Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1962, Blaðsíða 34

Gunnar Magnússon frá Reynisdal:
Á TOGARANUM „KÓP"
Veturinn 1932 réðist ég sem háseti
á togarann Kára Sölmundarson frá
Viðey. Var það síðasta úthald þaSan.
Skipstjóri var Gruðmundur GuSmunds-
sdn Ránargötu 18 Reykjavík.
Guðmundur þótti harSduglegur
skipstjóri og góður fiskimaSur, en
nokkuð kröfuharður við menn sína.
I ViSey var þá dálítið þorp á aust-
ur enda eyjarinnar meS eitthvað á
þriSja hundrað manns. Þar stendur
nú ekkert eftir nema skólahúsið autt
og yfirgefið. I Viðey var bryggja
allgóð og aSstaða til aS taka á móti
fiski til verkunar (saltfiski), og hafði
veriS þar all -blómlegt atvinnulíf með-
an Kárafélagið var og hét. Útgerð
þennan vetur rak Þórður Ólafsson í
Reykjavík, og hafði hann togarann
Kára Sölmundarson á leigu. UthaldiS
mun hafa staðið í tvo mánuði marz
og apríl eða þann tíma sem fiskirí
var mest. Það var ekkert sögulegt við
þetta úthald. Ollum, sem viS það
unnu þótti þaS fremur stutt og tekju-
rýrt, enda var kreppan þá komin til
sögunnar og hafði sín lamandi áhrif
á útgerðina.
Að vertíSarlokum kvaðst Guðmund-
ur skipstjóri vilja fá mig fyrir háseta
til sín næsta vetur, ef hann yrði meS
skip.
Hélt ég svo heim til mín austur í
Mýrdal. Um mánaSamótiu janúar og
febrúar hringdi Guðmundur til mín
og falaði mig fyrir háseta. Kvaðst
hann vera búinn að kaupa togarann
Þorgeir Skorargeir (gamla Ýmir),
sem áSur hafði veriS eign Kárafélags-
ins í Viðey. RéSist ég til Guðmund-
ar og hélt hið fyrsta til Reykjavíkur.
Þegar þangað kom frétti ég nánara
um þetta nýstofnaða útgerSarfélag.
Meðeigandi og framkvæmdastjóri var
Páll Ólafsson frá HjarSarholti. Fé-
lagið hét s. f. Kópur og var nafn tog-
arans sama. Togarinn Kópur var um
270 smálestir brúttó aS stærð. Upp-
haflega hét hann Ýmir~eins og áður
segir, byggður í Þýzkalandi fyrir
Hjalta Jónsson og Agúst Fiygenring
234
og fleiri. SíSar komst hann svo í
eigu Kárafélagsins í Viðey og hét þá
„Þorgeir Skorargeir". Hafði hann æ-
tíS reynst mesta happaskip og góður
í sjó að leggja. Skipstjóri var GuS-
mundur Guðmundsson, sem fyrr get-
ur, stýrimaður Sigfús Magnússon og
vélstjóri Sigurjón Kristjánsson. Kokk
ur var GuSmundur Sveinbjörnsson,
kallaður Dúddi. Hafði hann lengi ver-
ið meS GuSmundi skipstjóra á Kára.
Hásetar voru margir utan Reykjavík-
ur og á öllum aldri Þar á meðal var
Sigvaldi Indriðason kvæðamaSur frá
Skarði, bróðir IndriSa miSils.
Þórarinn Böðvarsson í Hafnarfirði
átti aS annast verkun aflans, og átti
að leggja upp í Hafnarfirði
ÞaS mun hafa veriS um 20. feb.
sem skráð var á Kóp og lagt út til
fiskiveiða frá Hafnarfirði. Fylgdu fé-
laginu og skipshöfn góðar óskir, því
aS þá valt á ýmsu fyrir útgerðinni.
Nú var stímað vestur í Jökuldjúp.
ÞangaS gerSum við nokkra túra, og
var afli allsæmilegur á Kóp, þótt lít-
ill væri og orðinn nokkuð aldraður.
Reyndist hann prýðilegt sjóskip. Velti
af sér hverri báru. Var veltingurinn
aS vísu nokkuð þreytandi, en Kópur
var ekki „blautur" eins og margir
hinna togaranna voru. Togaði hann
vel á öllu venjulegu dýpi, vélarafl
hans var 550 hestöfl.
ViS vorum nokkuS færri hásetar á
Kóp en á stærri togurunum og höfð-
um því heldur betri útkomu úr hverju
lifrarfati. Kaup háseta þá var 214
kr. á mánuði og lifrarhlutur 28 kr. af
fati. Venjulegast skiptist lifrarhlutur-
inn í 28 staði og kom þá 1 kr. af fat-
inu í hlut hvers. Við fengum þetta
80 til 90 tunnur af lifur í túr. Kópur
rúmaði ekki meiri afla af fiski fram-
an af vertíS. En á Selvogsbanka var
fiskur oft betur lifraður, enda þar
ufsablandiS.
Þegar á vertíSina leið, var haldið
á Selvogsgrunn, og þangað gerðir
nokkrir túrar. Skömmu fyrir páskana
lukum við túr á „Bankanum", allt var
gert klárt og haldiS heimleiðis. Stór-
viSri var komið af suðaustri meS
snjókomu, og var það lens fyrir okk-
ur. Kópur gerði það gott á lensinu
vestur fyrir Reykjanes. Bar ekkert
til tíðinda þar til komiS var aS Garð-
skaga. Heyrði þá loftskeytamaSurinn
neyðarkall frá „Skúla Fógeta" sem
þá var strandaður við Grindavík í
mold ösku byl og stórbrimi. Er sú
harmsaga enn í fersku minni. Eftir
að viS vorum komnir fyrir Reykjanes
varS miklu sjóminna en snjókoma á-
köf. Við GarSskaga var tekin stefna
til Hafnarfjarðar og stímað á fullri
ferð. Skipstjóri var á stjórnpalli. Sjó-
lagið batnaSi óðum eftir því sem inn-
ar dró, lágsjávaS var. Segir svo ekki
af ferSum okkar, fyrr en að Kópur
strandar á fullri ferð. Reyndist
þetta vera á Keilisnesi á Vatns-
leysuströnd. Við strandið varð uppi
fótur og fit um borS í Kóp. Skipið
hafSi skriðiS nokkurn spöl á botnin-
um, áður en það stöðvaðist. Upp úr
sjó stóðu flúSir og sker umhverfis
togarann. Halli allmikill kom á skipiS
þar sem það lá strandaS. Skipstjóri
lét lóða allt í kring um Kóp og
reyndist um jafnt dýpi að ræða. Loft-
skeytamaðurinn kallaSi þegar upj>
Reykjavíkurstöðina og tilkynnti
strandiS. Þar sem aðfall var og eng-
in hætta á ferðum um borð voru eng-
ar ráðstafanir gerðar til aS yfirgefa
skipið. Skipstjóri beið svo í eina og
hálfa klukkustund, en gerSi þá til-
raun til aS bakka skipinu út, og losn-
aði Kópur þá úr strandinu. Leki dá-
lítill hafði komiS á botninn, en ekki
hættulegur. Guðmundur skipstjóri lét
nú kcyra hálfa ferð til Hafnarfjarð-
ar, og komum við þangaS síSari hluta
nætur. Aflinn var settur í land og
síðan haldiS til Reykjavíkur og Kóp-
ur tekinn í slippinn til skoðunar. —
Reyndust nokkur hnoð sprungin og
margar plötur beyglaðar. Sérfræðing-
ar ákváSu aS gera við hnoSin og
steypa í botninn. Að þessu loknu var
skipið sctt á flot, tekið kol, salt og
vistir og lagt í nýjan túr að kvöldi
skírdags. Um nóttina var stímað aust-
ur á Selvogsbanka í afspyrnu austan
roki. En Kópur gamli svamlaSi vel og
tók engan sjó k sig. VeðriS hélzt all-
an föstudaginn langa og var alltaf
„slowaS" og látið reka á víxl. Þegar
VÍKINGUR