Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1976, Page 86

Náttúrufræðingurinn - 1976, Page 86
188 NÁT T ÚRUF RÆÐINGURINN Þær finnast ekki fyrr en 1926 en þar sem þær eru var áður gróin vin suðvestur í hraunið og nefndist Laufrönd. Tjarnirnar hurfu um og eftir 1940 að mestu eða öllu leyti en höfðu myndast aftur 1944 og hef ég hvergi séð annars getið en þær hafi verið þarna síðan, en vatns- borð þeirra er nokkuð breytilegt. Áður rann stundum kvísl úr Jökulsá í Lindaá þannig að hún varð bæði jökullituð og mikil og spillti gróðrinum með ánni, en það hef- ur þó sjaldan gerst hin síðari ár, enda hefur nú verið hlaðið fyrir þennan anga Jökulsár. Þó tókst Jökulsá að rjúfa skarð í fyrirhleðsl- una síðastliðið sumar og rann nokkurt jökulvatn í Lindaá um tíma, en ég hef aldrei séð Lindaána í þeim ham. Herðubreið er 1682 m hár móbergsstapi á Mývatnsöræfum með snarbröttum hlíðum frá fjallsrótum, sem eru í 520—680 m hæð, upp í 11—1200 m hæð; þá tekur við 2—300 m hátt hamrabelti nærri óslitið hringinn í kringum fjallið, hæst að sunnanverðu en lægst að norðvestan; uppi á fjallinu er svo hraunbreiða, sem sorfin er og veðruð í stórgrýtisurð og hallar þar jafnt í fyrstu en vaxandi og síð- asta brekkan er snarbrött norðurhlíð myndarlegs gígs sem er j^arna efst og syðst á fjallinu og myndar norðurveggur gígsins hátind fjalls- ins. Talið er að Herðubreið sé mynduð í gosi sem byrjað hefur undir jökli og brætt geil upp í gegnum jökulinn (Guðmundur Kjartansson, 1956). Smám saman liafa laus gosefni hlaðist upp í geilinni og ís- veggir hennar haldið að meðan á upphleðslunni stóð. Loks hefur gígurinn náð upp úr leysingarvatninu í geilinni og jafnframt tekið fyrir myndun lausra gosefna en hraun farið að renna og orðið til hraunhella efst á stapanum. Lausu gosefnin í neðri hluta stapans liafa með tímanum límst saman og orðið að móbergi og þegar jök- ullinn bráðnaði stóð stapinn eftir með sínum snarbröttu skriðu- runnu hlíðum og þverhníptu móbergshömrum jafnlangt upp og jökullinn náði, en þar fyrir ofan með hraunbungu og gíg á hvirfl- inum. Grafarlönd eystri eru nokkrum kílómetrum norðar en Herðu- breiðarlindir og liggja 10—20 m lægra. Þau eru umhverfis upptök Grafarlandaár, sem kemur þar upp undan hrauni í mörgum smá- lindum eins og Lindaá, og meðfram ánni mestallri. Gróðurinn er ekki eins fjölskrúðugur og gróskulegur og í Lindunum, en gulvíði- kjarrið hér gefur þó gulvíðinum þar lítið eftir. Grafarlandaá er vatns-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.