Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 36

Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 36
þrýstingur kolsýru í loftinu. Því er óþarfi að rita (g) til að sýna að um kolsýru í lofti sé að ræða. Hlutþrýstingur lofttegunda af heildar- þrýstingi er í réttu hlutfalli við hlutfallslegan styrk viðkomandi lofttegundar eða nœ táknar hlutfallslegan styrk CO^ og P heildarþrýsting. Kolsýra í andrúmslofti nemur um 0,03%. Þannig er hlutfallslegur styrkur hennar 0,0003. Ef við gerum ráð fyrir því að loftþrýstingur (P) sé 1 bar, þ.e. 1000 millibör (en hann er vissulega breytilegur), fæst að hlutþrýstingur kolsýru í andrúms- lofti, Pc0 sé 0,0003x 10“4 bör. Samkvæmt tilraunaniðurstöðum er gildi Henry lögmálsfasta við 25°C 0,034 mól/kg HzO/bar. Það er eins með þennan jafnvægis- fasta og aðra að gildið er hitaháð. Þannig er það 0,073 við 5°C. Út frá líkingu (8) og reiknuðum hlutþrýstingi kolsýru fæst að styrkur kolsýru (mC02>(aq)) í hreinu regnvatni við 25°C er 3x1 O^x 0,034 = 1,02x 10~5 mól/ kg. Lítum næst á efnahvarf (4) og jafn- vægisfastann fyrir það hvarf (líking 6a). Við 25°C er gildi þess fasta 4,47x10“7. Vetnis- jónir og bíkarbónatjónir í regndropum myndast nær eingöngu við það að kolsýra sem er uppleyst í regnvatninu klofnar, sbr. jöfnu (4), en algengast er að rita þá jöfnu þannig: H2CO° = H+ + HC03 (4a) þar sem H+ = HCO“ má ritajöfnu (6a) þannig ÍH+12 Kh2co3= |H2C03] (10) Nú er KH2co3 = 4,47x10“7 við 25°C og [H2CO“] = 1 ,Ó2x 10-5 mól/kg. Þvíer [H+]2 = 4,56x10“12 (11) og [H+] =2,14x10^ (12) og pH í hreinu regnvatni við 25°C er því 5,7. Við 0°C er kleyfnistuðull kolsýru 3,16xl0“7 og styrkur uppleystrar kolsýru 2,19xl0“5. Með því að setja þessar tölur inn íjöfnu (10) fæst að pH hreinnar úrkomu er 5,6 við 0°C. I hinum stóru iðnríkjum heims og nágrenni þeirra er pH-gildi úrkomu oft mun lægra en að ofan greinir, allt niður í 4. Hið súra regn verður til fyrir áhrif mengunar. Lofttegundir eins og NO, NOn og S02 myndast við bruna á bensíni, olíu og kolum og við vinnslu á málmum úr málmgrýti. Þessar lofttegundir mynda sterkar sýrur þegar þær leysast upp í vatni, saltpétursýru (HN03) og brenni- steinssýru (H,SOq). Hula mengaðs lofts liggur yfir iðnaðarsvæðum og berst frá þeim með vindum. Þegar regn fellur til jarðar tekur það þessar lofttegundir í sig og verður súrt. Súrt regn er eitt alvarlegasta umhverfis- vandamálið sem við mennirnir höfum skap- að, ekki vegna þess að súrt regn sem slíkt sé skaðlegt, heldur vegna þess að sýran veldur aukinni leysingu ýmissa efna úr jarðvegi. Afleiðingin er óæskilegur styrkur sumra efna í jarðvegsvatni fyrir plöntur og í vatni í ám og vötnum fyrir lífið þar. ■ LEYSING STEINDA í BERGI Efnahvörf sem fela í sér leysingu sumra steinda í vatni má skoða sem hvörf milli sýru og basa. Vatnið er sýran en steindirnar, sem leysast, basinn. Eins og áður hefur komið fram inniheldur regnvatn nokkuð af upp- leystum efnum sem eru að mestu ættuð frá sjó og pH-gildi ómengaðs regnvatns er 5,6 til 5,7 eftir því hver hiti þess er. Lítill styrkur uppleystra efna í regnvatni og ekki síður tiltölulega lágt pH gera það að verkum að slíkt vatn er undirmettað af öllum algengum steindum. Þegar regnvatnið kemst í snertingu við jarðveg og berg hefur það því tilhneigingu til að leysa upp steindir í bergbrotum í jarðvegi og í berginu sjálfu. Auk þess leysast örður af auðleystum sölt- um sem eru í berginu. Þessi leysing gengur vissulega hægt fyrir sig, en hana má þó glögglega sjá með því að efnagreina úr- komu, yfirborðsvatn og grunnvatn. Styrkur uppleystra efna í úrkomu er jafnan lægri en í yfirborðsvatni og grunnvatni af sama stað 82
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.