Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1969, Side 41

Náttúrufræðingurinn - 1969, Side 41
NÁTT Ú RU F RÆÐINGURINN 145 sýki, og miltisbruna-sýkillinn Bacillus anthracis. Þar sem þessir sýkl- ar eru tiltölulega sjaldgæfir, er þeim sleppt hér, svo að þeir ekki dragi athyglina frá erkióvininum, sem eru iðrasýklarnir. Það skiftir okkur miklu máli í viðureign okkar við gerlana að þekkja hvers konar skilyrði lienta þeim vel og hver illa. Eins og öðrum lífverum, þá er vatnið gerlunum nauðsynlegt til þess að geta lifað. Á Jdví byggist það að hægt er að verja hluti rotnun með Jtví að Jmrrka þá, s. s. kornvöru og skreið. Þar sem við erum hér fyrst og fremst að tala um gerla í vatni, þá er sýnilegt, að við getum ekki beitt þessu vopni gegn gerlunum á Jreim vettvangi. Gerlarnir þarfnast næringar, eins og aðrar lifandi verur, en Jreir komast af með mjög lítið af henni. Ekkert vatn í náttúrunni er svo hreint, að ekki finnist Jrar örlítill vottur af næringarefnum, magn sem er nógu mikið til Jness að gerlar geti lifað á Jrví. Það er því ekki unnt að svelta gerlana í hel í vatninu, hversu vel sem það er hreinsað, t. d. geta gerlar lifað í eimuðu vatni. Það lífsskilyrði, sem gerlarnir eru mest háðir er hitastigið. Yfir- leitt Jarífast flestir gerlar bezt við 20—37 °C, sýklar venjulega bezt við 37°. Nokkrar tegundir vaxa þó bezt við 15—20° hita og þola illa yfir 30°. Þær tegundir nefnum við kuldakærar (psychrofil). Nokkrar aðrar tegundir þrífast bezt við 40—50°, en vaxa treglega við 30—40°. Þær tegundir nefnurn við hitakærar (termofil). Á okkar breiddargráðum er hitastig yfirborðsvatns oftast á milli 5 og 15° C, mismunandi eftir árstíðum. Það fer annars í kuldum niður í frostmark, og svo miklu neðar sem ís, en í hiturn getur það farið upp í 20°C. Af þessu er sýnilegt, að hin lágu hitastig vatnsins hér um slóðir halda mjög í skefjum Jíeim gerlagróðri, sem í því er að finna. Mikilvægt ráð til þess að geyma vatn, án þess að það spillist af gerlum, er þess vegna að halda því köldu. Kæling og frysting eru annars, eins og kunnugt er, algengustu rotvarnar- aðgerðirnar við geymslu á matvælum. Sólargeislarnir eru talsvert gerildrepandi og draga þeir því ofur- lítið úr gerlagróðri í tæru yfirborðsvatni. Víðast hvar hagar svo til á {Déttbýlum svæðum jarðarinnar, að nothæft neyzluvatn fæst aðeins eftir að farið hefur fram á vatninu meiri eða minni hreinsun, sem oft er talsvert kostnaðarsöm. Hreins- un vatns er fólgin í Jjví að fjarlægja sem mest af efnislegum óhrein- indum, þar á meðal einnig svo mikið af gerlum sem unnt er, en síðan
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.