Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 62

204
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
gagnfræöaskólum, fag, sem liver skussi geti kennt og lært. Ein afleiðing þessa
ástands er sú, að Islendingar eru nú mörgum þjóðum fáfróðari um önnur
lönd, og fyllri af hleypidómum um aðrar þjóðir, svo sem m. a. blaðaskrif og
umræður flestar um utanríkismál bera með sér. baö veitti sannarlega ekki af
því að gefa hér út fullkomna landafræði. Ritsafnið Lönd og lýðir er spor í áttina
og sum bindi þess i sjálfu sér vel skrifuð, t. d. bindin Danmörk og Suðurlönd.
Bindið Jörðin er og þarfleg lesning. En það verður að segjast eins og er, að þetta
ritsafn er frá upphaii með mjög misheppnuðu sniði og ber þess ljósan vott, að
þar hafa landfræðingar ei verið hafði með í ráðum. bar er hrúgað saman allt
of miklu af nöfnum og smáatriðum, lítið sem ekkert er af línuritum og skýringar-
kortum, og ritsafnið á lítið skylt við nútíma landafræði. En nóg um þetta að sinni.
í haust kom út í Englandi landfræðirit, þar sem landi voru er gert hærra
undir höfði en vér eigum að venjast. betta rit fjallar um Norðurlönd, að
Grænlandi og Spitsbergen meðtöldum, og er höfundur þess prófessor í landa-
fræði við háskólann í Aberdeen. betta er mikið rit og mun verða notað sem
kennslubók um landafræði Norðurlanda víða um heim. Hér skal ekki farið út
í þá kafla ritsins, sem fjalla um hin Norðurlöndin, en þess þó getið, að höfundur
er þessum löndum þaulkunnur af eigin raun, og ritið ber því glögg vitni.
Um íslandskaflann er það að segja, að liöfundur lieíur auðsæilega mætur
á voru landi og vill ekki, að þess lilutur sé fyrir borð borinn í bókinni. Sér-
kaflinn um ísland er 29 bls., auk þess er margt um ísland sagt í þeim köflum,
er íjalla um Norðurlönd í lieild. Eorsíðumynd bókarinnar er frá bingvöll-
um. Höfundur dvaldist hér um skeið sumarið 1956, sem þátttakandi í Vík-
ingaþinginu svonefnda, og hefur af ljósmyndunum að dæma dvalizt hér einn-
ig sumarið 1938 og þá ferðast allvíða um landið. En O’Dell hefur þann sið
sumra fræðimanna, að vilja helzt birta ljósmyndir, sem hann hefur sjálfur
tekið, þó á öðrum og betri geti verið völ. íslandskaflinn virðist upprunalega
vera skrifaður út frá fyrirstríðsþekkingu liöfundar á íslandi og hafa síðar
verið betrumbættur eftir síðari dvöl höfundar hérlendis, en enn ber hann
um of merki þess að vera ritaður af fyrirstríðsþekkingu höfundar. bess vegna
er t. d. allt of lítið gert úr ílugsamgöngum íslendinga og samgöngum í lieild,
svo og þýðingu heita vatnsins. Af sama toga mun, að Ljósifoss er talinn mesta
aflstöð landsins og rætt er um vaxandi þýðingu minnkaeldis.
Smávillur eru nokkrar, einkum jarðfræðilegs efnis, en óþarfi er að rekja
þær hér. Örnefni eru yfirleitt réttar skrifuð en venja er í erlendum ritum,
þótt finna megi villur (prentglöp er Tavnsskarð f. Vatnsskarð). Eitt kortanna,
af útbreiðslu íslenzkra hrauna, er næsta fjarri réttu lagi. Svipuð kort hef ég
raunar séð í fleiri erlendum bókum, og stafa skekkjurnar m. a. af því, að
þessir fræðimenn byggja slík kort eingöngu á herforingjaráðskortunum, en
þau sýna ekki sem liraun land, sem er algróið, þótt hraun sé undir.
En þrátt fyrir annmarka er íslandskafli O’Dell í heild þannig, að við meg-
um allvel við una. Hann er skrifaður af skilningi á landshögum og hlýhug til
lands og þjóðar. 1 heild er The Scandinavian World hið merkasta rit.
Sigurður Þórarinsson.