Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1959, Side 11

Náttúrufræðingurinn - 1959, Side 11
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN stig en milljón gráður, en jafnvel þó að hitastigið sé nokkrar milljónir gráða, er samruninn mjög hægfara og hjálpar lítið sem ekkert til þess að halda við hinum háa hita. Eftir því sem hitastigið hækkar, gengur samruninn hraðar, en þá hlýtur líka varmatapið að aukast frá hinu heita efni. Upphitunin ætti þó að aukast örar en kælingin, og útreikningar benda til þess, að við nokkur hundruð milljón gráður verði orkuframleiðslan í venjulegu þungu vetni nægilega ör til þess að halda við hinu háa liitastigi. Þetta hita- stig svarar til íkveikjuhitans við venjulegan bruna. Eftir að því er náð, sér samruni kjarnanna, eða kjarnbruninn, fyrir nægilega háum hita til þess að samruninn geti gengið af sjálfu sér. Ef þrí- þungu vetni er blandað í, ætti íkveikjuhitinn að lækka niður í 40— 50 milljón gráður. Hér er þó reiknað með því að hægt sé að liindra alla varmaleiðslu, svo að kælingin verði eingöngu við útgeislun. Ýmsar fleiri kjarnbreytingar koma til greina, einkurn með hækk- andi hitastigi, en vetniskjarnarnir virðast álitlegastir, hvað snertir orkuvinnslu við jarðneskar kringumstæður. Vitneskja Jressi hefur ekki fengizt með tilraunum við háan hita, heldur með því að athuga samruna kjarna, sem skotið er saman al miklu afli í þar til gerðum tækjum. Af þessum athugunum hefur einnig mátt draga ályktanir um, hvaða kjarnbreytinga mætti vænta við aðstæður þær, sem ríkja í miðju sólar. Hitastigið er þar að vísu aðeins 20 milljón gráður, en sökum hinnar miklu fjarlægðar til yfirborðsins er kælingin lítil og jafnvel mjög hægfara kjain- breyting getur haldið liitanum við. Hér kernur fyrst og fremst til greina samruni léttra vetniskjarna, eða prótóna. Þessi kjarnbreyt- ing hentar ekki við jarðneskar kringumstæður vegna þess að hún er hægfara, jafnvel við há hitastig, en í sólinni er nægur tími til stefnu og það má telja líklegt, að sólin fái hita sinn aðallega frá samruna léttra vetniskjarna, sem mynda helíum. Samruni þessi getur bæði gengið beint og einnig með þyngri kjarna (kolefni, köfnunarefni og súrefni) sem milliliði, en heildarútkoman verð- ur í báðum tilfellum sú, að Ijórar prótónur sameinast og rnvnda fjórþungan helíumkjarna og tvær jákvæðar elektrónur. Aðstæður þær, sem hugsanlegt er að skapa fyrir samruna léttra atómkjarna hér á jörðinni, verða óhjákvæmilega mjög frábrugðn- ar Jrví, sem er í sólinni. Það sem mestu máli skiptir, er að varma- tapið ltlýtur að verða mikið. Jafnvel þó að það tækist að hindra

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.