Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1976, Síða 11

Náttúrufræðingurinn - 1976, Síða 11
NÁTT URUFRÆÐINGURINN 113 lægð frá upptökum, getur sami skjálftinn fengið mismunandi stiga- gjöf eftir því, hve langt frá upptökum stigin eru metin. Þessi kvarði á því ekkert skylt við mat á stærð skjálftans eða orku lians, þótt þessum hugtökum, áhrifum og stærð sé oftast ruglað saman í frétt- um af skjálftum. Nú er almennt notaður áhrifakvarði Mercallis, sem hér er prentaður í Viðauka 1. Sem dæmi um áhrifastig skjálfta má taka áhrif skjálftans á Dalvík 1934, sem margir nruna. Hann var mjög harður á Dalvík, af 74 húsum hrundu 18, en 33 skemmd- ust svo, að þau urðu ekki íbúðarhæf. Eftir þessum áhrifum var skjálftinn metinn VIII—IX stig á upptakasvæðinu. (Thorarinsson 1937). Á Húsavík þótti skjálftinn allsnarpur. Allir innanhúss og margir utan dyra fundu skjálftann. Hlutir römbuðu og myndir skekktust á veggjum. Þessi lýsing kemur heinr við V stig á kvarð- anunr. Sunnanlands var skjálftinn mjög vægur og aðeins einstaka maður varð hans var innanhúss. Slík áhrif eru metin aðeins II stig. Þetta mat á áhrifum skjálftans er algerlega óháð jarðskjálftamæling- unr líkt og veðurathuganamaður þarf ekki að mæla vindhraða til að meta, hvort úti sé gola (3 vindstig), kaldi (5 vindstig) eða hvass- viðri (8 vindstig). Öðru máli gegnir, ef mæla skal stærð skjálftans og meta orku hans. Þá þarf jarðskjálftamæli og vitneskju um fjar- lægð mælisins frá upptökum skjálftans. (Viðauki 2). Stærð skjálfta er oftast mæld á svonefndum Richterskvarða. Hann er kenndur við skjálftafræðinginn Charles F. Richter, sem bjó sér til þennan kvarða til að bera saman skjálfta í heimalandi sínu í Kaliforníu. Hann valdi staðlaðan jarðskjálftamæli og mældi útslag skjálftans í 100 km fjarlægð frá upptökum. Skjálfti, sem var svo lítill, að útslagið mældist aðeins 1 mm fékk stærðina 3. Skjálfti úr sönni fjarlægð með tíu sinnum stærra útslag fékk stærðina 4 og skjálfti með 100 sinnum stærra útslag stærðina 5. Þannig vex stærð- in um 1 í hvert sinn, sem útslagið tífaldast. Ef skjálftinn er ekki í 100 km fjarlægð, verður að leiðrétta útslagið sem fjarlægð munar (Richter 1935). Þessi kvarði hefur náð almennum vinsældum og er nú notaður um allan heim til að bera saman skjálfta. Reynslan hef- ur sýnt, að stærstu skjálftar ná rúmlega 8 stigum á Richterskvarða. Útslag þeirra er 100 milljón sinnum stærra en útslag skjálfta með stærð 0. Yfirleitt ber stöðvum nokkuð vel saman um stærð skjálfta, þótt áhrilin séu eðlilega mismunandi eftir fjarlægð frá upptökum. 8
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.