Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1962, Blaðsíða 34

Gunnar Magnússoti frá Reynisdal:
Á TOGARANUM „KÓP“
Veturinn 1932 réðist ég sem háseti
á togararm Kára Sölmundarson frá
Viðey. Var það síðasta úthald þaðan.
Skipstjóri var Guðmundur Guðmunds-
son Ránargötu 18 Reykjavík.
Guðmundur þótti harðduglegur
skipstjóri og góður fiskima'ður, en
nokkuð kröfuharður við menn sína.
I Viöey var þá dálítið þorp á aust-
ur enda eyjarinnar með eitthvað á
þriöja hundrað manns. Þar stendur
nú ekkert eftir nema skólahúsið autt
og yfirgefið. í Viðey var bryggja
allgóð og aSstaða til aS taka á móti
fiski til verkunar (saltfiski), og hafði
verið þar all blómlegt atvinnulíf með-
an Kárafélagið var og hét. Utgerð
þennan vetur rak ÞórSur Ólafsson í
Reykjavík, og hafði hann togarann
Kára Sölmundarson á leigu. ÚthaldiS
mun hafa staðið í tvo mánuði marz
og apríl eöa þann tíma sem fiskirí
var mest. Það var ekkert sögulegt við
þetta úthald. Ollum, sem viS það
unnu þótti þaS fremur stutt og tekju-
rýrt, enda var kreppan þá komin til
sögunnar og hafði sín lamandi áhrif
á útgerðina.
Að vertíSarlokum kvaðst Guðmund-
ur skipstjóri vilja fá mig fyrir háseta
til sín næsta vetur, ef hann yrði meS
skip.
Hélt ég svo heim til mín austur í
Mýrdal. Um mánaSamótin janúar og
febrúar hringdi Guðmundur til mín
og falaði mig fyrir háseta. Kvaðst,
hann vera búinn að kaupa togarann
Þorgeir Skorargeir (gamla Ymir),
sem áSur hafði veriS eign Kárafélags-
ins í Viðey. RéSist ég til Guðmund-
ar og hélt hið fyrsta til Reykjavíkur.
Þegar þangað kom frétti ég nánara
um þetta nýstofnaða útgerSarfélag.
Meðeigandi og framkvæmdastjóri var
Páll Ólafsson frá HjarSarholti. Pé-
lagið liét s. f. Kópur og var nafn tog-
arans sama. Togarinn Kópur var um
270 smálestir brúttó aS stærð. Upp-
haflega hét hann Ýmir eins og áður
segir, byggður í Þýzkalandi fyrir
Hjalta Jónsson og Agúst Flygenring
*
og fleiri. SíSar komst hann svo í
eigu Kárafélagsins í Viðey og hét þá
„Þorgeir Skorargeir“. Hafði hann æ-
tíð reynst mesta liappaskip og góður
í sjó að leggja. Skipstjóri var GuS-
mundur Guðmundsson, sem fyrr get-
ur, stýrimaður Sigfús Magnússon og
vélstjóri Sigurjón Kristjánsson. Kokk
ur var Guömundur Sveinbjörnsson,
kallaður Dúddi. Hafði hann lengi ver-
ið með GuSmundi skipstjóra á Kára.
Hásetar voru margir utan Reykjavík-
ur og á öllum aldri Þar á meðal var
Sigvaldi Indriðason kvæðamaSur frá
Skarði, bróðir IndriSa miSils.
Þórarinn Böðvarsson í Hafnarfirði
átti aö annast verkun aflans, og átti
að leggja upp í Hafnarfirði
ÞaS mun hafa veriS um 20. feb.
sem skráð var á Kóp og lagt út til
fiskiveiða frá Hafnarfirði. Fylgdu fé-
laginu og skipshöfn góðar óskir, því
aö þá valt á ýmsu fyrir útgerðinni.
Nú var stímað vestur í Jökuldjúp.
ÞangaS gerSum við nokkra túra, og
var afli allsæmilegur á Kóp, þótt lít-
ill væri og orðinn nokkuð aldraður.
Reyndist hann prýðilegt sjóskip. Velti
af sér hverri báru. Var veltingurinn
að vísu nokkuð þreytandi, en Kópur
var ekki „blautur" eins og margir
hinna togaranna voru. Togaði liann
vel á öllu venjulegu dýpi, vélarafl
hans var 550 hestöfl.
ViS vorum nokkuS færri hásetar á
Kóp en á stærri togurunum og höfð-
um því heldur betri útkomu úr hverju
lifrarfati. Kaup háseta ])á var 214
kr. á mánuði og lifrarhlutur 28 kr. af
fati. Venjulegast skiptist lifrarhlutur-
inn í 28 staði og kom þá 1 kr. af fat-
inu í hlut hvers. Við fengum þetta
80 til 90 tunnur af lifur í túr. Kópur
rúmaði ekki meiri afla af fiski fram-
an af vertíS. En á Selvogsbanka var
fiskur oft betur lifraður, enda þar
ufsablandiS.
Þegar á vertíSina leið, var haldið
á Selvogsgrunn, og þangað gerðir
nokkrir túrar. Skömmu fyrir páskana
lukum við túr á „Bankanum", allt var
gert klái-t og lialdiS heimleiðis. Stór-
viðri var komið af suðaustri meö
snjókomu, og var það lens fyrir okk-
ur. Kópur gerði það gott á lensinu
vestur fyrir Reykjanes. Bar ekkcrt
til tíðinda þar til komið var aö Garð-
skaga. Heyrði þá loftskeytamaöurinn
neyðarkall frá „Skúla Fógeta“ sem
þá var strandaður við Grindavík í
mold ösku byl og stórbrimi. Er sú
harmsaga enn í fersku minni. Eftir
að viö vorum komnir fyrir Reykjanes
varð miklu sjóminna en snjókoma á-
köf. Við GarSskaga var tekin stefna
til Hafnarfjarðar og stímað á fullri
ferð. Skipstjóri var á stjómpalli. Sjó-
lagið batnaöi óðum eftir því sem inn-
ar dró, lágsjávað var. Segir svo ekki
af ferSum okkar, fyrr en að Kópur
strandar á fullri ferð. Reyndist
þetta vera á Keilisnesi á Vatns-
leysuströnd. Við strandið varð uppi
fótur og fit um borS í Kóp. Skipið
hafði skriðiS nokkum spöl á botnin-
um, áður en það stöðvaðist. Upp úr
sjó stóðu flúðir og sker umhverfis
togarann. Halli allmikill kom á skipið
þar sem það lá strandaS. Skipstjóri
lét lóða allt í kring um Kóp og
reyndist um jafnt dýpi að ræða. Loft-
skeytamaðurinn kallaöi þegar upp
Reykjavíkurstöðina og tilkynnti
strandiS. Þar sem aSfall var og eng-
in hætta á ferðum um borð vom eng-
ar ráðstafanir gerðar til aS yfirgcfa
skipið. Skipstjóri beið svo í eina og
hálfa klukkustund, en geröi þá til-
raun til aS bakka skipinu út, og losn-
aði Kópur þá úr strandinu. Leki dá-
lítill hafði komið á botninn, en ekki
hættulegur. Guðmundur skipstjóri lét
nú keyra hálfa ferð til Hafnarfjarð-
ar, og kommn við þangaö síðari hluta
nætur. Aflinn var settur í land og
síðan haldiS til Reykjavíkur og Kóp-
ur tekinn í slippinn til skoðunar. —
Rcyndust nokkur hnoð sprangin og
margar plötur beyglaðar. Sérfræðing-
ar ákváðu aS gera við hnoðin og
steypa í botninn. Að þessu loknu var
skipið sett á flot, tekið kol, salt og
vistir og lagt í nýjan túr að kvöldi
skírdags. Um nóttina var stímað aust-
ur á Selvogsbanka í afspyrnu austan
roki. En Kópur gamli svamlaði vel og
tók engan sjó á sig. Veðriö liélzt all-
an föstudaginn langa og var alltaf
„slowaö“ og látið reka á víxl. Þegar
VÍKINGUR
234