Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1969, Qupperneq 41

Náttúrufræðingurinn - 1969, Qupperneq 41
NÁTT Ú RU F RÆÐINGURINN 145 sýki, og miltisbruna-sýkillinn Bacillus anthracis. Þar sem þessir sýkl- ar eru tiltölulega sjaldgæfir, er þeim sleppt hér, svo að þeir ekki dragi athyglina frá erkióvininum, sem eru iðrasýklarnir. Það skiftir okkur miklu máli í viðureign okkar við gerlana að þekkja hvers konar skilyrði lienta þeim vel og hver illa. Eins og öðrum lífverum, þá er vatnið gerlunum nauðsynlegt til þess að geta lifað. Á Jdví byggist það að hægt er að verja hluti rotnun með Jtví að Jmrrka þá, s. s. kornvöru og skreið. Þar sem við erum hér fyrst og fremst að tala um gerla í vatni, þá er sýnilegt, að við getum ekki beitt þessu vopni gegn gerlunum á Jreim vettvangi. Gerlarnir þarfnast næringar, eins og aðrar lifandi verur, en Jreir komast af með mjög lítið af henni. Ekkert vatn í náttúrunni er svo hreint, að ekki finnist Jrar örlítill vottur af næringarefnum, magn sem er nógu mikið til Jness að gerlar geti lifað á Jrví. Það er því ekki unnt að svelta gerlana í hel í vatninu, hversu vel sem það er hreinsað, t. d. geta gerlar lifað í eimuðu vatni. Það lífsskilyrði, sem gerlarnir eru mest háðir er hitastigið. Yfir- leitt Jarífast flestir gerlar bezt við 20—37 °C, sýklar venjulega bezt við 37°. Nokkrar tegundir vaxa þó bezt við 15—20° hita og þola illa yfir 30°. Þær tegundir nefnum við kuldakærar (psychrofil). Nokkrar aðrar tegundir þrífast bezt við 40—50°, en vaxa treglega við 30—40°. Þær tegundir nefnurn við hitakærar (termofil). Á okkar breiddargráðum er hitastig yfirborðsvatns oftast á milli 5 og 15° C, mismunandi eftir árstíðum. Það fer annars í kuldum niður í frostmark, og svo miklu neðar sem ís, en í hiturn getur það farið upp í 20°C. Af þessu er sýnilegt, að hin lágu hitastig vatnsins hér um slóðir halda mjög í skefjum Jíeim gerlagróðri, sem í því er að finna. Mikilvægt ráð til þess að geyma vatn, án þess að það spillist af gerlum, er þess vegna að halda því köldu. Kæling og frysting eru annars, eins og kunnugt er, algengustu rotvarnar- aðgerðirnar við geymslu á matvælum. Sólargeislarnir eru talsvert gerildrepandi og draga þeir því ofur- lítið úr gerlagróðri í tæru yfirborðsvatni. Víðast hvar hagar svo til á {Déttbýlum svæðum jarðarinnar, að nothæft neyzluvatn fæst aðeins eftir að farið hefur fram á vatninu meiri eða minni hreinsun, sem oft er talsvert kostnaðarsöm. Hreins- un vatns er fólgin í Jjví að fjarlægja sem mest af efnislegum óhrein- indum, þar á meðal einnig svo mikið af gerlum sem unnt er, en síðan
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.