Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1957, Qupperneq 31

hafði að segja. Það var ameríski
ræðismaðurinn í Frakklandi, Ar-
on Vail. Vail taldi Fitch á að
koma til Parísar og sýna far-
kostinn á Signu. Fitch fór að
orðum hans og tók sér ferð á
hendur til Parísar 1793. En
óheppnin elti hann, því að Lúð-
vík XVI var nýfallinn fyrir fall-
öxinni, og í því blóðbaði, sem
þá ríkti í París, hafði ekki nokk-
ur sála áhuga á leikfangi eins og
skipi, sem gat siglt fyrir gufu-
afli upp Signu.
Fitch var nú orðinn 51 árs
að aldri og bugaður af mótlæti.
Hann fór til Ameríku aftur og
vann nú um hríð í skipasmíða-
stöðvunum í Boston. Síðan fór
hann til New York, fótgangandi.
Hann tók þar að vinna að og full-
gerði lítinn bát, sem var með
skrúfu eins og tíðkast nú í öll-
um skipum, allt frá smáskipum
til stórra hafskipa. En menn
veittu þessu ekki athygli frekar
en það væri ómerkilegt leikfang.
Dapur í huga hélt Fitch nú til
Kentucky, þar sem hann hafði
mælt sér út landskika með mik-
illi kostgæfni. Þar biðu hans ný
vonbrigði. Þar voru nýbyggjar
fyrir, sem slegið höfðu eign sinni
á land hans og vildu ekki borga
eyrisvirði til frumeigandans.
í vandræðum sínum sneri
Fitch sér til gistihúsaeiganda
eins í Bardstown, Kentucky með
eftirfarandi tillögu sína: ,,Ég á
nokkra væna landskika hér um
slóðir og mér ríður nú á, að fá
eignarskilríki mín staðfest. Ef
þér viljið veita mér fæði og hús-
næði, meðan ég kem málum mín-
um í lag, skuluð þér fá helming
landeignarinnar“. Gistihúsaeig-
andinn féllst á tilboðið og Fitch
lagði allt kapp á málið og vænti,
að það yrði útkljáð hið bráðasta.
En hann var nú orðinn veikur
maðui', útslitinn og andlega bug-
aður. Hann leitaði læknis, ,sem
gaf honum pillur með fyrirmæl-
um að taka nokkrar þeirra á
dag. Kvöld eitt, árið 1798, safn-
aði Fitch innihaldi pilluglassins
saman og skolaði því niður.
Hann var jarðaður án leg-
steins við Ohiofljótið, sem síðar,
MARGIVTTAN - MEINVÆTTUR SJÓMAAINA
Brezka tímaritið „World Fish-
ing“ birti nýlega grein um mar-
glyttuna, í senn fróðlega og gam-
ansama, og fara hér á eftir glefs-
ur úr henni ásamt ýmsu fleiru
um lifnaðarháttu marglyttunnar.
Versta marglyttuplága, sem ég
hef lent í, segir greinarhöfund-
ur, var á reknetaveiðum við Pet-
<*— -------------- -----------<»>
eða u. þ. b. 40 árum síðar, varð
einhver fjölfarnasta gufuskipa-
ieið heimsins. í herbergi hins
dauða manns fundu menn 3ja
feta langt líkan af gufuvél á hjól-
um með svipuðum brúnum og á
járnbrautarvögnum nútímans, og
bendir það mjög til, að hinn frjói
heili og lögnu hendur Fitch hafi
verið að sýsla við uppfinningar,
rétt fyrir dauða sinn. Hefur hann
e. t. v. séð fyrir tilkomu járn-
brauta engu síður en gufuskipa?
Það má segja að ólán John
Fitch hafi m. a. verið fólgið í
því, að hann hafi verið sem leik-
ari, er birtast átti í síðasta þætti
leikrits, en villst inn á sviðið í
fyrsta þætti. Fyrsti þáttur þessa
leikrits, þáttur hinnar nýju þjóð-
ar sem var að verða til í Ame-
ríku, var með menn eins og Was-
hington, Hamilton og Jefferson
í aðalhlutverkunum og þeir voru
allir önnurn kafnir við að mynda
nýtt lýðræðisþjóðfélag. Engin
þeirra virtist hafa vakandi auga
fyrir nýjungum á sviði sam-
gangna, sem voru þó svo mjög
aðkallandi hinni ungu þjóð til
að halda uppi samgöngum við
hinar miklu, gömlu verzlunar-
þjóðir. Og enginn þeirra renndi
grun í, að meðal þeirra hafði ver-
ið mikill maður, sem var lítils
virtur vegna skilningsleysis
þeirra og svifti sjálfan sig lífi
í gistiherbergi í Kentucky, kal-
inn á hjarta yfir andstreymi
heimsins.
erhead síðla sumars 1928. Það
voru ekki stóru, rauðbrúnu mar-
glytturnar með allt að sex metra
langa eiturþráðaflækju aftur úr
sér, sem algengar eru í Norður-
sjónum, heldur þessar litlu, blá-
hvítu. En stungur þeirra eru
ekki sársaukaminni, og mergðin
var svo mikil, að næstum óger-
legt var að sinna netum. Merki-
legast var, að við sáum ekki mik-
ið af þeim, þegar. við lögðum
netin, en þegar við drógum þau,
sópuðust þær innbyrðis í tuga-
tali. Netin voru slímug af þeim,
og þegar við hristum þau, þyrl-
uðust úr þeim brenniblöðrur,
sem fylltu loftið, settust á hör-
und okkar, og særðu okkur svo,
að okkur lá við hljóðum — end-
urminningin um þá fer enn um
mig eins og hrollur.
Allir, sem fást við rekneta-
veiði ættu að læra að umgangast
marglyttur með tilhlýðilegri virð-
ingu. Það væri ekki svo slæmt,
ef ekki þyrfti að hrista netin
til að losa úr þeim síldina. Hin-
,ar örsmáu brenniblöðrur þyrlast
þá upp eins og ryk og setjast
á hendur og andlit. Þegar bezt
lætur valda þær brunasviða og
kláða í greipunum og upp eftir
handarbakinu. Þegar verst tekst
til lenda þær í augunum og þeirri
kvöl ætla ég ekki að lýsa. Nauð-
synjaverk eins og t. d. það að
kveikja sér í sígarettu eða kasta
af sér þvagi ættu menn að láta
bíða, þegar mikið er af mar-
glyttubroddum í loftinu.
Marglyttan er raunar ein teg-
und af svonefndum hveljum, sem
heyra til þeirri dýrafylkingu, er
holdýr nefnast. Hún nefnist á
latínu Aurelia aurita. Aðrar al-
gengar hveljur eru brennihvelj-
an (Cyanea) og rótarhveljan,
(Rhizoztoma octopus). En í dag-
legu tali eru allar þessar hvelj-
ur nefndar marglyttur. Frá sjón-
231