Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 26

20
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
1. mynd.
Frostþurrkuð
blanda a£ kólíæt-
um 6 og 3. Kólí-
æta 6 er sexstrencl
með langan hala.
Ivólíæta 3 er
minni og með
örstuttan hala.
(Fraser og
Williams).
upplausnin, sem kólíæturnar eru í, er þynnt mjög skyndilega með
eimuðu vatni. Springa þá kólíæturnar af sömu ástæðum og rauð
blóðkorn springa, þegar þau eru látin í þynnta saltlausn. Má nú
aðskilja eggjahvítuefnið og kjarnasýruna í skilvindu.
Einnig er hægt að rífa gat á kólíætuna eftir að búið er að frost-
þurrka hana á kollodíum-himnu. Er hún bleytt aftur og aftur með
eimuðu vatni, unz hún rifnar af völdurn yfirborðsspennunnar í
vatnsdropanum. Vellur kjarnasýran þá út og leggst eins og flækja
af grönnunr þráðum allt umhverfis ,,vofuna“, en svo er tómur bol-
ur bakteríuætunnar nefndur. Sést hvorttveggja greinilega í raf-
eindasjá.
Hér að framan heíur gerð kólíætanna verið lýst í aðalatriðum.
Mun nú verða sagt nokkuð frá líffræðilegum eiginleikum þeirra.
Meira er vitað um líffræðilega eiginleika bakteríuæta en nokkurra
annarra veira, og á það einkum við um kólíæturnar, því að þær
hafa verið mest rannsakaðar. Stafar þetta af því, að bakteríuætur
eru að mörgu leyti bezt fallnar til líffræðilegra rannsókna. Tilraun-
ir með þær taka mjög stuttan tíma, svo að niðurstöður fást eftir
nokkrar klukkustundir. Það má geta þess til samanburðar, að nið-
urstöður fást ekki úr tilraunum með dýra- og plöntuveirur, fyrr
en eftir að minnsta kosti þrjá til fjóra daga, og stundum taka slíkar
tilraunir vikur eða jafnvel mánuði. í öðru lagi hafa menn lengi haft
handhægar og fljótlegar aðferðir til að telja bæði þær bakteríur,
sem á að sýkja, og bakteríuæturnar, sem sýkt er með. Var því snemma
farið að gera kvantítatífar rannsóknir á samskiptum þeirra. Bakteríu-