Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1983, Side 220

Náttúrufræðingurinn - 1983, Side 220
ÖLDIR OG UPPHAV Jóannes Rasmussen Útgefin af Emil Thomsen Þórshöfn í Færeyjum, 1981, 211 bls. í Færeyjum kom fyrir rúmu ári út bókin Öldir og apphav eftir færeyska jaröfræö- inginn Jóannes Rasmussen. Bók þessi fjall- ar um jarðfræði Færeyja og er til fyrir- myndar hvað varðar útlit og frágang og þeim ti! mikils sóma. Jarðfræðilega séð eru Færeyjar frænka Fróns gamla og okkur því áhugaefni hvernig grjótslögin liggja þar. Nú höfum við að vísu lengi vitað að berg er eldra í Færeyjum en á fslandi og að þar er eingöngu basalt að finna. Um jarðfræði Færeyja má finna greinar í ýmsum jarð- fræðitímaritum og auk þess sömdu þeir Jóannes Rasmussen og Arne Noe-Nygaard bók um jarðfræði Færeyja og kom hún út á dönsku, ásamt kortum árið 1969. Það sem er frábrugðið við bókina Öldir og upphav er að hún er sniðin fyrir venjulegt fólk, fólk sem hefur áhuga á að þekkja land sitt og náttúrur þess án þess að þurfa að hafa nokkra undirstöðuþekkingu í jarðfræðum. Pannig er bókin fremur einföld og mjög greinargóð lýsing á jarðfræði Færeyja, án þess að lesandinn drukkni í smáatriðum eða fræðiorðum. Ekki spillir það fyrir hve bókin er vel myndskreytt og margar hinna 137 mynda í bókinni eru í litum. Allur frágangur bókarinnar er með miklum ágætum, en vegna dræmrar kunnáttu í fær- eysku treysti ég mér ekki að dæma um málfar, en mikið hafði ég gaman af lestr- inum. Bókin skiptist í eftirfarandi kafla: Andlit jarðar, Havbotnurinn og botnviðurskiftini uttan um Föroyar, Tilfarið í jarðarskorp- uni, Eldgos og basaltháslœttar, Upphav Föroya, og Jarðfröðiferðir út um landið. Fyrstu kaflarnir fjalla einkum um almenna jarðfræði með tilliti til Færeyja, síðan er kafli sem nefnist Upphav Föroya og er um jarðsögu eyjanna og þau jarðlög sem þar finnast. Síðasti kaflinn í bókinni Jarðfröði- ferðir út um landið er leiðalýsing fyrir áhugasama náttúruskoðendur og eru vald- ir til staðir sem eru merkilegir frá jarð- fræðilegu sjónarmiði. Nú eru Færeyjar um margt merkilegur staður eins og segir á bls. 12: Tœr vóru bygdar upp av eldgosum ífyrra parti av tertiertíðini (eocen) í sambandi við havbotnsspjaðingina og meginlandarákið á norðurhálvu (s.33) fyri stívum 50 millión- um árum síðani. Elsta berg á íslandi er rúmlega 16 millj- ón ára og eru Færeyjar myndaðar á sömu bólu Atlantshafshryggjarins. Færeyjar hafa þurft að þola álíka meðhöndlun og ísland hvað varðar hinar óblíðu hendur móður náttúru. Ekki aðeins hefur liav- botnsspjaðingin (botnrekið) flemtrað eyj- arnar í austur heldur hafa eldgos með til- heyrandi grjótbrœðingi, rivulögum og um- skaringum byggt og skapað landið sem hinir ytru máttirnir (týnandi máttirnir) hafa síðan mótað í núverandi horf. Jarðfræði og landmótun Færeyja er vel og skilmerkilega lýst í bókinni og ekki spillir hin færeyska tunga sem er óneitanlega skemmtilega lýs- andi, sbr. orð eins og grjótbræðingur. Þeim sem leið eiga út til Færeyja, og öðrum sem vilja kynnast jarðfræði eyj- anna, vil ég eindregið benda á þessa bók því hún er auðlesin okkur íslendingum. Lýsingar einfaldar og góðar og er öllum sómi að hafa hana í bókahillunni. Það verður mér á að óska okkur mörlöndum að við eignumst brátt slíka bók um vort land sem Færeyingar nú eiga um sitt. Helgi Torfason. 200
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.