Náttúrufræðingurinn - 1981, Blaðsíða 30

2
3
c
o
Q.
u>
«o
2. mynd. Útbreiðsla hljóðbylgna í lagskiptri jörð með lághraðalagi. Hluti a) sýnir hvernig
bylgjurnar berast frá sprengistað til bylgjunema, hluti b) sýnir hvernig hljóðhraðinn
breytist með dýpi í þessu tilviki og hluti c) sýnir fartímaritið sem fengist ef komutími
bylgnanna er teiknaður upp sem fall af tíma. — An example of a traveltime curve corresponding to
layered earth with a low velocity layer.
h. Bylgjunemi h liggur því í skugga
lághraðalagsins. Þeir geislar sem fara enn
brattar niður, fara í sveig niður í þriðja
lagið þar sem hraðinn vex með dýpi og
skrást að lokum á bylgjunema i - 1.
Allar þær bylgjur sem fara gegnum lag-
mótin ofan og neðan lags 2 endurkast-
ast að hluta. Þau endurköst koma fram
á bylgjuncmum a - g, en seinna en
bylgjurnar sem berast eftir lagi 1.
Endurköstuðu bylgjurnar mynda f’crl-
ana a" - g' (endurkast frá toppi lags 2)
og a111 - g'" (endurkast frá toppi
neðsta lags) eins og sést á mynd 2c. Þar
sem endurköstin eru mjög dauf, nema á
litlu fjarlægðarbili, getur verið mjög erf-
itt að greina þau á fartímaritunum.
Hallinn á fartímariti fyrstu bylgju (a' -
g' og hægra megin við i") er mæli-
kvarði á bylgjuhraða í dýpsta punkti
sem bylgjan náði í jörðinni. Því minni
sem hallinn er því meiri er hraðinn. Þar
sem hraðinn ofan lághraðalagsins (lags
2) er minni en neðan þess er halli
172