Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1979, Blaðsíða 20

Ásgeir Pjeturssyni, E. Laxdal, Jóni
E. Guðmundssyni og e.t.v. fleir-
um.
Vélbátaútgerðin
í Ólafsfirði 1905—’16
Upphaf vélbátaútgerðar á ís-
landi má rekja að miklu til alda-
mótaársins 1900, en það ár komu
nokkrir danskir mótorkútterar frá
Esbjerg til kolaveiða í Önundar-
firði. Þeim fylgdu litlir opnir vél-
bátar, sem þeir notuðu við veið-
arnar.
Danir urðu með þeim fyrstu í
heiminum að tileinka sér vélbát-
inn og um aldamótin síðustu var
vélbátaútgerð Dana orðin um-
talsverð.
Elsta vélsmiðja þeirra, Dan
verksmiðjan í Kaupmannahöfn,
var stofnuð árið 1894, Alpha
verksmiðjan í Frederiskhavn var
stofnuð 1896 og litlu síðar, C.
Möllerup í Esbjerg. Norðmenn
fetuðu fljótt í fótspor Dana í vél-
væðingu bátaflota síns. Árið 1903
voru aðeins þrír vélbátar til í
Noregi, en sex árum síðar voru
þeir orðnir tvö þúsund.
Brautryðjandí í vélbátaútgerð
hér á landi var Árni Gíslason á
ísafirði, er hann keypti tveggja
hestafla Möllerups vél frá Dan-
mörku árið 1902 og setti hana í
opinn árabát, Stanley að nafni,
sem hann átti.
Fyrsti vélbáturinn kom til
Norðurlands sumarið 1904. Þetta
var 4—5 lesta bátur, sem var not-
aður til flutninga á Eyjafirði og
kallaður „Skellir,“ líklega vegna
vélarinnar. Eigandi hans og for-
maður var Skúli Einarsson frá
ísafirði. Síðar var þessi bátur
seldur til Eyjafjarðar. Veturinn
1904—1905 stofna með sér út-
gerðarfélag í Ólafsfirði þeir Páll
Bergsson, Þorsteinn Jónsson og
Aðalsteinn Jörundsson. Létu þeir
smíða lítinn eikarbát í Frederiks-
sund í Danmörku þennan sama
vetur. Jafnframt dvaldi Aðal-
Hér hafa þeir fengið gott kast á Önnu EA-12 (1938—’41) og eru byrjaðir að háfa.
Mennirnir í bátnum eru: Sigurður Friðriksson, Gunnlaugur Friðriksson, Áki Þorsteins-
son og Eggert Pálsson. í bátnum fjær eru: Theódór Jónsson, Björn Þorkelsson gríms-
eyingur, Mikael Guðmundsson, Þorsteinn Einarsson og Svavar Antonsson.
Anna EA-12 full af síld og mikið eftir í nótinni.
Páll Bergsson. Hann fluttist til 1
Ólafsfjarðar úr Svarfaðardal að- á
eins tuttugu og sex ára gamall.
Kona hans var Svanhildur Jör- a
undsdóttir frá Hrísey. Páll rak út- a
* gerð og verslun í Ólafsfirði um u
nítján ára skeið (1897—1916) að f
hann fluttist til Hríseyjar. Hann h
valdist fljótt í ýmsar trúnaðar- u
stöður í Ölafsfirði, auk þess var \
hann stofnandi og formaður S
Útvegsmannafélags Eyfirðinga
árin 1908—1916.
Á tveim fyrstu áratugum þess-
arar aldar komu ýmsir Akureyr-
arkaupmenn við sögu í fiskverk-
unar- og útgerðarmálum Ólafs-
firðinga. í sumum tilvikum voru
heimamenn í félagi með eftirtöld-
um mönnum: Carl Höepfner, J.
V. Havsteen, Snorra Jónssyni, S.
Sigurðssyni & E. Gunnarssyni,
20
VÍKINGUR