Náttúrufræðingurinn - 1955, Page 100

206
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Klaustri. Land hefir hér alt táður verið skógi vaxið, en skógurinn hefir öld eftir
öld miskunnarlaust verið rifinn og beittur, jarðvegur er því nú mjög viða blásinn
niður að hirium isnúnu blágrýtisklöppum. Fyrir sunnan Gilsá var áður fagur skógur
og hár, er hét Ranaskógur, jiar voru há birkitré og reynihrislur fagrar, meðal
annars mjög hátt reynitré, sem órtöl höfðu verið skorin í, það var nú nýbúið að
höggva það. Nú eru í Ranaskógi að eins eftir fóeinar hrislur; stórir kestir af röft-
um sýndu þó, að nýlega var búið að fella mörg lagleg tré. Jón Einarsson bóndi á
Víðivöllum hefir unnið sér jiað til frægðar, að uppræta þenna fagra skóg; því miður
eimir eftir sumstaðar af hinum gamla húsgangshætti, að hugsa eingöngu um stundar-
haginn, nokkra aura í svipinn, en láta sér standa á sama, hvort gerður er stór-
skaði öldum og óbornum. Þegar skógar voru um alt Hérað upp fyrir miðjar hlíðar,
hefir naumlega nokkurstaðar verið jafnfagurt á íslandi; en nú er öldin önnur,
íbúarnir hafa um margar aldir verið samtaka í þvi að spilla fegurðinni, allar
ferðabækur frá þvi á miðri 18. öld geta um skógaskemdirnar á Héraði, svo það
er von, þó nú sé lítið eftir. Héraðsmenn eru nú flestir góðir bændur og snyrti-
menn, bæir vel húsaðir og umgengni hin bezta; nú er viða farið vel með þær
litlu skógarleifar, sem eftir eru, skógaböðlarnir gömlu eru að deyja út, en því miður
verða eftirkomendurnir að drekka dreggjarnar. Það er hroðalegt að lesa lýsingu
Sveins Pálssonar á meðferðinni á skógunum á Héraði fvrir siðustu aldamót.
Þorvaldur Thoroddsen: FerSabók III, bls. 288—289 (FerS 1894).
Snemma um vorið 1881 fór eg kringum Hvalfjörð, þá höfðu gengið miklar rign-
ingar; við vorum margir saman og höfðum yfir 30 hesta. Höfðu dagana óður
fjölda margar skriður fallið úr hömrunum niður í sjó og var mjög ilt að koma
klárunum yfir þær, gegnum leðju og stórgrýti. Alt í einu heyrðum við hvelli
og di'unur, eins og fjarlæg byssuskot, sem bergmólið bar hlíð úr hlið, við litum
upp til klettanna, jiar gaus upp reykjarmökkur, sem þyrlaðist niður hliðina með
hoppandi svörtum smádeplum innanum og utan við, þetta var þá skriðan og
deplarnir stóreflis björg, sem uxu ákaflega, er þau nálguðust, umkringd af mekki
og eldglæringum, er þau rákust á. Miðpartur skriðunnar sást óglöggt vegna reykj-
arins, en í henni var kynstur af stórgrýti, möl og leðju, öslaði þetta alt niður í
sjó rétt fyrir framan lestina og nokkur björg hentust drynjandi niður ó klappir
fáa faðma fyrir framan fremstu hestana. Klárarnir stóðu agndofa en fældust ekki
og skrítið var að sjó hve lipurlega kindur uppi í hlíðinni viku undan stórbjörg-
unum, sem flugu niður hjá, og héldu svo áfram að bíta, það var auðséð að þær
voru vanar þesskonar trakteringum. Mjög örðugt var að koma hestunum yfir nýju
skriðuna, yfir urð og grautarleðju.
Þorv. Thoroddsen: FerSabók /, bls. 101.
Fatnaður okkar á ferðalaginu var vanalegur, íslenzkur vaðmálsfatnaður og stutt
reiðstígvél, í þeim gekk ég upp á alla fjallatinda, þvi mjög óþægilegt er að ganga
í lausaskriðu ó íslenzkum eða dönskum skóm, jivi oft fer möl og sandur niður í þó
og maður verður fljótt sárfættur. I rigningum höfðum við eðlilega olíuföt og suð-
vesti. Við bjuggum jafnan í norsku hróktjaldi úr fjórum renningum, sem voru
kræktir saman á vixl með tvennum röðum krókapara. Tjald þetta reyhdist mjög vel
og var vel vatnshelt, það hafði líka ]>að til síns ógætis, að það tók lítið rúm, alt
/