Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1979, Qupperneq 132

Náttúrufræðingurinn - 1979, Qupperneq 132
núna langt neðan við yfirborð Land- brotsvatna. Mestir farvegir í Landbroti eru vestur af Seglbúðum og Ytra-Hrauni. Austan við túnið í Seglbúðum er Stemma, lítill lækur, sem á upptök í hrauninu norðvestur af bænum. Far- vegur með lóðréttum hamraveggjum skerast þar inn. Virðist liann mynd- aður þannig að mikið vatn hafi þar runnið fram undir hrauninu og graf- ið undan því þar til hraunþekjan féll niður og grófst niður í sandinn. Bas- althraun rnynda ævinlega þverbratta veggi sökum þess að stuðlar myndast hornrétt í kólnunarflötinn. Sagnir eru urn festarkeng í berginu við Stemmu, en vart er það annað en þjóðsaga ein enda eru slíkar sagnir víða til og varasamt að taka á þeim mark. 1 Þiðranda þætti og Þórhalls (Útg. Guðna Jónssonar 1947) er talað um skipkomu í Sýriækjarós, en Sýrlækur er skammt norðan við Eystra Hraun í Landljroti og ekki þesslegur að hann hafi getað myndað skipgeng- an ós, og hafi þar stórá eitt sinn verið er ekki líklegt að hún hafi verið nefnd lækur. í sögu Gunnars Keldu- núpsfífls, sem að vísu er tilbúningur einn, en svo er að sjá sem höfundur hafi verið staðháttum nokkuð kunn- ugur, er getið um kornu kaupskips í Skaftárós. í því sambandi er athyglis- verð setning í sögunni, en Iiún er þessi: ,,engi kom í sandinn til að kaupa við þá“. Orðatiltækið að „koma í“ eða „fara í sandinn" var almennt notað á þessum slóðum a.m.k. fram til ];ess að hætt var að flytja vörur sjóleiðis austur með söndunum og skipa upp við Skaftárós og Hvalsíki. Af klausunni í sögunni sýnist mega ráða, að sandar voru við Skaftárós á þeim tíma og ekki höfn fremur en nú. Ég get hvorki fundið rök fyrir eða líkur til þess að sjór hafi náð upp að Landbrotshrauninu á sögu- legum tírna, því síður sem sterk rök, að ekki segja sannanir, eru fyrir því að land hafi sigið og það all verulega frá jreim tíma er svo átti að vera. Þar sem Grenlækur fellur úr hraun- inu vestan við Seglbúðir er og mikill og fagur farvegur. Er sýnilegt að þar hefur fyrrum mikið vatn runnið. Tröllshylur er lítið eitt vestar. Að hon- um liggja stórir farvegir með merki eftir flúðir og fossa (12. mynd). Mest- ur þeirra hefur sá foss verið, sem féll í og myndaði Tröllshyl sjálfan. Frá hylnum liggur svo djúpur farvegur yfir í núverandi farveg Grenlæks. Horfið hefur vatnið úr jiessum far- vegum áður en gosið varð 1362 í Ör- æfajökli, því öskulagið er óhreyft í þeim. Greinilegt er að leirur og kvísl- ar hafa verið víðs vegar um hraunið norður og vestur af Seglbúðum en fastir farvegir aðallega úti við hraun- röndina eins og áður liefur verið drep- ið á. Einn slíkur farvegur er milli Þykkvabæjar og Seglbúða og liann ekki lítill. Vestur af Ytra Hrauni eru og miklir farvegir. Hefur það vatn sumt runnið þar sem nú Sýrlækur og Jónskvísl (Hraunsá) renna en sumt norður í farveginn við Grenlæk og í Tröllshyl. Af því sent hér að framan hefur verið dregið fram er ljóst að fjölmarg- ar árkvíslar hafa um langan aldur legið víðs vegar um það svæði, sem nú heitir Landbrot. Ekki sýnist ólíklegt að einmitt af því sé nafnið dregið, 226
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.