstarfið gengi bara nokkuð vel.
Sjálf var ég stödd í sundlaug Grinda-
víkur þegar ég fékk fréttirnar og
varð þá að orði: „Mikil eru nú vand-
ræðin í henni Reykjavík.“ Það
hvarflaði ekki að mér að meirihlutinn
í Grindavík væri fallinn. Við sem
fylgjumst með bæjarmálunum hér
vitum oftast af stöðu okkar, t.d. í
peningamálunum. Ólafur Örn bæj-
arstjóri hefur svo sannarlega unnið
vinnuna sína vel, það hefur Jóna
Kristín, oddviti Samfylkingar alla
vega látið hafa eftir sér í viðtölum.
Auðvitað eru ekki allir sammála! Ég
spyr, hvað er að stjórna býsna stóru
samfélagi eins og Grindavík? Að
sjálfsögðu eru einhverjir ekki sáttir.
Sjálf hef ég þá reynslu að reka stórt
heimili hér áður fyrr og vil meina að
eitthvað séu þessi mál skyld. Ekki
voru börnin mín alltaf sátt þegar ég
setti hnefann í borðið og sagði þeim
að hlýða! Í síðustu kosningum til
bæja og sveita ætlaði Samfylkingin í
Grindavík sér stóra hluti. Jóna Krist-
ín hætti að vera sálusorgarinn okkar
og valdi pólitíkina. Sumir vilja meina
að hún hafi strax þá haft augastað á
bæjarstjórastólnum en Samfylkingin
galt afhroð miðað við það sem lagt
var upp með en flokkurinn hafði
stefnt á hreinan meirihluta eða 4
menn kjörna en fékk bara áfram 2
menn. Mér finnst þetta alltof dýru
verði keypt hjá nýjum meirihluta að
henda rúmum 20 millj-
ónum í þennan leik fyr-
ir utan að þurfa kaupa
húsið af fyrri bæj-
arstjóra.
Nýr meirihluti skuld-
ar Grindvíkingum skýr-
ingu á því út af hverju
ekki var hægt að notast
við Ólaf Örn áfram í
sæti bæjarstjóra út
þetta kjörtímabil,
kannski sérstaklega í
ljósi þess að Jóna
Kristín fór fögrum orð-
um um störf hans fyrir Grindavík-
urbæ. Sömuleiðis má kannski líka
spyrja um skýringu þess að boði Sig-
mars Eðvarðssonar, oddvita sjálf-
stæðismanna um að stíga frá borði
grindvískra bæjarstjórnarmála til að
bjarga meirihlutarsamstarfi, var
ekki tekið.
Forsvarsmenn Framsókn-
arflokksins eru að sjálfsögðu ofsa-
kátir því þeir lentu úti í horni í síð-
ustu samningum um bæjarstjórn en í
lok þessara skrifa vil ég leyfa mér að
vitna í orð ágæts framsóknarmanns
sem varð afar ósáttur þegar Einar
Njálsson var á sínum tíma ekki end-
urráðinn og Ólafur Örn hreppti
hnossið en fyrir ráðningu Einars var
Jóni Gunnari Stefánssyni sparkað.
Ég þykist vita, Jóna Kristín, að þú
kunnir manna best í bæjarstjórninni
að vitna í Biblíuna og segi því eins og
framsóknarmaðurinn góði forðum
sagði: „Faðir! Fyrirgef þeim því þeir
vita ekki hvað þeir gjöra.“
„Faðir! Fyrirgef þeim því þeir
vita ekki hvað þeir gjöra“
Birna Óladóttir
skrifar um
bæjarpólitíkina
í Grindavík
»Mér finnst þetta allt-
of dýru verði keypt
hjá nýjum meirihluta að
henda rúmum 20 millj-
ónum í þennan leik fyrir
utan að þurfa að kaupa
húsið af fyrri bæj-
arstjóra.
Birna Óladóttir
Höfundur er húsmóðir í Grindavík.
Á ÍSLANDI fæðast
árlega rúmlega 4000
börn og við fæðingu
þeirra er alltaf ljós-
móðir. Oftast tekur
hún á móti barninu en
jafnvel þegar erfiðlega
gengur og þörf er á
læknisfræðilegri hjálp,
sogklukku eða keis-
araskurði, þá fylgir
hún konunni á leið-
arenda í fæðingunni.
En það er löngu áð-
ur sem ljósmóðir hefur
komið við sögu. Und-
anfari fæðingarinnar
er meðgangan.
Í allt að hálft ár áð-
ur en að fæðingu kem-
ur hefur konan og fjöl-
skyldan öll notið
þjónustu ljósmóður
meðan á meðgöngunni
stendur. Á flestum
heilsugæslustöðvum
eru starfandi ljósmæður sem sjá um
meðgönguverndina eins og kveðið er
á um í reglugerð. Ljósmæður eru
sérmenntaðar í öllu sem við kemur
eðlilegri meðgöngu, fæðingu og
sængurlegu og eru einnig þjálfaðar í
að greina snemma hvenær eitthvað
er óeðlilegt, meta hversu alvarlegt
það er og vita hvert skal leita.
Viðkvæmur tími
Meðganga er náttúrulegt ferli en
jafnvel hjá heilbrigðri konu er hún
viðkvæmur tími þar sem margt
breytist bæði í líkama og sál og jafn-
vel félagslega. Hjá konu þar sem
eitthvað bjátar á er það oft álagstími
þar sem sérhæfðs eftirlits og stuðn-
ings er þörf.
Konur í mikilli áhættu eru í skoð-
un á Landspítalanum en aðrar konur
eru í skoðun á heilsugæslunni. Þang-
að koma allar heilbrigðar konur, en
líka þær sem hafa væga áhættu og
þurfa aukið eftirlit.
Þar kemur þekking og sérhæfing
ljósmæðra til kastanna að greina
hvenær út af bregður.
Þar sem ljósmæður eru
líka hjúkrunarfræð-
ingar hafa þær mennt-
un og oft reynslu hvað
varðar sjúkdóma og
aðra þætti sem ógna
heilbrigði móður og
barns. Ábyrgð þeirra er
mikil og þær standa
undir henni þar sem
þær hafa sótt sér þekk-
ingu þar sem best verð-
ur á kosið.
Forvarnir
Forvarnir eru mikið í
umræðunni dag. Það er
ekki síst það sem ljós-
mæður í með-
gönguvernd eru að
vinna við, forvarnir sem
er ætlað að koma í veg
fyrir að eitthvað fari úr-
skeiðis í meðgöngunni
og fæðingunni. Lögð er
áhersla á að upplýsa
verðandi foreldra um
heilbrigt líferni, hvern-
ig best er stuðlað að
heilbrigði vaxandi fóst-
urs og hvernig draga
má úr skaðlegum áhrifum áhættu-
þátta ef einhverjir eru. Þegar vanda-
mál kemur upp skiptir sköpum að
finna það nógu snemma svo hægt sé
að bregðast við á réttan hátt. Þannig
tryggjum við að ný manneskja njóti
besta atlætis frá upphafi.
Að gera kröfur
Miklar kröfur eru gerðar til ljós-
mæðra hvað menntun varðar. Ljós-
mæður skorast ekki undan þeim
eins og sjá má á aðsókn í námið þar
sem færri komast að en vilja. Það
blasir hins vegar við að eftir langt og
strangt nám að ekki er komið til
móts við kröfur um jafnrétti í laun-
um, hvorki hvað varðar lengd náms
né ábyrgð í starfi. Hætt er við að
þær sem útskrifast treysti sér ekki
til að vinna við fagið vegna þessa. Nú
er komið að ljósmæðrum að gera
kröfur, tímabærar og sanngjarnar.
Ljósmæður
í meðgönguvernd
Solveig Jóhanns-
dóttir lýsir starfi
ljósmæðra sem vilja
jafnrétti í launum
Solveig Jóhannsdóttir
» Ljósmæður
sinna
umönnun verð-
andi foreldra í
allt að hálft ár
fyrir fæðingu
barns. Þetta er
mikilvægur og
viðkvæmur tími
í barneign-
arferlinu.
Höfundur er ljósmóðir, vinnur á
Heilsugæslunni Efra-Breiðholti og
við heimaþjónustu.