Náttúrufræðingurinn - 1940, Blaðsíða 20

12
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
um, og hefir Þorsteinn sent mér hann til athugunar. Hafði hann
sézt skjótast um á sömu slóðum tvisvar áður. Hann var með
rauðbrúnan koll (kvenfugl eða ungur fugl). Það er þó víst, að
það var ekki sami fuglinn, sem sást með karlfuglunum tveimur
12. okt., því þeir höfðu sézt samtímis.
29. okt. 1939 náði Kristján Geirmundsson loks kvenfugli þess-
arar tegundar í garði sínum á Akureyri, og 15. okt. 1939 sá
hann þar 1 fugl og 31. des. 1939 2 fugla, sem hann heldur að
hafi verið sömu tegundar.
Hettusöngvarinn telst til söngvaranna (Sylviinae) og þeirrar
ættkvíslar þeirra, sem Bjarni Sæmundsson (sbr. Fuglarnir)
kallar garðasöngvai'a. Á ensku er hann kallaður Blackcap, á
þýzku Mönchsgrasmúcke, á sænsku Svarthátta og á norsku og
dönsku Munk. Á íslenzku mætti kalla hann hettusöngvara með
tilliti til svarta .eða brúna kollsins.
Á hettusöngvaranum er 1. flugfjöður lengri en handþökurn-
ar; 3. og 4. álíka langar og lengstar, en 2. og 5. töluvert styttri.
Á karlfuglinum er höfuð með svörtum kolli, en að öðru leyti er
það öskugrátt og sömuleiðis háls; að ofanverðu er fuglinn all-
ur grágrænbrúnleitur, stundum nærri öskugrár, en að neðan
grár, ljósastur á miðjum kviði; flugfjaðrir og stélfjaðrir dökk-
gráar með fjaðrajöðrum, sem eru eins á lit og bakið. Efri skolt-
ur grásvartur, neðri skoltur blágrár; fætur blýgráir. Kvenfugl-
inn er með rauðbrúnum kolli og fuglinn er allur bi’únleitari, en
minna grár. Á ungum fuglum er kollurinn á báðum kynjum
rauðbrúnn. Hettusöngvarinn er á stærð við þúfutittling eða lít-
ið eitt minni. Vængur 70—78, stél 60—65, nef 12—15 og rist
19—21 mm.
Hettusöngvarinn (þ. e. a. s. þessi undirtegund) er varpfugl
víðast hvar í Evrópu, .eða frá Portúgal til Ural og sunnan frá
Miðjarðarhafi norður að 69.° í Noregi, 67.° í Svíþjóð og 62.° í
Finnlandi og Rússlandi. Ennfremur er hann varpfugl á Azor-
eyjum, í Marokko, Algier og Tunis, Litlu-Asíu, Sýrlandi og
Palestínu. í vestanverðri Síberíu, Kákasus, N.-Persíu, á Balear-
eyjum, Madeira og Kanaríeyjum eru aðrar undirtegundir. Á
Bretlandseyjum .er hann algengur varpfugl, en á Færeyjum
sést hann aðeins sem flækingur, einkum á haustin. Hettusöngv-
arinn er farfugl víðast hvar í Evrópu. Fuglar frá Norður- og
Mið-Evrópu leita á haustin til Miðjarðarhafslandanna og Afríku.
Kjörlendi hettusöngvarans eru bjartir laufskógar eða skóg-