Morgunblaðið - 18.07.2008, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. JÚLÍ 2008 25
maður fróðari og víðsýnni af hans
fundi.
Bergsteinn tók miklu ástfóstri við
heimahaga forfeðra sinna, Árgils-
staði og vildi dvelja þar öllum stund-
um. Strax í æsku heyrði maður hann
segja frá ævintýralegri hesta-
mennsku hans þar, því hann dvaldi
þar öll sumur strax og hann hafði
aldur til.
Seinna byggði hann þar sumarbú-
stað og ræktaði skóg. Þarna var
mjög góð aðstaða fyrir hestana og
leikvöllur fyrir barn og barnabörn
þeirra hjóna Bergsteins og Mörtu.
Þarna undi hann sér best. Þegar
hann var spurður hvort hann vildi
farga þessum stað svaraði hann að
alveg eins væri hægt að rífa úr hon-
um hjartað. Það voru því sterk örlög
sem réðu því að hann skyldi mæta
skapara sínum á þessum stað.
Jóhann J. Ólafsson.
Heiðursmaðurinn Bergsteinn Giz-
urarson er fallinn frá. Voru það
snögg og ótímabær umskipti. Mér er
minnisstætt, þegar Marta systur-
dóttir mín kom fyrst með þennan
unga mann í heimsókn til okkar. Þá
upphófust kynni, sem áttu eftir að
standa lengi og vera með mestu
ágætum. Bergsteinn nam verkfræði
og hafði alla tíð skarpa þekkingu á
gerð bygginga. Var hann skipaður
brunamálastjóri og gegndi því starfi
fram til ársins 2001.
Auk embættisvinnu sinnar átti
Bergsteinn fjölda áhugamála. Hann
var starfsglaður maður, og var ein-
staklega hjálplegur, fróðleiksfús og
uppfinningasamur.
Mér er í minni þegar við hjónin
vorum veðurteppt vegna fannfergis
eina páskahelgi í sumarhúsi okkar
við Laxfoss í Borgarfirði. Þá komu
þau Marta og Bergsteinn akandi frá
Reykjavík til að bjarga okkur. Fönn-
in var þá svo mikil, að hægt var að
fara á skíðum niður fossinn í Norð-
urá. Bergsteinn átti froskbúning og
hóf að kenna Sigrúnu konu minni
köfun. Var jafnvel kafað í hylji árinn-
ar og synt innan um laxinn. Berg-
steinn eignaðist gúmmíbát og sigldi
víða um sjó og vötn á þeirri fleytu. Á
seinni árum lagði hann og Marta í
lengri siglingar um heimshöfin, og
þá tókst Bergsteini jafnvel einnig að
kafa við Risarifið í Ástralíu.
Bergsteinn undi frístundum sín-
um á Árgilsstöðum, ættaróðali fjöl-
skyldunnar. Var hann áhugasamur
um skógrækt og tókst mjög að bæta
um skógarreiti jarðarinnar. Þar áttu
þau hjón hesta, og ferðuðust á þeim
víða um uppsveitir Rangárvalla. Var
Bergsteinn þar þaulkunnugur öllum
staðháttum. Þarna voru söguslóðir
Njálu. Var það vafalaust kveikja
þess, að Bergsteinn tók að kanna
sögu beinhringsins alkunna, sem
fannst við Knafahóla á átakastað
Gunnars á Hlíðarenda og bræðra
hans við óvinaflokk.
Safnaði Bergsteinn miklum upp-
lýsingum um boga og fleiri vopn
landsmanna og skráði um það efni
fróðlega bók, sem enn er í handriti.
Sagði hann frá þessum merku rann-
sóknum sínum víða á félagsfundum,
og þótti mönnum mjög áhugavert að
hlýða á frásagnir hans. Einnig var
Bergsteinn búinn að viða að sér mikl-
um fróðleik um uppruna Íslendinga,
og átti um það efni gott ritsafn.
Bergsteinn var stöðugt með ein-
hver ný viðfangsefni á prjónunum.
Hann hafði nú síðla sumars undirbú-
ið siglingu á konunglegu lystiskipi
allt til Svartahafsins á fornar slóðir
norrænna manna. Nú er för Berg-
steins heitið á aðrar og fjarlægari
brautir. Við söknum góðs vinar og
ferðafélaga. Við Sigrún vottum
Mörtu og öðrum nánum aðstandend-
um djúpa samúð.
Sturla Friðriksson.
Fyrst hitti ég Bergstein fyrir nær
50 árum uppi á Kaldadal. Ég og fjöl-
skylda mín vorum þar á ferð og
þurftum yfir brúarlausa á að fara í
sama mund og Bergsteinn og hans
fjölskyldu bar þar að. Ég man nú
ekki lengur hvorum bílnum hlekktist
á í ánni en vandamálið var fljótlega
leyst, því allir virtust þekkjast sem í
bílunum voru og því sjálfsagt að
hjálpast að.
Þegar Bergsteinn kom að háskól-
anum í Berkeley, kynntist hann Vig-
fúsi bróður mínum og þeirra vinátta
entist meðan báðir lifðu. Þeirra
áhugamál voru oft hin sömu: skóg-
rækt, verkfræði, hestar, Ísland.
Bergsteinn var eins konar Rena-
issance-maður – svo vítt var hans
sjónarsvið og viðfangsefni mörg. Það
var alltaf gaman að fá upphringingu
frá honum og heyra hvað var nýtt frá
hans sjónarhóli, hvort sem var þró-
um norrænna nafna í erlendum
tungumálum eða athuganir hans á
forsögu Íslands svo eitthvað sé
nefnt.
Þegar bróðir minn dó og æ síðan
var hann mér sem besti bróðir. Börn-
in mín kynntust Íslandi gegnum
þessa ágætu fjölskyldu. Og við eig-
um honum og Mörtu svo miklu meir
að þakka en við getum launað.
Nú er hann horfinn okkur. Ég vil
gjarnan sjá í huga mér gömlu vinina
tvo hittast einu sinni enn á einhverju
undralandi þar sem eru fagrar auðn-
ir og úfin fjöll – kannski ein lítil
Cessna-flugvél – góðir hestar. Þeir
geta þá í góðu tómi skyggnst um
hugarheim mannkyns svo langt sem
nokkur glæta nær.
Við sendum þessum trausta góða
vini hinstu kveðjur.
Við vottum fjölskyldu Bergsteins
hjartanlega samúð.
Inga, Kristín og Tom.
Í september 1956 hòfu 15 ungir
menn nám við verkfræðideild Há-
skóla Íslands. 8 þessara ungu manna
áttu eftir að bindast vináttuböndum
sem ekki hafa rofnað síðan.
Eftir verkfræðinámið, sem lauk
við Danmarks Tekniske Højskole í
Kaupmannahöfn dreifðist hópurinn
vítt um heim, en alltaf var tími þegar
fundum bar saman að setjast á góðra
vina fund og minnast námsáranna og
allra þeirra skemmtilegu atvika og
stunda sem við áttum saman.
Við komuna til Kaupmannahafnar
kom í ljós að þessi 8 manna hópur var
hávaxinn nokkuð, meðalhæð 190 cm,
og var af sumum talinn fyrirferðar-
meiri en flestir aðrir. Festist því
nafnið „Groddarnir“ við hópinn.
Einn þessara ungu manna var
Bergsteinn Gizurarson, sem lést 9.
júlí sl., langt um aldur fram. Berg-
steinn starfaði sem verkfræðingur
allan sinn starfsaldur og síðast en
ekki síst sem brunamálastjóri þar til
hann lét af störfum árið 2000.
Bergsteinn var mjög hæfur verk-
fræðingur og hugsandi og ábyrgur
maður og sá á stundum lausnir og
möguleika sem öðrum hafði yfirsést,
eða ekki þorað að bera á borð. Hann
var þá gjarnan óhræddur að halda
sínum skoðunum til streitu, hvort
sem það truflaði kerfið eða pólitíska
vildarmenn. Stóð því á stundum styr
um hann sem opinberan starfsmann.
Bergsteini hlotnaðist sú hamingja
að kvænast Mörtu Bergman sem
reyndist honum traustur lífsföru-
nautur og féll ljúflega inn í vinahóp
okkar. Með henni átti hann soninn
Gizur og urðu barnabörnin honum
sérstaklega kær.
Í frístundum sínum átti Berg-
steinn mörg áhugamál, sem gripu
hann föstum tökum. Hann gerði at-
huganir og uppgötvanir sem vöktu
athygli fræðimanna.
Hann gerði sér grein fyrir að
hringur, sem fannst við fornleifa-
gröft í Rangárþingi, hafði verið not-
aður við bogfimi og færði rök fyrir að
menn á borð við Gunnar á Hlíðar-
enda hefðu notað slíka hringi og
skotið með bogum af sérstakri gerð,
mun öflugri en venjulegir bogar.
Hann var hafsjór af fróðleik um
Njálu og Njáluslóðir enda lágu ræt-
ur hans í Rangárþingi. Hann var
óspar á að fræða aðra um þessi mál
og tók þá gjarnan með boga af þess-
ari sérstöku gerð og sýndi bogfimi
sem af bar.
Bergsteinn var mjög ættfróður og
hafði, löngu áður en Íslendingabók
hin nýrri kom fram, rakið ættir sínar
til fornkonunga. Þegar við vinirnir
hittumst, hafði hann margoft upp-
götvað ný ættartengsl og skyldleika
okkar á milli.
Búskapur var alla tíð mikið áhuga-
mál Bergsteins, það hæfði vel áhuga
hans á hestum og reiðmennsku, en
síðustu árin hafði hann um 40 hesta á
fóðrum. Margar af sínum bestu
stundum átti hann með hestunum
sínum.
Ljósmyndun stundaði Bergsteinn
af sannri fagmennsku og var viður-
kenndur hirðljósmyndari okkar
Groddanna. Hann tók meðal annars
gamlar myndir og færði til betri veg-
ar með því að bæta inn á þær Grodd-
um sem ekki höfðu verið til staðar við
myndatökuna, mönnum til ómældrar
ánægju.
Þótt Bergsteinn væri ekki trú-
maður var hann sannfærður um að
annað líf tæki við af þessu lífi.
Við þökkum Bergsteini trausta
vináttu og ótal góðar samverustund-
ir, um leið og við sendum Mörtu, Giz-
uri og fjölskyldum þeirra okkar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Að lokum kveðjum við Bergstein
með orðum Ólafs Jóhanns Sigurðs-
sonar:
Hræddist ég fákur bleika brá,
Er beizlislaus forðum gekkstu hjá.
Hljóður spurði ég hófspor þín:
Hvenær skildi hann vitja mín.
Loks þegar hlíð fær hrím á kinn.
Hneggjar þú á mig, fákur minn.
Stíg ég á bak og brott ég held,
Beint inn í sólarlagsins eld.
Hilmar og Ragnhildur,
Jóhann Már og Sigrún,
Jón Birgir og Steinunn,
Jónas og Kristín,
Ólafur og Gerða,
Sigfús og Svava.
Stúdentahópurinn frá MR 1956 er
farinn að grisjast. Við þykjumst þó
enn í fullu fjöri og okkur bregður
þegar fjölmiðlar segja okkur á átt-
ræðisaldri. Bergsteinn bjóst við að
lifa ein tuttugu ár enn, en enginn veit
sína ævina fyrr en öll er. Ég kynntist
Bergsteini í unglingaskóla og við
vorum bekkjarfélagar 4 ár í MR og
síðan 3 ár í verkfræðideild HÍ. Við
áttum oft samleið úr og í skóla og
tengdumst vinarböndum sem héldu
alla ævi. Bergsteinn var sterkur
námsmaður og glöggur. Þeir eigin-
leikar nýttust honum vel í fjölbreytt-
um verkfræðistörfum og síðast sem
brunamálastjóri. Hann var réttsýnn
embættismaður en fastur fyrir ef
honum þótti þörf á. Kannski verða
það hins vegar tómstundastörf hans
sem lengst halda nafni hans á lofti.
Þar ber hæst merkilegar rannsóknir
hans á skotbogum og hugmyndir um
bogfimi á söguöld. Bergsteinn þekkti
söguslóðir Njálu við Rangá betur
flestum mönnum. Fjölskyldan átti
bústað í landi Árgilsstaða í Hvol-
hreppi og þar dvaldi Bergsteinn
löngum við reiðmennsku og skóg-
rækt. Þar bar lát hans að með óvænt-
um hætti.
Við bekkjarsystkinin söknum góðs
vinar og vottum Mörtu, Gizuri,
barnabörnum og fjölskyldu allri
dýpstu samúð.
Sveinbjörn Björnsson.
Sérhver einstaklingur kynnist
mörgum öðrum á lífsleiðinni. Af
þeim eru flestir venjulegir, sumir að
vísu lítt viðkunnanlegir, en aðrir ein-
staklega vandaðir, heilsteyptir og
heiðarlegir. Bergsteinn heitinn var í
þeim síðasttalda hópi. Þannig ein-
staklinga vill maður þekkja meðan
ævi beggja endist til. Þegar Marta
frænka mín kom og kynnti sinn til-
vonandi eiginmann fyrir mér og
konu minni, vissum við lítið annað en
að hann væri verkfræðingur sem
stundað hefði bæði flug og köfun.
Það má segja að þetta hafi verið
táknrænt fyrir Bergstein, það er að
hafa víðfeðman áhuga á öllu mann-
legu athæfi sem áhugavert getur tal-
ist. Strax við fyrstu kynni féll okkur
hjónum vel við hann og sama gilti
fyrir aðra í fjölskyldunni. Þegar árin
liðu kynntumst við fleiri góðum kost-
um hans. Hann var hreinskilinn og
hreinskiptinn í öllum sínum mann-
legu samskiptum. Tvískinnung og
hræsni átti hann erfitt með að þola.
Staðfastur var hann í skoðunum en
rökstuddi þær vel. Á meðan fjöl-
skyldur okkar bjuggu um þónokkurt
skeið sitt í hvoru landi og á uppvaxt-
arárum barnanna hittumst við ekki
oft, en seinni árin er börn voru flutt
að heiman og minni starfserils gætti
hjá báðum urðu samskipti okkar aft-
ur tíðari. Leiddi þetta meðal annars
af sér skemmtilegan spilaklúbb. Fór-
um við hjónin í siglingar með Berg-
steini og Mörtu ásamt góðum vinum
þeirra sem við kynntumst. Á ferðum
okkar erlendis reyndist Bergsteinn
margfróður um lönd og lýði. Hann
hafði og mikinn áhuga á og vissi mik-
ið um miðaldasögu Evrópu. Jafn-
framt ferðuðumst við saman víða
hérlendis. Bergsteinn reyndist þá
ekki síður fróður um eigið land og
sögu þess. Enn ein ferðin var á döf-
inni er hann féll svo skyndilega frá.
Hér hef ég lítið minnst á faglegan
feril Bergsteins, en aðrir munu
áreiðanlega gera því efni góð skil. Í
stuttu máli má segja að hann hafi
verið góður verkfræðingur sem vann
vel að sínum verkefnum. Hann vann í
fyrstu fyrir varnarliðið á Keflavíkur-
flugvelli og þarnæst hjá borgarverk-
fræðingi Reykjavíkur. Að loknu
framhaldsnámi við Kaliforníuháskól-
ann í Berkley vann hann aftur um
sinn hjá varnarliðinu en síðan hjá
Rafmagnsveitum ríkisins. Einnig
vann hann hjá Hafnarmálastofnun
og var síðan skipaður brunamála-
stjóri ríkisins og sinnti því starfi þar
til að starfsferli hans lauk. Því miður
entist honum ekki aldur til njóta eft-
irlaunaáranna lengi með sín mörgu
áhugamál, en þeirra á meðal má
einnig telja hestamennsku og skóg-
rækt. Hann undi sér vel á Árgilsstöð-
um þar sem hann sinnti hvoru
tveggja af elju. Hann var atorkusam-
ur í öllu er hann tók sér fyrir hendur.
Með Bergsteini er genginn góður fé-
lagi og drengur góður.
Ég og fjölskylda mín vottum
Mörtu og Gizuri og öðrum aðstand-
endum innlega samúð okkar.
Ágúst Valfells.
Andlát Bergsteins Gizurarsonar
kom á okkur eins og högg. Hann sem
var svo hraustur og stæltur, með nú-
tíðina fulla af verkefnum og framtíð-
ina fulla af áformum. Kynnin af
Bergsteini eru orðin löng. Þau teygja
sig aftur til sumarsins 1961 er tvær
íslenskar menntaskólastúlkur áttu
leið um París og umhyggjusamur
kennari á Íslandi hafði fengið ís-
lenska Parísarstúdenta til að taka á
móti okkur og lóðsa um heimsborg-
ina. Bergsteinn var þarna í fríi og
slóst í hópinn. Síðar átti hann oft eft-
ir að rifja upp úttekt stúdentanna á
þessum tveimur yngismeyjum, bæði
varðandi útlit og gáfnafar.
En eiginleg kynni urðu ekki fyrr
en hann hitti Mörtu frænku mína og
vinkonu og þau giftu sig sumarið
1966. Bergsteinn var um margt
merkilegur maður. Á yfirborðinu gat
hann verið hrjúfur og þrjóskur, en
engum sem kynntist honum duldist
að undir sló mjúkt og hlýtt hjarta
skarpgreinds manns, sem breiddi sig
út yfir þá sem á honum þurftu að
halda. Það þekkja vinir hans, vensla-
fólk og barnabörnin. Sambandið við
barnabörnin var alveg einstakt.
Hann var bæði afi og félagi og alltaf
til þjónustu reiðubúinn. Þegar Gizur
og Bylgja fóru í eins vetrar fram-
haldsnám til London fór afinn út til
nokkurra vikna dvalar til að passa
nafna sinn meðan Þórunn María var í
skólanum. Er Bergsteinn kom heim
að þessum vikum loknum sagði hann
með stolti og hlýjum brosglampa í
augum: „Hún vill fá mig aftur.“
Tengdadóttirin vildi sem sagt fá
tengdapabba, sem hún sagði reyndar
besta afa í heimi, til áframhaldandi
barnagæslu og það voru meðmæli
sem afinn kunni að meta. Í Lund-
únadvölinni óx naflastrengur á milli
þeirra nafnanna. Eftir 40 ára meiri
eða minni samfylgd er margs að
minnast, en nærtækust er minning
síðustu 15 ára, frá því spilaklúbbur-
inn var stofnaður. Fimm frænkur og
vinkonur, þar á meðal Marta, fóru að
feta sig eftir bridsbrautinni. Fljót-
lega fengu eiginmennirnir að koma
með og bridskvöldin urðu öllum til-
hlökkunarefni. Rúbertunum fór
fækkandi en umræðurnar lengdust,
því það þurfti að fara yfir stjórnmál-
in, orkumálin, menningarmálin,
segja ferðasögur og gera ferðaplön
og auðvitað fengum við að fylgjast
með stórmerkilegum rannsóknum
Bergsteins á boganum góða. Myndin
af Bergsteini með bogann spenntan
á pallinum við sumarbústaðinn og
trjáræktina allt um kring er mynd
sem við munum varðveita í hugum
okkar.
Far vel, vinur.
Samúð okkar er hjá fjölskyldunni.
Þórdís Árnadóttir,
Ingvar Birgir Friðleifsson.
Ég kynntist Bergsteini fyrir um
það bil 25 árum þegar Marta, kona
hans, og Kirsten, kona mín sem lést
fyrir mörgum árum, voru saman í
námi í Háskóla Íslands. Fljótlega
tókst mikil vinátta með fjölskyldun-
um.
Eitt helsta áhugamál Bergsteins
voru fornfræði, uppruni Íslendinga
og Íslendingasögur, einkum þó
Njála. Sumarbústaður þeirra Mörtu
stendur á bökkum Rangár, við hólinn
þar sem talið er að frægt og afdrifa-
ríkt hestaat Gunnars á Hlíðarenda
og Starkaðarsona hafi farið fram.
Við Rangá, þar sem svokallaður
Knafahólabardagi Njálu á að hafa
farið fram, fannst fyrir löngu bein-
hólkur sem á voru skorin ýmis tákn.
Mönnum var það lengi ráðgáta hvaða
hlutverki hólkurinn hefði gegnt.
Bergsteinn taldi víst að um væri að
ræða hring til að hlífa þumalfingri
þegar stór og stífur bogi er spenntur
og að táknin væru mið.
Bergsteinn lét smíða boga, eins og
hann taldi Gunnar á Hlíðarenda hafa
átt og eru enn notaðir víða um heim.
Hann sýndi bogann og langdrægni
hans, meðal annars á Njáluráðstefnu
nýlega.
Bergsteinn kunni Njálu utan að og
Gunnar var hans hetja. Það var gam-
an að fara með honum ríðandi upp
með Rangá og hlusta á lýsingar hans
á tengingu landslags og sögu.
Bergsteinn lést í útreiðartúr við
Rangá á fegursta degi sumarsins.
Kannski hefur ein af síðustu hugs-
unum hans, er hann hné til moldar,
verið: Nú er ég á leið til fundar við
Gunnar á Hlíðarenda.
Ég er þakklátur fyrir að hafa átt
Bergstein að vini. Við Ragnhildur
vottum Mörtu, Gizuri, Bylgju og
börnunum okkar dýpstu samúð.
Eggert Briem.
Elsku afi, ég vona að þér líði
vel uppi hjá Guði. Lífið sem
ég fékk að lifa með þér var
frábært og skemmtilegt.
Takk fyrir að vera svona
góður við mig, ömmu og fjöl-
skylduna mína. Ég naut þess
vel að vera með þér á hest-
baki og alltaf þegar þú varst
með mér.
Þín,
Þórunn.
HINSTA KVEÐJA
 Fleiri minningargreinar um Berg-
stein Gizurarson bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.