Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 66

174 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiimiiiimmMiiiiimiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiimiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiimiiiiii
Það er augljóst, að svo risavaxin tré, sem hér um ræðir, muni
vera afargömul. Aldur hvers einstaklings er tiltölulega auðvelt að
ákveða með því að telja árhringana. Þetta er sérstaklega auðvelt
á risafurunni vegna endingargæða trésins, því að holir stofnar
eru næstum ekki til. Þess vegna er risafuran einstæð til rann-
sókna. Það hafa fundizt tré, sem eru um 3000 ára gömul, og mörg,
sem eru á þriðja þúsund ára, og þó er óvíst, að elztu trén séu
enn fundin.
Þegar landnám Islands hófst, voru þessir 3000 ára trjárisar
um 2000 ára gamlir. Þeir hafa lifað lengur heldur en öll saga
Norðurlanda nær yfir, eða með öðrum orðum, allt frá þeim ííma,
er steinaldarþjóðir bjuggu við Eystrasalt. Ekki vekur það minni
furðu, er vér berum aldur þeirra saman við sögu annara þjóða.
Þegar elztu grízku musterin voru reist, voru tré þessi orðin 500
ára gömul. Og um þær mundir er þau sáu fyrst dagsins ljós, lifðu
menn á Egyptalandi, því forna menningarríki, sem enn höfðu
ekki lært að nota járn, en höfðu eir í þess stað. Þannig hefir eitt
einstakt tré lifað alla menningarsögu Evrópulandanna.
Risafuran er eftirsótt til að sýna hana á söfnum. I British
Museum er sneið af miðlungsstóru tré. Sneiðin er fáguð, svo að
árhringarnir sjáist greinilega, og ýmsir merkisatburðir mann-
kynssögunnar eru merktir í viðinn, við samtíma árhringi. Siða-
skiptin verða þar ótrúlega nærri okkur, að maður ekki nefni
stjórnarbyltinguna frönsku og Napóelon.
Þeir, sem lifa jafnlengi og tré þessi, hljóta að þola margt mis-
jafnt. Helztu áföllin, sem trén hafa orðið fyrir, og merki sjást um,
eru skógareldar. En jafnvel skógareldarnir megna ekki að ráða
niðurlögum þeirra, en setja aðeins merki í viðinn. Fyrir nokkrum
árum var fellt tré, sem bar merki eftir brunasár frá árunum
1147, 1595, 1789, 1820, 1848, 1866, 1883 og 1895.
Annað tré hafði spírað árið 271 fyrir Krists fæðingu. Þegar
tímatal vort hefst, var stofn þess 4 metrar að ummáli við rótina.
Árið 245 særðist það af skógareldi, en að 105 árum liðnum var
sárið gróið. Árið 1441, þegar tréð var 1712 ára gamalt, brenndist
það á ný, en sár það greri á 139 árum. Enn fékk það brunasár
árið 1580, en það sér greri á 56 árum. Nú fékk það að lifa í friði
í 277 ár. En árið 1797 þegar tréð var 2068 ára gamalt, lenti það
' versta brunanum, sem það nokkru sinni hafði þolað. Brunasárið
var 6 metra breitt og 10 metra hátt. En ekki megnaði það samt
að ráða niðurlögum tröllsins. Þegar tréð var fellt, höfðu þegar