Náttúrufræðingurinn - 1940, Side 10

102
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
unum hélt hann áfram ár eftir ár, og árangurinn var skráður,
með stuttum millibilum, aðallega í þessi tvö tímarit.
Eftir 9 ára starf á þennan hátt verða aldahvörf í lífi Bjarna.
Hann gengur nú í fyrsta skipti í berhögg við almenningsálitið,
en þó með þeirri iipurð og prúðmennsku, sem honum var í blóð
borin, og er hér átt við átökin um hvalveiðamálið (sbr. 23., 24.,
26. og 27. tölubl. ísafoldar 1903). Vera má að Bjarna hafi fallið
það þungt, að fara nú að berjast við bábiljur og kreddur eftir
9 ára fræðslustarfsemi í landinu, og nokkuð er það, að þegar ég
kom til hans, 20 árum seinna, og spurði hvernig honum litist á
að ég legði stund á náttúrufræði, hvatti hann mig að vísu til
fararinnar, en: „Verið þér undir það búinn að starf yðar sæti
tómlæti og misskilningi.“ En hafi Bjarna Sæmundssyni fundizt
hann mæta tómlæti heima fyrir, þá opnuðust honum þetta ár
nýir heimar, sem áttu hug hans til æfiloka. Um aldamótin síð-
ustu var komið á fót alþjóðlegum hafrannsóknum í höfum Ev-
rópu, og vorið 1903 hófust Danir handa hér við land, því í þeirra
hlut hafði það fallið að mestu að rannsaka norðvestur-svæðið
(þ. e. höfin kringum Færeyjar, Island o. fl.). Jóhannes Schmidt
kom þá hingað á hafrannsóknars'kipinu ,,Thor“, en honum hafði
verið falin forusta rannsóknanna- Enginn dýrafræðingur þekkti
þá höfin í kringum ísland eins vel og Bjarni Sæmundsson, og
þess vegna var hann sjálfkjörinn gestur leiðangursins og sam-
starfsmaður hinna ungu, dönsku vísindamanna á ,,Thor“. Ár-
angur fararinnar 1903 og áframhald rannsóknanna á næstu ár-
um urðu með ágætum og gáfp efni í ritgerðir, sem mynduðu
byrjunina að frægðarferli prófessors Schmidt’s (rannsóknir á
lifnaðarháttum álsins o. fl.). Prófessor Schmidt, sem var fram-
úrskarandi skarpskygn og glæsilegur maður, kom fljótt auga á
yfirburði Bjarna Sæmundssonar og virti með þökk þátt hans í
rannsóknarstarfinu. Því til sönnunar vil ég leyfa mér að taka
hér upp í orðréttri þýðingu fyrstu setningarnar úr bók próf.
Sehmidt’s: „Fiskeriundersögelser ved Island og Færöerne i Som-
meren 1903“, en þar farast Schmidt orð á þessa leið:
,,Ég vil byrja þessa bók með því að nefna nafn íslenzka nátt-
úrufræðingsins Bjarna Sæmundssonar með viðurkenningu og
þökk fyrir það þrautseiga og óeigingjarna starf, sem hann hefir
leyst af hendi í þágu íslenzkra fiskirannsókna. Með því litla
fjármagni, sem hann hefir haft yfir að ráða, hefir hann unnið
mikið og þarft verk og verður að óska þess af heilum hug, að