Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1962, Síða 23

FÉLAGSMÁL
*
Agreiningur út af uppsagnar^
heimild á grundvelli gengis-
breytingagreinar í samningi.
Málsatvikum var skotið til
úrskurðar Félagsdóms. Úrskurð-
ur dómsins er mjög merkilegur
og reyndar alvarleg ábending
til ríkisstjórnar í lýðfrjálsu
landi um að fara varlega í setn-
ingu bráðabirgðalaga og hafa
meira samstarf við launþega-
samtökin en gert var þegar
gerðardómslögin í síldveiðideil-
unni voru sett.
Málsatvik:
14. febr. 1961 gerðu Lands-
samband .íslenzkra útgerðar-
manna og Farmanna- og fiski-
mannasamband íslands með sér-
samning um síldveiðikjör yfir-
manna á bátaflotanum. Samn-
ingurinn átti að gilda til 31.
des. 1961. Yrði honum eigi sagt
upp fyrir þann tíma, framlengd-
ist hann um eitt ár í senn. Upp-
sagnarfrestur var tveir mánuð-
ir, eða 1. nóv. ár hvert.
í samningnum var eftirfar-
andi grein:
„VerSi breyting á lögskráðu
gengi íslenzku krónunnar, er
samningur þessi uppsegjanlegur
rneð eins mánaZar uppsagnar-
fresti“.
Hinn 4. ágúst 1961 var gengi
íslenzku krónunnar lækkað um
11,6%. Hvorki Farmannasam-
bandið né útgerðarmannasam-
tökin notuðu sér þá uppsagnar-
heimildina.
í aprílmánuði s. 1. var einn
fundur haldinn með fulltrúum
ofangreindra sambanda. Óskuðu
útgerðarmenn eftir því að gera
þær breytingar á samningnum,
YÍKINGUR
að skipstjórar hlytu tvo háseta-
hluti 1 stað ákvæðisins 8% af
brúttó-afla. Farmannasamband-
ið leiddi hjá sér tilmælin.
Útgerðarmenn sögðu þá, 10.
maí, upp samningnum og skyldi
hann úr gildi fallinn 10. júní
s. 1. eða eftir mánuð. Byggðu
útgerðarmenn réttmæti upp-
sagnarinnar á fyrrgreindri
gengisbreytingagrein.
Farmannasambandið vildi
ekki viðurkenna gildi samnings-
uppsagnarinnar. Taldi Far-
mannasambandið í fyrsta lagi
það útgerðannönnum í hag, að
gengið var lækkað. Og þar sem
hagur þeirra batnaði réttlætti
það engan veginn samningsupp-
sögn af þeirra hálfu á miðju
samningstímabili.
1 öðru lagi taldi Farmanna-
samb. svo langt um liðið, frá
því að gengisbreytingin var
gerð, að fyrirvarinn um mánað-
ar uppsagnarfrest á grundvelli
gengisbreytingargreinarinnar
væri úr gildi fallinn, enda hefðu
útgerðannenn alls ekki haft hug
á að segja samningnum upp,
þar sem þeir sögðu ekki upp
miðað vð síðustu áramót. — Út-
gerðarmenn héldu því hinsvegar
fram, að gengisbreytingagrein-
in væri gagnkvæm og væri þeim
heimilt samkv. henni að segja
samningum upp, hvort sem
gengið hækkaði eða lækkaði.
Þá töldu útgerðarmenn upp-
sögnina réttmæta, þótt langt
væri liðið frá gengisbreyting-
unni, enda gæti liðið langur
tími þar til áhrif gengisbreyt-
ingar kæmi ,í ljós.
Félagsdómur felldi þann úr-
skurð, að gengisbreytingagrein-
in væri gagnkvæm, þannig að ef
um gengisbreytingu væri að
ræða, mætti hvor aðilinn um sig
segja upp samningnum.
Hins vegar féllst Félagsdóm-
ur á seinni forsendu farmanna-
sambandsins, að réttur til upp-
sagnar á grundvelli gengisbreyt-
ingargreinarinnar hefði fallið
úr gildi um síðustu áramót, þar
eð engin gengisbreyting hefði
átt sér stað síðan er réttlætti
samningsuppsögn á þeim grund-
velli.
Úrskurðaði því Félagsdómur
samninginn enn í gildi og
dæmdi útgerðarmenn til að
greiða kr. 3000.00 í málskostn-
að.
Örn Steinsson.
Annar Félagsdómur.
Hinn 14. sept sl. kvað Félags-
dómur upp annan úrskurð.
Forsendur þess máls voru í
stuttu máli þær, að Útvegsm.fél.
ísfirðinga sagði upp gildandi
samningum við Skipstjóra- og
stýrimannafélagið Bylgjuna á
ísafirði miðað við þá grein
samninganna, sem tóku til síld-
veiða.
Bylgjan taldi að samningun-
um hefði ekki verið sagt rétt
upp og F.F.S.Í. skaut þessum á-
greiningi til Félagsdóms.
Dómsorð Félagsdóms voru
svohljóðandi:
Framangreind uppsögn
stefnda, Útvegsmannafélags Is-
firðinga dags. 31. okt. 1961 á
kjarasamningi frá 1. jan. 1959
við Skipstjóra- og stýrimanna-
félagið Bylgjuna, er ógild.
Málskostnaður fellur niður.
Svo mörg voru þau orð, og
hefur hér með verið kveðinn
upp í eitt skipti fyrir öll úr-
skurður um það, að ekki sé stætt
á því að hluta heildarsamninga í
sundur, eða segja upp einu at-
riði samninga þeirra, þar sem
óhjákvæmilega hljóta margar
greinar slíkra samninga að
binda hverja aðra sérstaklega
varðandi ýms hlunnindi.
*
Orð þín standa óðs í smíð
engum grand má vinna
örin standa tftir níð
í ættum landa þinna.
221