Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1981, Blaðsíða 17

— Svo sem vænta mátti er þessi
greinargerð líkt og áður trúnaðar-
mál — enda fer best á því að hún
verði talin það eftirleiðis, sérstak-
lega höfundarins vegna því svo
flatbotnað er þetta embættis-
mannsplagg að það væri bjarnar-
greiði við málstaðinn ef skjal þetta
kæmi fyrir augu almennings á ís-
landi eða Noregi.
Greinargerð þessi er gegnsýrð
af þeim undirlægjuhætti, sem
mótað hefur utanríkismál okkar á
undanförnum árum.
Engan þarf að undra, þótt
samningar okkar við Norðmenn
um Jan Mayen hafi verið jafn
misheppnaðir og raun ber vitni,
þegar haft er í huga að fyrrgreint
íeyniplagg var sá grundvöllur eða
bakhjarl, sem íslensku samninga-
nefndarmennirnir studdust við. —
Greinilegt er að höfundur leyni-
plaggsins hefur ekki fengið nein
fyrirmæli um að byggja upp eða
marka vissa stefnu, sem fyrir-
svarsmenn okkar höfðu þegar
tekið í málinu og var t.d. um
landhelgismálið, þegar aðeins var
fært út í 4rar sjómílur og því hafi
það orðið lausara í böndunum en
ella og svo virðist sem fyrir höf-
undi hafi vakað að styggja ekki
Norðmenn.
Vafalaust hefur það gert höf-
undi leyniplaggsins, formanni ís-
lensku sendinefndarinnar, erfitt
fyrir að hafa um árabil verið
sendimaður íslands í Noregi — og
er lítt mögulegt að segja um hvaða
áhrif það kann að hafa haft á
baráttugleði hans gagnvart göml-
um kunningjum og embættis-
mönnum, sem hann hlýtur að
hafa átt áralöng samskipti við í
Oslo.
í fáum orðum sagt er staða
okkar gagnvart Jan Mayen og því
er lýtur að tilkalli okkar til yfir-
ráða eyjarinnar sterk, því eyjan
var a.m.k. jafnmikið íslensk sem
norsk fram til þess, að Norðmenn
lögðu hana undir sig með slægð
VÍKINGUR
fyrir aðeins 50 árum, er Islending-
ar fóru ekki sjálfir gjörsamlega
með öll sín mál og máttu lúta for-
sjá Dana á sviði utanríkismála. Og
því eigum við a.m.k. jafnan rétt og
Norðmenn til eyjarinnar Jan
Mayen, en við eigum að hafa
lokaorð um nýtingu fiskstofnanna
í efnahagslögsögu hennar vegna
þess hve mikilvægir þeir eru okk-
ur og það á ekki að þurfa neitt
samkomulag við Norðmenn, þeim
ber að veita okkur algjöra forsjón í
því máli. Þess ber og að minnast,
að þess munu engin dæmi, að
óbyggt eyland svo landfræðilega
nátengt öðru landi sem Jan
Mayen er íslandi teljist til annars
og miklu fjarlægara lands.
Að sjálfsögðu er æskilegast að
ná samkomulagi við Norðmenn
um þetta efni og þurfa ekki að
leggja málið fyrir alþjóðadóm-
stólinn, því ef við leggjum það
fyrir alþjóðadómstólinn, þá er
hugsanlegt, að aðrar þjóðir
myndu skerast í leikinn, því sam-
kvæmt 62. grein samþykkt um al-
þjóðadómstólinn, þá geta aðrar
þjóðir gerst meðalgönguaðilar og
gengið inn í málið og gert kröfur
til sama réttar og aðrar þjóðir. En
með því að semja um málið þá
horfir það öðru vísi við, og hér eru
bræðraþjóðir og hagsmunir sem
öryggi Norður-Atlantshafsins er
að verulegu leyti undir komið og
þar með framtíð íslensku þjóðar-
innar að nokkru leyti. Því er eðli-
legt og blátt áfram skylt, að
Norðmenn virði rétt okkar til
eyjarinnar Jan Mayen til jafns við
sig — og eðlilegast er að eyjan
heiti Svalbarði og Spitsbergen
Spitsbergen. — Aðeins þannig
verður mál þetta leyst á farsælan
hátt.
Við gætum hafið málsókn gegn
Norðmönnum fyrir Alþjóðadóm-
stólnum hvenær sem er, þrátt fyrir
nýgerðan samning við þá og
breytir hann engu um rétt okkar.
— Segja má að Norðmenn hafi á
sama tíma rofið samkomulagið
við Dani, sem þeir gerðu árið
1924, er þeir hófu aðgerðir á
Austur-Grænlandi, sem áttu enga
stoð í alþjóðarétti, til þess að
leggja það landsvæði endanlega
undir sig.
Við þurfum ekki að rjúfa neitt
samkomulag, við getum sem sagt
hvenær sem er leitað til Alþjóða-
dómstólsins út af máli þessu og
krafist jafns réttar á við Norð-
menn til Jan Mayen.
I hugsanlegum málflutningi
okkar gegn Norðmönnum ætti
aðalkrafa okkar í málinu að vera
sú, að Norðmenn viðurkenni yfir-
ráðarétt okkar yfir eyjunni til jafns
við þá sjálfa og viðurkenning
þeirra á algjörum yfirráðarétti
okkar yfir efnahagslögsögu eyjar-
innar þar með nýtingu hennar —
varakrafa okkar ætti að vera sú, að
samningur sá sem fyrrgreinir og
Danir og Norðmenn gerðu með
sér 1924 um Austur-Grænland,
skuli vera fyrirmynd að nýju
samkomulagi um jafnan rétt
beggja þjóðanna til þess að nytja
eyjuna, þó þannig að nýting á
fiskstofnum í efnahagslögsögu
eyjarinnar skuli vera að 7/8 hlut-
um í þágu íslendinga og 1/8 hluta
í þágu Norðmanna, en í þessu efni
er stuðst við kvótafyrirkomulag
það, sem samningur var gerður
um í samkomulagi okkar við
Norðmenn nú í vor, sem var á
vissan hátt viðurkenning á þeim
rétti okkar. Segja má að þannig
gæti umrædd samningsgerð og
málrekstur Dana gegn Norð-
mönnum fyrir alþjóðadómstóln-
um 1933 orðið fyrirmyndað nýju
dómsmáli og niðurstaða þess yrði
án efa sú að réttur okkar yrði
tryggður til frambúðar, með
dómsorði Alþjóðadómstólsins.
Það skal að lokum sagt Norð-
mönnum til verðugs lofs og sem
sönnun um hollustu þeirra við og
virðingu þeirra fyrir alþjóðarétti
og alþjóðadómstólnum, að þeir
17