Náttúrufræðingurinn - 1940, Page 51

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
43
væri algerlega horfinn. Eg kemst því að þeirri niðurstöðu, að
grágrýtið á austanverðu Tjörnesi gangi að langmestu leyti undir
skeljalögin, svo frainarlega sem það er rétt hjá dr. Helga Péturss,
að grágrýti þetta sé yfir 300 m. þykkt1). Því miður hefi ég sjálf-
ur ekki haft tækifæri til þess að athuga þetta.
Þannig virðist þá fengin greinileg sönnun fyrir því, að hið
gamla grágrýti sé tertiert. Jökulruðningurinn, sem það inni-
heldur, verður þá að skoðast sem menjar tertierrar ísaldar, enda
þótt menn hafi fram til síðustu tíma talið allt það skeið mjög
hlýtt á íslandi og í nálægum löndum. En á síðari árum hefir af
ýmsum verið haldið fram, að tertier-ísöld hafi átt sér stað og
fær sú kenning stuðning í þeim skoðunum, sem hér er haldið fram.
Það er nú mjög æskilegt, að ýtarlegar rannsóknir fari fram
víðsvegar um landið til þess að reyna þær stoðir, sem fram-
angreindar skoðanir eru reistar á, en það krefst mikillar vinnu,
sem gera má ráð fyrir að taki fleiri ár. En vonandi verður þá
hægt að bregða upp betri mynd af jarðsögu landsins en unnt er
á þessi stígi málsins.
Að lokum skal ég minnast á eitt atriði, sem vafalaust verður
fundið ofangreindum skoðunum til foráttu, en það er, að á Snæ-
fellsnesi hvíla ca. 800 m. þykk grágrýtis- og móbergslög ofan á
leifum skeldýra, sem aðeins lifa í heimskautasjó og telja má hin
veigamestu rök fyrir því, að grágrýtið og móbergið sé kvartert.
En ég tel þau rök, sem að ofan hafa verið tilfærð fyrir hinu
gagnstæða, svo sterk, að þau geti ekki þokað fyrir vitnisburði
þessara skeljalaga, enda höfum við gert ráð fyrir tertierri ísöld
og frá henni gætu þessi skeljalög á Snæfellsnesi verið. 1 því sam-
bandi má benda á það, að dýrafræðingurinn, Prófessor Ad. S.
Jensen, sem ákveðið hefir skeljarnar, vii'ðist hafa viljað hafa
vaðið fyrir neðan sig er hann kallaði skeljarnar aðeins hánor-
rænar (ai'ktiskar) en ekki kvarterar.2) Annars eftii’læt ég dýi’a-
iræðingum að ræða þetta atriði nánar.
J) „Jeg tör nu ganske vist ikke benægte Muligheden af, at der ved Grunden
af de östlige Tjörnesfjælde optræder Bænke tilhörende den ældre Basalt-
formation ligesom antagelig Hjeðinshöfðibasalten paa Halvöens Vestside.
Men Hovedmassen af disse Fjælde er bygget op af den yng-re Ðolerit . . . .“.
H. P.: Om Islands Geologi (bls. 44) Köbenhavn, 1905.
2) Bemærkninger om Molluskerne i de hævede Lag ved Búlandshefði.
Oversigt over det kgl. Danske Vid. Sel. Foi-handlinger 1904, No. 6.