Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1997, Side 59

Náttúrufræðingurinn - 1997, Side 59
og auka við það, því öllum er ljóst að út- reikningum hans verður ekki beitt við afbrigði sem aldinræktendur vinna með. Líkamsgerð kynblendinga þessara atbrigða verður í fæstum tilvikum rakin til erfða frá nánustu forfeðrum heldur til eiginleika forfeðra foreldraplantn- anna, eiginleika sem ræktarmaðurinn þekkir yfirleitt ekki. Við þetta bætist að umhverfis- þættir hafa veruleg áhrif á kynblendingana, ekki aðeins í upphafi, meðan fræin eru að þroskast. Þeir kalla líka fratn afbrigðilegar breytingar2 á árunum meðan kynblendingarnir vaxa og ná fullum þroska." (Michurin 1949, bls. 200.) Eftir byltinguna vænkaðist hagur Mich- urins. Hinir nýju valdhafar veittu honum góða starfsaðstöðu og sýndu ýmsa sæmd. Má þar nefna að 1932 var nafni borgar- innar Kovlov, sem var miðstöð plöntu- kynbóta Michurins, breytt í Michurinsk. Ivan Michurin lést 1935, á 80. aldursári. Snilli hans á sviði hagnýtra plöntukynbóta verður seint oflofuð. Hið sama verður ekki sagt um ályktanir hans á sviði fræðilegrar erfðafræði. Þess ber þó að gæta að hann lifði á tímum þegar þau fræði voru glopp- óttari en nú og ýmsir málsmetandi líffræð- ingar hölluðust enn að hugmyndum um arfgengi áunninna einkenna. ■ LYSENKO Trofim Denisovich Lysenko (6. mynd) fæddisl 1898 í Karlovka í Úkraínu. Hann brautskráðist frá garðyrkjuskóla í Uman 1921 og lauk doktorsprófi í búfræði frá Landbúnaðarstofnuninni í Kiev 1925. Hann vann síðan við tilraunir í búfræði, einkum á korntegundum, og varð forstöðu- maður tilraunastöðvar í Odessa 1933. Lysenko skipti þroskun plantna af fræi í ákveðna fasa, og skyldi einunt fasa ljúka áður en hinn næsti gæti hafist eðlilega. Hveiti er skipt í hausthveiti (vetrar- hveiti) og vorhveiti. Fræ hausthveitis þarfnast talsverðrar kælingar áður en það 2 Hér notar Michurin (eða þýðandi hans) hug- takið sport deviation, sem í ritum Darwins táknar nokkurn veginn það sem líffræðingar kalla nú stökkbreytingu. 6. mynd. T.D. Lysenko, 1898-1976 (Sov- foto). getur vaxið eðlilega. Hausthveiti er því sáð að hausti, eða snemma vors meðan kuldi í jörðu er nægilegur. Gera má ráð fyrir tals- verðum afföllum á sáðkorninu af völdum frosts og skaðlegra lífvera. Fræ vorhveitis þarfnast ekki jafnmikillar kælingar. Því er sáð að vori svo afföllin verða minni. Hausthveiti þrífst í kaldara loftslagi en vorhveiti. Lysenko þróaði aðferð, vorun, til að flýta þroskun hausthveitisins. í stað þess að láta fræin liggja í kaldri mold voru þau geymd, hálfspíruð, í kaldri geymslu í tíu daga til mánuð og þeim síðan sáð. Lysenko tókst einnig að vora ýmsar aðrar grastegundir (7. mynd), smára, baunir, rótarávexti, sojabaunir, kartöllur og fleiri nytjaplöntur. Rannsóknir Lysenkos á vorun höfðu í senn hagnýtt og fræðilegt gildi og tryggðu honum virðingarsess meðal búvísinda- inanna. En hann stefndi hærra. í samræmi við hugmyndir Michurins hugðist Lysenko breyta erfðum hveitisins, breyta haust- hveiti í vorhveiti, með viðeigandi meðferð, þjálfun á fræjunum. Hann ræktaði margar kynslóðir voraðs hausthveitis en stytti með hverju ári sem leið vorunina, þann tíma sem fræin voru kæld. Þar kom að lokum að hveitið óx eðlilega án kælingar. Haust- hveitið var sem sagt að mati Lysenkos orðið að vorhveiti. 105

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.