Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1942, Blaðsíða 36

dregur balana að og frá. Á síðustu uppistöðu
línunnar er sett bauja með ljósi á. Hún er dýrð-
lingur þess er fær í sinn hlut að vaka næstu
klukkutíma. Hana verður hann að passa, en oft
er það illt verk í stormi og hríð. Að týna bauju
með Ijósi þykir hin mesta hneisa, og getur líka
orðið til hins mesta tjóns.
Hakað af línunni.
Með birtingu er byrjað að draga, þá verða
allir að vera á dekki. Ef afli er ekki meiri en
í meðallagi hafa menn tíma til að skjótast nið-
ur í hásetaklefa til þess að fá sér hressingu, og
Skipstjórinn til að spjalla í talstöðina við kunn-
Á lieimleið í SV-roki, með góðan afla.
ingjana um fiskiríið. Þess munu dærni,, að
minna hafi fiskast „í talstöðina“ en á lóðina,
sbr. Sjómannadagskvæðin síðustu. Þegar búið
er að draga er tafarlaust haldið heimleiðis. Þeg-
ar heim er komið er aflanum skipað upp. Oft
er þröngt á þingi í höfninni í Keflavík og að-
koman oft næsta ömurleg, því að hafnarskil-
yrði eru með afbrigðum vond. Þegar búið er
að koma aflanum á land er venjulega kominn
tími til að róa að nýju og oft missa menn af
„tímanum“ sökum þess hve skilyrðin til lönd-
unar eru vond. Ól. Ól.
Flestir sjómenn kannast við hinn gamla sið
„að slá glas“, en fæstir munu þó hafa gert sér
ljósa grein fyrir meiningu sjálfs orðalagsins,
heldur álíta að hér sé aðeins um einhverja af-
bökun úr erlendum málum að ræða. Svo er þó
ekki, því að uppruna til sýnir orðalagið verkn-
aðinn mjög blátt áfram, — en uppruni þess er
í stuttu máli þannig:
Fyrr á tímum, þegar fyrst var farið að nota
tímamæla um borð í skipum, voru það hin svo-
nefndu stundaglös, sem flestir þekkja af af-
spurn. Stundaglös þessi voru þannig gerð, að
sandur, sem var í öðrum enda glassins, rann
niður í hinn endann á hálfri klukkustund, en
þá varð að snúa glasinu við, til þess að geta
mælt lengd næsta hálftíma og svo koll af kolli.
Á þeim tímum var almennt notuð um borð í
skipum hin svonefnda f jögurra-stunda vaka, og
voru vökuskiftin kl. 4, 8 og 12, jafnt á nóttu
sem degi.
Til þess að mæla vökulengdina voru stunda-
glösin notuð, og komst þá sá siður á, að slá eitt
högg á skipsklukkuna fyrir hvert skifti, sem
stundaglasinu var snúið við, þ. e. a. s. fyrir
hvern hálfan tíma, sem liðinn var af vökunni.
Þetta var kallað „að slá glas“, og svo er það
enn. Á þennan hátt urðu því höggin tvö þeg-
ar liðin var ein klukkustund, þrjú eftir hálfa
aðra stund o. s. frv. þar til þau voru orðin 8 —
„átta glös“ — í vokulokin. Var þá byrjað á nýj-
an leik og haldið þannig áfram vöku eftir vöku.
Til þess að gera „glasið“ greinilegra vont svo
höggin slegin saman tvö og tvö fyrir hvern
liðinn klukkutíma, á sama hátt og þau eru
enn slegin þann dag í dag. P. S.
36
VIKINGUR