Náttúrufræðingurinn - 1989, Blaðsíða 61

Jón Benjamínsson og Páll Imsland
Leiðrétting
Landris, landsig og sjávarstöðubreytingar
í grein Jóns Benjamínssonar, Jarð-
hiti í sjó og flæðarmáli við ísland, sem
birtist í Náttúrufræðingnum, 3.h. 58.
árg. 1988 slæddist inn meinleg prent-
villa sem hér er vakin athygli á. Á bls.
166 í 12. línu að neðan í fyrra dálki er
rætt um rúmlega þriggja millimetra
landris að meðaltali á ári í Reykjavík-
urhöfn.
Nú er það hins vegar vel þekkt að
landsig á sér stað á öllu Suðvestur-
landi og hefur það verið í gangi um
langan tíma. Á 1. mynd má sjá niður-
stöður mælinga Sjómælinga íslands úr
Reykjavíkurhöfn á tímabilinu 1957-
1982 og til þeirra vitnaði Jón Benja-
mínsson í grein sinni. I greininni átti
því að sjálfsögðu að standa „landsigs“
í stað „landriss". Eru lesendur beðnir
velvirðingar á þessum mistökum og
bent á að leiðrétta þetta í heftum
sínum svo ekki valdi misskilningi síð-
ar.
Meðfram allri strönd Suðvestur-
lands, a.m.k. ofan úr Borgarfirði suð-
ur og austur um með allri strönd
Reykjanesskagans og austur fyrir
Stokkseyri er ágangur sjávar á strönd-
ina slíkur að í stórviðrum getur hann
valdið tjóni. Þetta hefur þráfaldlega
gerst og því hafa verið byggðir varnar-
garðar og önnur mannvirki til að
hindra tjón við flestar eða allar
strandbyggðir á Suðvesturlandi, sama
hvort þær eru höfuðborg landsins eða
einangraður bær eins og Isólfsskáli.
Slík gerist ekki þar sem land er í kyrr-
stöðu eða er að rísa. Um þetta er til
greinargott yfirlit unnið af Fjarhitun
h.f. 1983 og 1984 og um þetta fjallar
Jón Jónsson í grein 1985.
Sjávarstöðubreytingarnar hafa verið
mældar í Reykjavíkurhöfn um alllangt
árabil af Sjómælingum íslands og eru
það einu langtímamælingarnar sem
eru til á afstöðubreytingum láðs og
lagar við landið. Undangenginn rúm-
an áratug hefur Hafnamálastofnun
ríkisins mælt sjávarstöðu um skamm-
an tíma í ýmsum höfnum á landinu.
Nú hefur Páll Einarsson á Raunvís-
indastofnun Háskólans nýlega gert
mælingar á þessu á tveim stöðum.
Hefur hann tengt mælingar sínar og
mælingar Hafnamálastofnunar við al-
mennar nákvæmnismælingar á land-
inu sem gerðar eru með aðstoð gervi-
tungla, svo kallaðar GPS-mælingar
(Global Positioning System).
Tímabært er að komið verði á fót
kerfisbundnum mælingum á sjávar-
stöðubreytingum allt í kring um land-
ið. Suðvesturhornið er ekki eini stað-
urinn sem er að breytast. Það er orðið
mjög vel ljóst að Suðausturland er að
rísa og rís hratt, en fyrir síðustu alda-
mót var þar Iand að síga. Það er nrikil-
vægt að hafa staðgóða þekkingu á
Náttúrufræöingurinn 59 (1), bls. 55-56, 1989.
55