Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 60

7. mynd. Dúrra, sáð 10. sept-
ember, eftir mynd sem tekin
var 29. sept. Plantan sem sýnd
er hægra megin á myndinni
hefur verið voruð í 10 daga en
liin ekki, og er hún sýnd til
samanburðar (Askell Löve
1939, eftir Lysenko).
Lysenko taldi, eins og Michurin, að fræ
vaxin upp af ágræðslublendingi bæru í sér
arfgeng einkenni beggja hluta blendings-
ins, græðikvists og rótarstofns.
Arið 1935 snerist Lysenko af fullum
þunga gegn hefðbundnum kenningum
erfðafræðinnar og boðaði í staðinn kerfi
sitt, sem hann kenndi raunar við Mich-
urin. Lífveran innbyrðir - „assímílerar“ - í
sífellu margt úr umhverfinu, næringarefni
og ýmsa veðurþætti, svo sem hita, úrkomu
og fleira. Með breyttu umhverfi breytist
þetta samspil og þar með arfgengi eða
erfðir lífverunnar.
Arfgengið er að dómi Lysenkos einkenni
á öllu lifandi efni og því fráleitt að gera ráð
fyrir að það stýrist af einhverjum eindum,
genum, sem ofan á annað standi ofan eða
utan við lífsstarfsemina - stýri og breyti
efnaskiptunum án þess að þau geti mótað
genin á móti, þegar frá eru taldar til-
viljunarkenndar stökkbreytingar sem eru í
engu samræmi við þarfir umhverfisins.
Af þessu leiðir að Lysenko hafnar bæði
meginhugmynd Mendels um erfðaþætti
sem berist óbreyttir milli kynslóða og hug-
mynd Morgans um að þessir þættir, genin,
séu í litningum frumukjarnanna. Auk þess
hafnar hann hugmyndum um það að erfð-
irnar breytist fyrir tilviljun, við stökkbreyt-
ingar, en heldur því í staðinn fram að um-
hverfið móti þær. Ríkjandi einkenni koma
samkvæmt hefðbundinni erfðafræði fram á
öllum lífverum sem hafa í sér viðkomandi
gen, til dæmis gular ertur í tilraunum
Mendels, en víkjandi einkenni þurfa að
erfast með genum frá báðum foreldrum og
geta legið niðri um marga ættliði, til
dæmis grænar ertur. Þeir Michurin og
Lysenko héldu því fram að það færi eftir
umhverfinu hvort tiltekið einkenni væri
ríkjandi eða vfkjandi; það einkennið sem
hagstæðara væri hverju sinni yrði ríkjandi.
Lysenko og fylgismenn hans leiddu hjá
sér nákvæmar og vandlega unnar frumu-
rannsóknir Morgans og fleiri erfðafræð-
inga sem staðfestu meðal annars að breyt-
ing á mjög afmörkuðu svæði á litningi - til
dæmis við litningavíxl, þar sem tveir litn-
ingar skiptast á bútum - hefur í för með sér
ákveðna breytingu á arfgengri gerð lífver-
unnar. Þannig tókst í ýmsum tilvikum að
ákvarða röð gena innan einstakra litninga.
Skýring Lysenkos á hlutverki litning-
anna er loðin og torskilin. Helst virðist að
hann hafi talið að þeir væru eins konar
hemill sem kæmi í veg fyrir að lífverurnar
innlimuðu hvers kyns umhverfissveiflur.
106