Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1976, Page 11

Náttúrufræðingurinn - 1976, Page 11
NÁTT URUFRÆÐINGURINN 113 lægð frá upptökum, getur sami skjálftinn fengið mismunandi stiga- gjöf eftir því, hve langt frá upptökum stigin eru metin. Þessi kvarði á því ekkert skylt við mat á stærð skjálftans eða orku lians, þótt þessum hugtökum, áhrifum og stærð sé oftast ruglað saman í frétt- um af skjálftum. Nú er almennt notaður áhrifakvarði Mercallis, sem hér er prentaður í Viðauka 1. Sem dæmi um áhrifastig skjálfta má taka áhrif skjálftans á Dalvík 1934, sem margir nruna. Hann var mjög harður á Dalvík, af 74 húsum hrundu 18, en 33 skemmd- ust svo, að þau urðu ekki íbúðarhæf. Eftir þessum áhrifum var skjálftinn metinn VIII—IX stig á upptakasvæðinu. (Thorarinsson 1937). Á Húsavík þótti skjálftinn allsnarpur. Allir innanhúss og margir utan dyra fundu skjálftann. Hlutir römbuðu og myndir skekktust á veggjum. Þessi lýsing kemur heinr við V stig á kvarð- anunr. Sunnanlands var skjálftinn mjög vægur og aðeins einstaka maður varð hans var innanhúss. Slík áhrif eru metin aðeins II stig. Þetta mat á áhrifum skjálftans er algerlega óháð jarðskjálftamæling- unr líkt og veðurathuganamaður þarf ekki að mæla vindhraða til að meta, hvort úti sé gola (3 vindstig), kaldi (5 vindstig) eða hvass- viðri (8 vindstig). Öðru máli gegnir, ef mæla skal stærð skjálftans og meta orku hans. Þá þarf jarðskjálftamæli og vitneskju um fjar- lægð mælisins frá upptökum skjálftans. (Viðauki 2). Stærð skjálfta er oftast mæld á svonefndum Richterskvarða. Hann er kenndur við skjálftafræðinginn Charles F. Richter, sem bjó sér til þennan kvarða til að bera saman skjálfta í heimalandi sínu í Kaliforníu. Hann valdi staðlaðan jarðskjálftamæli og mældi útslag skjálftans í 100 km fjarlægð frá upptökum. Skjálfti, sem var svo lítill, að útslagið mældist aðeins 1 mm fékk stærðina 3. Skjálfti úr sönni fjarlægð með tíu sinnum stærra útslag fékk stærðina 4 og skjálfti með 100 sinnum stærra útslag stærðina 5. Þannig vex stærð- in um 1 í hvert sinn, sem útslagið tífaldast. Ef skjálftinn er ekki í 100 km fjarlægð, verður að leiðrétta útslagið sem fjarlægð munar (Richter 1935). Þessi kvarði hefur náð almennum vinsældum og er nú notaður um allan heim til að bera saman skjálfta. Reynslan hef- ur sýnt, að stærstu skjálftar ná rúmlega 8 stigum á Richterskvarða. Útslag þeirra er 100 milljón sinnum stærra en útslag skjálfta með stærð 0. Yfirleitt ber stöðvum nokkuð vel saman um stærð skjálfta, þótt áhrilin séu eðlilega mismunandi eftir fjarlægð frá upptökum. 8
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.