Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1979, Blaðsíða 28

Kristján Jóhannsson:
Stjórnun fískveiöa
í grein þessari er reynt að gera
úttekt á því hvaða aðferðum ís-
lendingar hafa beitt til að stjórna
nýtingu fiskistofnanna í kringum
landið og benda á nýjar leiðir í
þeim málefnum.
Stjórnun á fiskveiðum íslend-
inga hefur á undanförnum árum
aðallega byggst á eftirfarandi að-
ferðum:
1. Reglum um friðunarsvæði.
1. Reglum um gerð og búnað
veiðarfæra.
3. Reglum um lágmarksstærðir
fisktegunda.
4. Reglum um leyfisbundnar
veiðar.
5. Tímabundnum veiðitakmörk-
unum.
Hér á eftir geri ég grein fyrir í
hverju þessar aðferðir eru fólgnar
og ærði kosti þeirra og galla.
Reglur um friðunarsvæði
Lokun veiðisvæða er algeng
ráðstöfun og oft árangursrík til
þess að ná því markmiði að
vernda vissar tegundir fisks, t.d.
smáfisk á uppeldisstöðvum eða
hrygningarfisk á hrygningar-
stöðvum.
Hins vegar eru slíkar ráðstaf-
anir ekki árangursríkar í því skyni
að takmarka heildaraflamagn.
Ráðstafanir af þessu tagi geta að
öðru óbreyttu haft það í för með
sér að álag á önnur fiskimið aukist
óhóflega mikið.
Reglur um gerð og búnað
veiðarfæra
Reglur um gerð og búnað
28
veiðarfæra eru hérlendis aðallega
fólgnar í ákvæðum um lágmarks-
möskvastærðir neta. Áhrif af
stækkun lágmarksmöskvastærða
eru þau að fiskurinn er veiddur
eldri, þ.e. yngri árgangar sleppa í
gegnum netin. Fiskurinn fær því
að stækka meira áður en hann
veiðist, eftir því sem möskvar net-
anna eru stærri. Stækkun á lág-
marksmöskvastærð neta getur því,
sé til langs tíma litið, aukið þann
varanlega afla sem fæst af við-
komandi stofni
Reglur um lágmarksmöskva-
stærðir neta geta aukið varanleg-
an afla úr viðkomandi fiskistofni,
en aftur á móti er ekki hægt að
nota þessa aðferð til að hafa áhrif
til takmörkunar á heildarafla-
magni úr fiskistofninum.
Reglur um lágmarks-
stærðir fisktegunda
Reglur um lágmarksstærðir
fisktegunda eru nú þannig að af
helstu botnfisktegundum er skylt
að hirða allan afla, sem kemur um
borð í veiðiskip, en undirmáls-
fiskur er síðan gerður upptækur.
Þessar reglur ættu því að koma í
veg fyrir að mikið sé sótt í smáfisk,
m.a. vegna þess að sjómenn leggja
ekki á sig vinnu við að hirða fisk,
sem síðan er gerður upptækur
þegar í land kemur.
Þessar reglur um lágmarks-
stærðir fisktegunda hafa svipuð
áhrif og þær aðferðir, sem rætt var
um hér á undan, þ.e. eru ekki ár-
angursríkar til að takmarka
heildaraflamagn.
Reglur um leyfis-
bundnar veiðar
Samkvæmt lögum um veiðar í
fiskveiðilandhelgi íslands frá því
1976 eru ýmsar veiðar háðar leyf-
um frá sjávarútvegsráðherra. Nú
eru rækjuveiðar, humarveiðar,
síldveiðar, grásleppuveiðar, skel-
fiskveiðar, veiðar í dragnót og
þorskfisknet háðar sérstökum
leyfum ráðherra, þ.e. að veiðileyfi
er bundið við hvert einstakt fiski-
skip.
Þegar um leyfisbundnar veiðar
er að ræða er eingöngu leyfishöf-
um leyfilegt að stunda veiðarnar.
Leyfishafar eru bundnir af reglum
í veiðileyfi um hámarksafla,
veiðitímabil, veiðisvæði og einnig
er algengt að ákvæði séu um lág-
marksmöskvastærðir og lág-
marksstærðir fisktegunda.
Aðalmismunurinn á leyfis-
bundnum veiðum annars vegar og
venjulegum veiðum hins vegar
eru fyrst og fremst ákvæði um há-
marksafla og veiðitímabil. Þessi
aðferð við stjórnun gefur því
möguleika á að takmarka
heildaraflamagnið. Ókosturinn
við þessa aðferð eins og henni
hefur verið beitt af íslenskum
stjórnvöldum er sá að veiting
veiðileyfa hefur verið næstum
sjálfvirk, þ.e. sett eru ákveðin
skilyrði sem uppfylla þarf. Sem
dæmi má nefna rækjuveiðar í ísa-
fjarðardjúpi, en til að fá leyfi til
veiða þar eru skilyrðin þau að
viðkomandi aðili hafi haft búsetu
á svæðinu í a.m.k. eitt ár og að
báturinn sé ekki stærri en 30
rúmlestir.
Hámarksafli á svæðiau hefur
VÍKINGUR