Náttúrufræðingurinn - 1989, Side 19

ótrúlega háar eða 30 milljónir tegunda
(sjá Myers 1980 og May 1988). Ef þær
eru nær lagi en lægri tölurnar, er
miklu meira en helming allra tegunda
Iífvera að finna í hitabeltinu.
Á íslandi eru engar einlendar teg-
undir blómplantna, þ.e. tegundir sem
finnast hér og hvergi annars staðar og
undanskil ég þá geldæxlandi plöntur.
Tegundir sem vaxa hér á landi, finnast
margar hverjar hringinn í kringum
hnöttinn og þær sem vaxa í öllum
heimsálfum sem ná norður fyrir
heimskautsbaug eru sagðar vera sirk-
umpólar. Þessu er öðruvísi farið í
hitabeltinu. Að nokkrum vatna- og
strandplöntum og örfáum öðrum und-
anteknum, er náttúruleg útbreiðsla
tegunda bundin við eina heimsálfu
(Good 1974). Meira að segja ættkvísl-
irnar eru yfirleitt bundnar við eina
álfu, en ættirnar eiga hins vegar marg-
ar fulltrúa í öllurn álfunum fjórum (sjá
Whitmore 1984). Þegar dreifing teg-
unda og hin mikla fjölbreytni er höfð í
huga, kemur ekki á óvart að hlutfall
einlendra tegunda er mjög hátt. Sem
dæmi má nefna að 90% af um 9.000
tegundum blómplantna á Nýju Gíneu
(flatarmál um 460.000 km2) eru ein-
lendar (Davis o.fl. 1986).
Sé nú berfrævingum og byrkningum
(þ.e. burknum, elftingum og jöfnum)
bætt við blómplönturnar og dreifing
háplantna í heild könnuð, kemur svip-
uð mynd í ljós. í Amason skóginum er
vitað um 50.000 tegundir háplantna
en sumir telja að þær séu allt að
100.000. Af brönugrösum einum eru
þekktar 9.000 tegundir (Myers 1986).
Flóra Equador (460.000 km2) er lítt
þekkt en talin óvenju auðug með lík-
lega 10.000 til 20.000 tegundir há-
plantna (Davis o.fl. 1986). Háplöntu-
flóra Malakkaskagans (flatarmál um
132.000 km2) telur nálægt 8.000 tegund-
ir (Davis o.fl. 1986). Til samanburðar
má geta þess að í bresku flórunni
(311.000 km2) eru um 1430 innlendar
tegundir háplantna (Whitmore 1984) og
á íslandi (103.000 km2) eru taldar vaxa
470 tegundir (innlendra) háplantna.
„Hafi nú ferðalangurinn tekið eftir
tré af einhverri ákveðinni tegund og
vilji finna fleiri slík tré, er líklegt að
hann beini augum sínum árangurslaust
í allar áttir. Umhverfis eru misstór tré
af mörgum gerðum og í ólíkum litum
en sjaldan sér hann sömu tegundina
aftur. Aftur og aftur gengur hann að
tré sem líkist því sem hann leitar að en
við nánari athugun reynist það tilheyra
annarri tegund. Að lokum rekst hann
kannski á annað eintak í um hálfrar
mílu fjarlœgð, eða hann finnur það
alls ekki þar til hann rekst á það af til-
viljun einhvern tímann seinna
Alfred Russel Wallace 1878.
Ólíkt skógum norðar á hnettinum,
er sjaldan ein eða einungis fáar teg-
undir ríkjandi í regnskógunum, heldur
er þar jafnræði á milli margra teg-
unda. I regnskógum vaxa þannig ekki
aðeins miklu fleiri tegundir þegar á
heildina er litið, en í öðrum skógum,
heldur einnig rniklu fleiri tegundir á
flatareiningu lands. Gildir þá einu á
hvaða mælikvarða reiknað er. Af
þessu leiðir óhjákvæmilega að flestall-
ar tegundirnar eru mjög sjaldgæfar.
Minnsta fjarlægð milli tveggja ein-
staklinga sömu tegundar er oft talin í
kílómetrum. Tegundafjölbreytni á
litlu svæði er oft ótrúleg og verða hér
nefnd nokkur dæmi. Áður en þau eru
tilgreind, verður þó að taka fram að í
flestum athugununum voru aðeins
greind tré yfir vissri hæð (oft 6 m) eða
lágmarksgildleika (bolur meira en 0,3
m í þvermál í um 1,5 m hæð) og öllum
ásætum og jurtum sleppt. Tölurnar
eru því lágmarksgildi.
Á 23 ha svæði (u.þ.b. 500 x 500 m) í
13