Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 128

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 128
Víkurmýri og Víkurflóð. Austur af Hátúnum en norður og austur af bænum Efri- og Syðri Vík er mýrarsvæði eigi lítið og umgirt hraun- hálsum í þrjá vegu. Mýrin nefnist Vík- urmýri. Norðan við hana og austan er stöðuvatn er nefnist Víkurflóð. Sund er til norðurs milli hálsanna og er af- rennsli um það úr Víkurflóði til Land- brotsvatna. Eystri hálsinn er nú venjulega nefndur Víkurháls eða Grjótháls, en h'klega Jiefur hann heitið Saurbæjar- liáls til forna. í þcssu hef ég fyrir mér sögusagnir gamalla manna, sem nú eru allir löngu látnir, en a.m.k. sumir þeirra voru kunnugir á þessum slóð- um frá barnæsku. Meðal þeirra var faðir minn, sem uppalinn var í Há- túnum. Eiríkur Þorgeirsson í Efri Vík, sem var maður greindur vel og fróður hafði og heyrt sagnir um þetta. Minnist ég þess að ég heyrði Skúla Markússon frá Hjörleifshöfða eitt sinn ræða þetta mál við þessa tvo menn og bar þeim saman um að þetta mundi vera hinn forni Saurbæjar- háls. Kemur það og allvel heim við þá bæjarröð, sem talin er í Landbroti í fornum heimildum og má því ætla að Saurbær (Sveinn Pálsson 1945) hafi verið á þessum slóðum þó ekki sé vitað hvar. Einna líklegast sýnist að bærinn hafi verið utan við hraun- ið lítið eitt norðar en Eystri Dalbær. Svo aftur sé vikið að Víkurmýri og Víkurflóði skal þess getið að djúpur skurður hefur nýlega verið grafinn allt frá túninu í Efri Vík og austur í Vikurflóð. Athuganir á jarðlögum og (jskulögum, sem greina má í skurðin- um hafa leitt í ljós að miklar breyt- ingar á gróðurfari hafa þar orðið á liðnum öldum. Má lesa það af jarð- vegssniði því er hér fylgir (10. mynd). Af jtví er m.a. Ijóst að eitt sinn var Víkurmýri viði vaxin. Sennilega var það aðallega birkikjarr. Ennfremur má Ijóst vera að sá skógargróður var til grunna genginn alllöngu áður en eldgosið mikla varð í Öræfajökli 1362, það er svo örlagaríkt varð fyrir Öræfi og nærsveitir, því að um 80 cm þykk- ur jarðvegur er frá efstu lurkunum upp að öskulaginu frá þessu gosi. Því miður hef ég ekki haft tök á að ná sniði gegnum mýrina alla en löng saga liggur skráð í þau jarðlög, sem neðar eru og ekki náðist til. Tilraun var gerð til að bora í mýr- ina með venjulegum móbor (Hiller- l)or), en ekki reyndist mögulegt að ná öskulögunum á þann hátt né heldur komast nema rúmlega 5 m niður. Var jarðvegurinn þá orðinn svo þéttur að erfitt reyndist að fá borinn til að ganga niður og aðeins mjög ófullkom- ið sýni náðist úr því dýpi. Útlit þess sýnir að um moldarjarðveg er að ræða og að samkvæmt því hefur þá verið þurrlendi þar sem nú er Víkurmýri. Víkurflóð er ekki djúpt og víst er að mór eða mýrarj arðvegur er sums staðar á botni þess með vestur- og suðurlandinu, þó ekki sé mér kunn- ugt um hversu langt hann nær út í vatnið. Mér sýnist af þessu nær ör- uggt að Víkurflóð sé að verulegu leyti — ef ekki öllu — síðari tíma (sekunder) myndun og til orðið vegna upphleðslu landsins austan við Landbrotið, en hún er orðin af framburði jökulánna einkum Skaftár en einnig Hverfis- fljóts. Sama gildir án efa um fleiri tjarnir meðfram hrauninu. Má í því sambandi nefna Skjaldatjörn hjá Ás- 222
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.