Náttúrufræðingurinn - 1938, Page 12

6 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll.Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
efnin gersamlega ólagskipt og kornin frá fínum leir og upp í stór-
grýti, allt að því 1 m í þvermál. ísrákaðir steinar finnast, en eru
sjaldgæfir. Hvort hér er um eina eða fleiri urðir að ræða, verður
látið ósagt. Víða í þessum gömlu jökulurðum finnast surtarbrands-
flísar og móbergshnullungar, sem auðþekkt er að borizt hafa sunn-
an frá plíósenumyndununum vestan á Tjörnesi.
Þegar út undir Breiðuvíkurlæk kemur, verða bakkarnir úr hrein-
um leirsteini, sem hvílir ofan á völuberginu í vesturbökkunum, og
hlýtur því að vera yngri en hinar umræddu jökulurðir. Leirstein
þennan er hægt að rekja óslitið, unz hann hverfur í sjó austast í
víkinni. En þar, ofan til í leirnum, koma fram völubergslög, og
ofan á honum liggur ísnúið grágrýti. (Sjá mynd 4.)
Jarðlagaskipun þessara bakka ber það með sér, eins og henni
hefir verið lýst hér, og hún hefir komið mér fyrir sjónir, að bakk-
arnir eru pleistócenir. En það, sem tekur af öll tvímæli um aldur
bakkanna, er jökultoddan, sem áður er getið, að fundizt hafi neð-
antil í leirsteinslaginu (í horisont 9, G. G. B. (4)). Ofar í
molabergsmynduninni finnst jökultoddan ekki, en í hennar stað
ýmsar aðrar tegundir og það einkum eindregnar hlýsjávarteg-
undir, eins og nákuðungur og kúskel o. fl. Úr Breiðuvíkurlögun-
um verður því lesin svipuð veðurfarsbreyting og úr Búlands-
höfðalögunum.
3. Röndin við Kópasker.
Suður frá Kópaskeri er ströndin á nálega 0.7 km löngum parti
þverhnýpt. Ná þessir bakkar frá kauptúninu og suður undir
Snartastaðalæk. Hæð bakkanna allra er um 4—5 m yfir fjöru.
Lagskipun þeirra er þessi, talið neðan frá og upp eftir:
a. Svartblár, illa lagskiptur leir með skeljum, fáum heilum, en
þó finnast heilar samlokur.
b. Jökulurð, með mjög greinilega ísnúnum steinum. I þessari
urð er töluvert af skeljabrotum.
c. Sendið völuberg, sem hvílir ofan á urðinni, sumstaðar lag-
skipt.
Það er auðséð, að leirinn (a), sem gægist hér upp úr fjörunni,
er gömul sæmyndun, en þessi efsti hluti lagsins, sem til sést, hefir
raskazt af jökulurðinni, sem ofan á hefir hrúgazt. Skeljar
þær, sem safnað var, eru allar af Saxicava arctica, Linné, en
auk þess brot af fleiri tegundum, t. d. Mya sp. Ennfremur fannst
hér á takmörkum leirs og jökulurðar jaxl úr ísbirni (Ursus