Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1983, Page 179

Náttúrufræðingurinn - 1983, Page 179
sem hafa fundist, og þau lang stærstu úr íslenskum jarðlögum. Fræhúsið er meira en 30 mm langt og 19 mm breitt, aflangt og mjókkar til endanna. Miðás fræhúss myndar um það bil 160° horn við miðás vængsins. Eftir endilöngu fræhúsinu eru greinilegar rákir með um það bil 0,5 mm millibili og eru þær líklega för eftir æðastrengi. Á fræhús- inu má einnig sjá för eftir lítil hár, sem hafa verið allt að því 4 mm löng og 0,02 mm í þvermál. Förin eftir hárin liggja víðast um það bil hornrétt á förin eftir æðastrengina. Litlar vörtur um það bil 0,02 mm stórar eru hér og þar á fræhúsinu. Vængurinn er með beina bakhlið, en inn í neðri brúnina er smá vik, þar sem vængur og fræhús mætast. Vængendinn er skáskorinn inn að neðan með Iitlu viki fyrir miðju. Æðastrengirnir í vængnum liggja fyrst samsíða bakröndinni, rétt undir henni, en fara síðan í boga yfir vængflötinn í átt að neðri vængbrún. Við samanburð kom fljótlega í ljós, að eintökin frá nágrenni Hreðavatns eru frábrugðin aldinum bæði útdauðra og núlifandi hlyntegunda. Líkustu aldin útdauðra tegunda eru nefnd Banisteriaecarpum giganteum Krausel og eru þekkt frá Þýskalandi og Ung- verjalandi. En aldinin frá Brekkuá og Hestabrekku eru stærri og lögunin er önnur, t. d. mynda fræhús og vængur ekki horn sín á milli hjá B. giganteum. Við samanburð við núlifandi tegundir kom í ljós, að eintökin frá nágrenni Hreðavatns virðist skyldust silfurhlyn- inum (Acer saccharinum Linné), sem vex í suðausturhluta Norður-Ame- ríku. Einkum er lögun fræhússins svip- uð, en vængurinn er lítillega frábrugð- inn, t. d. vantar vikin inn í neðri brúnina og endann hjá silfurhlynin- um. Þar sem aldinin frá Brekkuá og Hestabrekku eru frábrugðin aldinum útdauðra og núlifandi tegunda má gera ráð fyrir því, að hér sé um sér- staka tegund að ræða. Höfum við því gefið henni nafnið Acer askelssoni eft- ir Jóhannesi Áskelssyni, jarðfræðingi. Árið 1868 gat Heer um 71 mm langt hlynaldin (helming) frá Surtarbrands- gili hjá Brjánslæk, en önnur aldin, sem við höfum séð þaðan og frá öðrum fundarstöðuni á Vestfjörðum, eru miklu minni og frábrugðin A. askels- soni og hér talin til A. sp. aff. is- landicum. Eintakið, sem Heergat um, fannst í jarðfræðisafni háskólans í Kaupntannahöfn (nr. 6790). Fræhúsið er ekki varðveitt og vængurinn frekar ógreinilegur, svo að ekki er unnt að segja með vissu hvort það tilheyri A. askelssoni, þó að vængformið og stærðin bendi frekar til þess. Acer sp. aff. askelssoni Friedrich & Símonarson, 1976 - (Myndasíða 2, 1. ntynd og myndasíða 8, 1.-3. mynd). í Hrútagili í Mókollsdal og í Brekkuárgili, Þrintilsdal og Hesta- brekku ofan Hreðavatns hafa fundist hlutar af stórum hlynblöðum, sem hafa greinilega aðra lögun en blöð af A. islandicum. Blöð þessi eru tiltölu- lega breið, allt að því 14 sm löng og 18 sm breið, fimmsepótt og eru efri hlið- arseparnir jafn langir og breiðir og miðsepinn. Neðri hliðarseparnir eru hins vegar mun minni. Neðri hluti miðsepans hefur ekki eins áberandi samsíða hliðar og hjá A. islandicum. Miðsepinn og hliðarseparnir mjókka allhratt og enda í hvössum broddi, sem er lítið eitt sveigður til hliðar. Hornið 163
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196
Page 197
Page 198
Page 199
Page 200
Page 201
Page 202
Page 203
Page 204
Page 205
Page 206
Page 207
Page 208
Page 209
Page 210
Page 211
Page 212
Page 213
Page 214
Page 215
Page 216
Page 217
Page 218
Page 219
Page 220
Page 221
Page 222
Page 223
Page 224
Page 225
Page 226
Page 227
Page 228
Page 229
Page 230

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.