Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2000, Blaðsíða 27

greinar eða 46 einingar, t.d. íslenska, erlend
tungumál og raungreinar (eðlisfræði, efna-
fræði, líffræði), stærðfræði og tölvufræði.
Fólk með stúdentspróf, iðnnám eða vél-
stjórnarnám á að geta lokið þeim greinum
sjávarútvegsbrautar sem eftir eru á einum
vetri þá er jafnframt lokið 30 rúmlesta rétt-
indaprófi. Þetta er þó engan veginn skilyrði.
Unnt er að halda áfram með allar greinar
fagnáms til efri réttindastiga, ef lokið er
undanförum eins og er í öllum áfangaskól-
um.
Sérgreinar brautarinnar eru samtals 22
námseiningar.
Með breytingu og lengingu á skip-
stjórnarnáminu eru felldar inn í nám íslen-
skra skipstjórnarmanna námsgreinar, sem að
allra mati hefur lengi vantað í menntun þeir-
ra, greinar eins og stjórnun og rekstrarfræði,
verkstjórn, vinnusálfræði, vinnuvistfræði,
veiðarfæratækni og veiðarfæragerð (sem
nýtist einnig sem áfangi í iðnnámi
netagerðarmanna), líffræði hafsins, auðlindir
og mengunarvarnir.
Fyrir farmenn er nauðsynlegt að taka upp
kennslu í markaðs- og flutningafræðum,
meiri kennslu í sjórétti, alþjóðahafrétti, gerð
farmsamninga og kennslu um viYhald skipa
svo að eitthvað sé talið. Sumum þessara
greina heíur aðeins verið unnt að gera stutt
skil og öðrum alls engin; nauðsyn þeirra fýrir
sjómenn sjá allir. Stærstur hluti af námi far-
manna og fiskimanna verður eins og áður
sameiginlegur.
Uppbygging þessara nýju áfanga er þegar
hafin og hafa færustu kennarar og þekktir
skólamenn unnið að því að móta áfangana,
sumir þeirra kenna einnig þessi fræði við
Háskóla íslands eða við Háskólann á Akur-
eyri. Nám í Stýrimannaskólanum ætti því að
verða góð og virk tenging á milli vísinda og
verklegra starfa. Nemendur sem eru í þessum
áföngum hafa lýst sérstakri ánægju með nám
og námsefni
Áformað er að fagnám til skipstjórnarprófs
1. ; 2. og 3. stigs verði lokið á tveim
skólaárum aY loknum áföngum sjávarútvegs-
brautar.
Skipstjórnarmenn á nýtísku flutninga- og
fiskiskipum þurfa að hafa haldgóða og víðtæ-
ka þekkingu á mjög mörgu sem snýr að rek-
stri þessara skipa, sem kosta hundruð milljó-
na króna. Um borð í stærstu fiskiskipunum,
úthafs- og frystitogurunum, eru tæki til ful-
lvinnslu og frystingar aflans og þau eru
langdvölum, oft í mörg hundruð sjómílna
fjarlægð frá heimahöfn. Kaupskipin flytja
verðmætan farm langa vegu um erfitt
hafsvæði. Ábyrgð yfirmanna, bæði í brú og í
vélarúmi, er því mikil; þeir stjórna litlu sam-
félagi, sem verYur aY vera sjálfu sér nægjan-
legt um flesta hluti, oft vikum saman, en
þetta eru áhugaverð, þroskandi og skemmti-
leg störf, þegar vel gengur í hópi hraustra
félaga.
Aukið námsframboð
Skipstjórnarnám til fýllstu farmannaréttin-
da lengist aðeins um eitt ár frá því sem verið
hefur og er mun styttra en nám til samsvar-
andi réttinda í nágrannalöndunum. Það er
því rangt sem haldið hefur verið fram að verið
sé að lengja námið óhóflega mikið og lýsir
slíkt tal litlum metnaði eða þekkingu á þessu
námi, er þá lítið litið til þeirrar ábyrgðar og
verðmæta sem skipstjórnarmenn fá í hendur.
Margir þeir sömu og tala um skipstjórn-
arnámið verði of langt við breytingu á nám-
inu, hafa jafnframt talað hástöfum um að
skipstjórnarnámið sé og hafi verið blindgata.
Það er einnig alröng fullyrðing. Skipstjórnar-
námið er vissulega sérnám til ákveðinna
starfa, en það er t.d. minni blindgata til
lögfræðináms en læknisfræðinám. Ef fólk
hefur valið sérnám, getur það ekki byrjaðnám
til annarrar sérfræði öðruvísi en að byrja á
byrjuninni í því sérstaka fagnámi. Með ný-
skipan skipstjórnarnámsins er ungu fólki um
allt land gert auðveldara að hefja skip-
stjórnarnám í sjávarútvegsbrautum fram-
haldsskólanna.
Við skipstjórnarnám í framtíðinni geta
nemendur nýtt sér þann kost áfangakerfisins
að hver og einn getur haft þann námshraða
sem honum hentar. Auk náms í reglulegum
dagskóla býður Stýrimannaskólinn upp á
bréfanám í 30 rúmlesta námi og í samvinnu
við Verkmenntaskóla Austurlands upp á
fjarnám í skipstjórnarfræðum, sem er
sérstaklega hugsað fyrir sjómenn á hafi úti.
Vilji fólk snúa sér að öðru námi er áhættan
engin og það nýtist til undirbúnings öYru
nám. En það verður að halda vel utan um
nám til lögboYinna réttinda og ekki á að líða
neitt fúsk og undanslátt í tímasókn eða kröf-
um eins og menn hafa því miður komist
átölulaust upp með. Það sýnir aftur á móti í
hnotskurn vanmat á náminu og á stóran þátt
í því að ungt fólk með heilbrigðan metnað,
sem vill velja sér störf og undirbúa ævistarfið
velur ekki störf sem eru aðeins metin í orði en
ekki á borði.
Miðað við lengd skipstjórnarnáms í ná-
grannalöndunum hefur skipstjórnarnám á
Islandi lengi verið allmikið styttra nám. I
Danmörku, er t.d. inntökuskilyrði í skip-
stjórnarnám stúdentspróf (gymnasialt C-
niveau) í almennum greinum eins og stærð-
fræði, dönsku, ensku, efna- og eðlisfræði og
má einkunn ekki vera lægri en 6 í þessum
greinum, auk þess sem námstíminn hefur
verið lengri.
GÓÐ OG VÍÐTÆK MENNTUN
Með tilliti til þessara breytinga á skipulagi
skipstjórnarnáms á íslandi, verður námið
öllum aðgengilegra. Fyrstu stig námsins er
unnt að taka um allt land, en námi til
víðtækustu skipstjómarrétdnda og efstu stig-
um verður lokið í Stýrimannaskólanum í
Reykjavík. Gæði námsins eiga og verða að
vera tryggð, en Stýrimannaskólinn er búinn
ágætum tækjakosti, sem stenst kröfur Al-
þjóðasiglingamálastofnunarinnar (IMO).
Sérfræðingar hver á sínu sviði kenna flestar
námsgreinar Stýrimannaskólans.
Með samstarfi við skylda framhaldsskóla
eins og Vélskóla íslands og ef til vill fleiri
skóla í framtíðinni, t.d þá sem sjá um iðn-
nám netagerðarmanna og fiskiðnaðarmanna
eins og Fiskvinnsluskólann, ásamt skólum á
háskólastigi eins og Tækniskóla Islands,
Sjávarútvegsdeild H.I. og H.A.,
Kennaraháskóla fslands og fl. er unnt að
bjóða nemendum upp á mun fleiri náms-
tækifæri en áður var. Þetta getur nýst nem-
endum síðar á ævinni, ef þeir að loknum
störfúm til sjós í nokkur ár vilja hverfa að
störfum í landi. Skipstjórnarmenntaða menn
þarf ekki aðeins til starfa á skipum heldur
einnig til fjölmargra stofnana og starfa sem
eru í beinum tengslum við sjávarútveg og
siglingar. Hér má nefna hafnarstjórnir, út-
gerðir og skipafélög, störf hafnsögumanna,
skipaskoðun og störf á Siglingastofnun Is-
lands, við Landhelgisgæslu íslands, sjóbjörg-
unar- og slysavarnastörf að ótöldum mjög
fjölbreytilegum störfum við sölu og kynn-
ingu sjávarafurða, veiðarfæra, tækja og bún-
aðar í fiskvinnslu og um borð í skipum, en
þar hafa íslendingar haslað sér völl víða um
heim á undanförunm árum.
- framhald á bls. bls 52.
Sjómannablaðið Víkingur
27